Waarom sommige mensen last hebben van nachtangst

Iedereen heeft weleens een nachtmerrie. Maar als je geregeld midden in de nacht gillend en lijkbleek wakker schrikt, terwijl je van tevoren niet per se een enge droom had, kan dat ook iets heel anders zijn: nachtangst.

Meestal komt dit voor bij kinderen van tussen de drie en acht jaar, maar soms ook bij volwassenen. Sterker: tijdens de pandemie is het aantal gevallen van nachtangst – naast dat van slapeloosheid en nachtmerries – volgens neurologen erg toegenomen, ongeacht of je corona had.

Dr. Mirta Averbuch is het hoofd van de afdeling slaapgeneeskunde in het neurowetenschappelijk instituut van het universitair ziekenhuis Fundación Favaloro in Buenos Aires. Ze legt uit wat er in ons hoofd gebeurt als je aan nachtangst lijdt en waarom jij er de afgelopen tijd misschien ook wel last van hebt gehad.

VICE: Wat is nachtangst precies?
Mirta Averbuch: Een slaapstoornis die onder de parasomnieën valt, net als slaapwandelen en bedplassen. Al die dingen komen voor tijdens de diepe slaap, meestal in de eerste drie uur nadat je bent ingeslapen.

Wat is het verschil tussen een nachtangst en een nachtmerrie?
Normaal gesproken dromen we drie of vier keer per nacht. Nachtmerries komen voor tijdens de REM-slaap, de fase waarin je ogen bewegen, ondanks dat ze gesloten zijn. Het zijn onheilsdromen, die nauw verbonden zijn aan je herinneringen. Wanneer je wakker wordt na een nachtmerrie, herinner je je meestal waarover je hebt gedroomd. Bij nachtangst is dat niet zo. Zelfs als je aan het gillen bent, je ogen wijd open staan en je rechtop in bed zit, ben je nog steeds diep in slaap. Dat kan er heel eng uitzien, maar de volgende dag kun je het je waarschijnlijk niet meer herinneren.

Wat kun je het beste doen als iemand last heeft van nachtangst?Bij kinderen kun je het beste in de buurt blijven en ze proberen te kalmeren. Maar maak ze niet wakker, want dat zou weleens een gewelddadige reactie kunnen uitlokken. In plaats daarvan kun je beter even knuffelen of over de rug wrijven. Als iemand last heeft van nachtangst, duurt dat meestal maar een paar seconden. Het helpt ook om het licht aan te doen, zodat de slaper helder kan zien als hij wakker wordt, daardoor niet verward raakt en kalm blijft. Nachtangst is op zichzelf niet gevaarlijk.

En als volwassene?
Het is vooral belangrijk om ervoor te zorgen dat je genoeg slaapt, aangezien slaapgebrek de kans op een aanval kan vergroten. Drink niet te veel alcohol voor het slapengaan en eet jezelf niet helemaal vol bij het avondeten. Als je paniekaanvallen hebt, raad ik aan om ademhalings- of ontspanningsoefeningen te doen. Als het vaak voorkomt – bijvoorbeeld zo’n drie keer per week – dan zou ik niet meteen aan de medicijnen gaan, maar eerst een specialist bezoeken.

Waarom hebben kinderen er eigenlijk meer last van dan volwassenen?
Dat geldt voor alle parasomnieën. Ze hebben meer invloed op kinderen omdat hun hersenen nog in ontwikkeling zijn. Er zijn ook erfelijke factoren: kinderen hebben sneller last van nachtangst of slaapwandelen als hun ouders dat ook hebben gehad.

Ik vraag me altijd af wat die kinderen zien als hun ogen wijd open staan van de angst. Die vraag is nog steeds niet beantwoord; het is echt iets dat we beter willen begrijpen.

Er zijn een aantal factoren die dit soort stoornissen kunnen uitlokken, zoals stress, slaapgebrek en koorts. We hebben ook gezien dat het aantal paniekaanvallen is toegenomen tijdens de pandemie. Die paniekaanvallen kunnen overdag of ’s nachts plaatsvinden, en als het ’s nachts gebeurt, lijkt dat heel erg op nachtangst. De voornaamste verschillen zijn dat je dan wel wakker wordt en last kan hebben van een snelle hartslag, bleekheid of kortademigheid.

Dus nachtangst is wel echt wat anders dan een nachtelijke paniekaanval
Ja. Als je wakker wordt vanwege een paniekaanval, kun je het gevoel hebben dat je sterft. Het beste wat je dan kunt doen, als je tenminste beseft wat er gebeurt, is diep ademhalen, water drinken en proberen kalm te worden. Zowel paniekaanvallen als nachtmerries zien we steeds meer bij volwassenen voorkomen.

Is er een kans dat je iemand in je omgeving iets aandoet tijdens of na zo’n aanval?
Over het algemeen niet. Als je nachtangst hebt slaap je, en gebeurt dat in principe niet. Veel mensen hebben een paar seconden last van nachtangst en gaan dan weer gewoon verder slapen. Soms kan nachtangst wel gepaard gaan met slaapwandelen. Dan kan iemand opstaan, de ogen openen, schreeuwen en zelfs de kamer uit rennen.

Als je slaapwandelt kun je bepaalde voorzorgsmaatregelen nemen. Slaap bijvoorbeeld niet in een hoogslaper, want anders val je er nog uit, en berg alle dingen op waarmee je jezelf pijn zou kunnen doen. Ook is het altijd handig om je deur op slot te doen, je ramen te sluiten en geen dingen rond te laten slingeren waarover je kunt struikelen. En probeer verder vooral kalm te blijven.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE en Español.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.