Kunnen robots ons in de toekomst gaan helpen met onze workout?

Er was een tijd dat ik zes dagen per week een paar uur op een dansschool doorbracht, maar sinds ik me volwassen dien te gedragen (met de werkdruk die daarbij hoort), een huishouden moet runnen en inmiddels achter een kleine moet aanrennen, blijft er weinig ruimte over om regelmatig naar de sportschool te gaan. En op mijn meest luie dagen, als het regent of als er buiten een gure wind waait, wens ik dat ik na het avondeten gewoon kan inkakken op de bank en dat iemand het zware fitnesswerk van me overneemt. Iemand of zoiets als een slimme machine, misschien zelfs een robot.

Ik stel me een kunstmatig intelligente workout buddy voor, die zich als een metalen harnas om mij heen wikkelt, mijn benen, armen en de rest van mijn lichaam aanzet tot beweging en mij na een uur of wat weer rustig neerlegt op de bank. Klinkt ideaal toch? Als ik Tell Sell-reclames mag geloven bestaan er al riemen die je buikspieren voor je kunnen aan- en ontspannen. In theorie klinken deze gordels veelbelovend, ware het niet dat de de Amerikaanse Voedsel- en Warenautoriteiten de makers van deze riemen verbiedt om te verkondigen dat ze zorgen voor gewichtsverlies of gedefinieerde buikspieren. Hoewel de riemen prima te gebruiken zijn bij revalidatie van geblesseerde sporters, geven ze lang niet dezelfde effecten als een normale work-out.

Daar ging mijn hoop op verlossing van sportverplichtingen. Wel een stap in de goede richting is onderzoek van Japanse wetenschappers die robots leren uit zichzelf sportbewegingen zoals push-ups te doen. Als zij deze bewegingen eenmaal goed beheersen, kunnen ze ons dan ook helpen met ónze work-outs?

Voor een gedeelte gebeurt dat al, zegt Piek Vossen, onderzoeker in het taalbegrip van robots aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. “Er bestaan al robots die worden ingezet in bejaardentehuizen om bewoners aan het bewegen te krijgen, en om hen te stimuleren om sociaal gedrag te vertonen zoals hun kinderen bellen en meer. Deze technologie zou dus heel goed kunnen worden ingezet om mensen aan het sporten te krijgen. Je zet ‘m bijvoorbeeld voorin de zaal van een zumba-les en als hij juist is geprogrammeerd, kan hij zo een les leiden.”

Dit allemaal vereist nog wel dat je zelf het het zware werk opknapt. Volgens Peter Ruijten, universitair docent mens-techniekinteractie aan de TU Eindhoven, is het ook niet zozeer het zware werk waar we hulp bij nodig hebben, maar bij het weerzin tegen beweging. “In de laatste vijf tot tien jaar zien we een enorme groei aan hoeveelheid self tracking devices,” zegt Ruijten. “De Fitbits en de smartwatches van deze wereld. Dat zijn geen robots, maar de informatie die deze apparaten verzamelen kunnen wel invloed hebben op ons sportgedrag. Zij verzamelen data over ons actieve gedrag en dat wordt teruggekoppeld aan de gebruiker. Het idee is dat als jij informatie hebt over je gedrag, je die kan gebruiken om gezonder te leven en je zou ook gemotiveerder zijn om gezond gedrag te vertonen."

"Maar uit onderzoek blijkt dat dit niet zo werkt", gaat Ruijten verder. "Op het moment dat je een Fitbit draagt en je haalt het aantal stappen dat je moet halen per dag, dan gaat dat ding trillen en zie je vuurwerk op het schermpje. Dat betekent: gefeliciteerd, je hebt je doel behaald. Als we op die manier mensen feedback geven, zijn ze meer bezig met het behalen van dat doel en minder bezig met het genieten van de activiteit. Dan krijg je dat mensen hun Fitbit aan een ronddraaiende ventilator hangen, of om de poot van de hond doen als ze die uitlaten.”

Als we sportiever willen worden, moeten we dus als mens psychologisch anders reageren op technologie. Maar makkelijker is, denkt Ruijten en zijn onderzoeksteam, om de technologie aan te passen op ons menselijke luiheid en gemakzucht. Hoor ik daar een hoera voor de wetenschap?

Echter zien zowel Ruijten als Piek Vossen, het idee van een work-out begeleidende robot nog niet zitten. "In technologisch opzicht zijn we daar nog niet, maar je moet je afvragen of je dat ook wel wil. Onderzoek is nu juist erop gericht om mensen zelf aan het bewegen te krijgen. Ik zie het daarom niet zo snel die kant op gaan dat de inspanningen worden overgenomen door robots”, zegt Ruijten.

“Wij denken dat mensen uit zichzelf gezonder gedrag gaan vertonen als apparaten inspelen op emoties van mensen – bijvoorbeeld op je schuldgevoel als je een keer niet gaat sporten – in plaats van om ons alleen getalsmatig te activeren”, legt Ruijten uit. “Hoe precies, dat moeten we nog uitzoeken, maar in studies zien we nu al dat gebruikers menselijke eigenschappen toekennen aan een simpel apparaatje als een stappenteller. Als je dus een bepaalde band opbouwt met die robot, kan het zijn dat je al gauw reageert op de robot zoals je dat ook bij een mens zou doen.”

Dus apparaten zouden je in de toekomst zo schuldig kunnen laten voelen, dat je doet wat ze van je vragen. Nu is een Fitbit geen robot te noemen, want het heeft geen lichaam, geen armen of benen, een voertuig of stofzuiger dat het kan aansturen. Maar een daadwerkelijk menselijke robot zou volgens Ruijten voor sommigen wel een uitkomst zijn. “Op het moment dat we mensen bepaalde doelen geven die ze moeten bereiken, waarbij ze de mogelijkheid hebben om vals te spelen door zo’n robot dat te laten doen, dan maken ze daar gebruik van.”

Het zware werk overlaten aan een robot zou je dus kunnen zien als valsspelen, en niet zozeer als gezonder gedrag vertonen. Oké, daar kan ik inkomen. Maar hoe zijn robots dan wel te gebruiken voor een gezonder leven? “Het lichaam van een reguliere robot is gemaakt om te lijken op dat van de mens. We kunnen robots dus wel gebruiken om bepaalde oefeningen en bewegingen voor te doen, zo kunnen mensen makkelijker zien hoe ze een bepaalde beweging moeten doen of hoe ze een bepaald apparaat moeten bedienen. En dat gebeurt al bij revalidatieprocessen. Als een kind een been breekt, of iemand een gecompliceerde heupbreuk heeft en die moet bepaalde oefeningen doen, dan zou je een robot kunnen inzetten om die oefeningen voor te doen. We zien dat mensen het prettiger vinden en meer betrokken zijn bij het hele proces wanneer we dat met een fysieke robot doen, ten opzichte van een robot of mens die je op een scherm ziet.”

Tot zover dus nog geen zelfbewegend sportharnas. Maar een robot als work-out buddy zou ons best kunnen helpen om meer betrokken te zijn bij onze gymsessies. Om echt fit te worden met de behulp van technologie, zouden robots niet alleen moeten aansturen op meer bewegen, maar op algeheel gezonder gedrag, dus ook beter eten, slapen en rusten. We hebben wel een prikkel nodig om die stappen te nemen en als we niet de discipline hebben om ons hiertoe te zetten, dan kan zo’n robot ons best over de drempel tillen. “Als we elke keer worden herinnerd om gezond gedrag te vertonen, dan zullen we daar uiteindelijk ook zelf aan gaan denken”, zegt Ruijten. “Het gaat erom dat je ergens een gewoonte van maakt. Stel dat je in de toekomst inderdaad afspreekt om eens in de week met je robot te gaan sporten, en je doet dat dan een tijdje samen, dan zit dat op een gegeven moment zo in je systeem, dat je toch wel gaat, of je nou die externe prikkel krijgt of niet. Als je je daardoor fitter voelt en er meer energie van krijgt, dan is de kans groot dat je dat gedrag blijft vertonen.”

Volg ons op Facebook voor meer gezondheidsverhalen en advies voor onvolmaakte mensen.