Eenzame jongeren vertellen hoe het is om geen vrienden te hebben

Deze week werd de hashtag #maatjegezocht, waarbij jonge mensen een oproepje plaatsen omdat ze sociaal contact missen en zich eenzaam voelen, nieuw leven ingeblazen. Vorig jaar werd al duidelijk dat 10 procent van de jongeren tot 25 jaar zich eenzaam voelt, en corona deed hier nog een schepje bovenop: in april, nog maar een maand in de crisis, gaf de helft van de jongeren aan zich eenzamer te voelen. En dat getal blijft maar stijgen. 

Vriendschappen en sociaal contact zijn voor veel mensen een levensbehoefte. Dat is ook niet gek – uit een onderzoek uit 2017 blijkt dat jongeren tussen de 16 en 25 met een BFF een betere mentale gezondheid hebben en beter om kunnen gaan met stress. We groeien op in een wereld waarin het ideaalbeeld van vriendschappen ons voortdurend via het beeldscherm wordt opgedrongen (denk: Friends, Sex Education maar ook zelfs die giftige relatie tussen Blair en Serena in Gossip Girl), en daardoor kan het extra pijnlijk zijn als het niet lukt om vrienden te maken.

VICE nam contact op met Join-Us, een organisatie waar eenzame jongeren andere jonge mensen kunnen ontmoeten. Via hen kwamen we in contact met Miel, Emma en Olivia*, die alle drie erg eenzaam zijn of zijn geweest. We spraken ze over hoe het is om jong te zijn en geen vrienden te hebben, en of het helpt om hier hulp bij te zoeken.

Miel, 19

Er wordt zo ontzettend weinig gepraat over hoe moeilijk het kan zijn om vrienden te maken. Vooral als jonge puber vond ik het gênant: je imago is zo belangrijk, en geen vrienden hebben is zo sneu. Het betekent dat niemand je leuk vindt. Ik had lang het gevoel dat ik onzichtbaar was voor leeftijdsgenoten. Vorig jaar werd ik achttien – ik zat net op een nieuwe school en had een hele hoop klasgenoten uitgenodigd voor mijn verjaardag, maar niemand kwam opdagen. Op dat moment besefte ik dat ik iets moest doen, of ik zou de rest van mijn leven eenzaam zijn. 

Ik heb altijd moeite gehad met vrienden maken. Op de lagere school lukte het eventjes wel: ik zat toen op een kleine dorpsschool, en het was gemakkelijk om na school met vriendjes af te spreken. Maar vanaf mijn achtste ging ik naar het speciaal onderwijs – ik heb namelijk de diagnose PDD-NOS gekregen, wat een autistische stoornis is. Mijn nieuwe school was in een stad dertig kilometer verderop. Mijn klasgenoten leken wel op mij, maar ik had met niemand echt een klik. Daarom sprak ik na de les ook niet meer met mensen af. Het zou kunnen komen door mijn autistische stoornis: ik heb namelijk meer moeite met sociale vaardigheden. Ik probeerde bijvoorbeeld ook vrienden te maken op sportclubs, maar ik merkte al snel dat ik niet echt van teamsporten houd en er ook niet fanatiek genoeg voor ben. Ik ben er elke keer snel mee gestopt.

Toen ik begon te puberen, begon ik ook echt vrienden te missen. Ik wilde dingen ontdekken, avondjes stappen, naar de kroeg en op avontuur. Ik voelde de enorme drang om mijn grenzen te verleggen, maar ik had gewoon niemand waarmee ik dat samen kon doen. 

Vooral de zomervakanties vond ik zwaar. Ik had dan alle tijd om de leuke dingen te doen waar ik zo naar verlangde, maar ik durfde het gewoon niet in mijn eentje te doen. Vaak deed ik het dan gewoon niet. 

Ook op momenten dat het even niet zo goed met me ging, miste ik vrienden, gewoon om even mee te praten. Toen er bijvoorbeeld een familielid van mij overleed, had ik behoefte om hierover te praten met iemand die niet in mijn familie zit. 

Op social media zie je vaak mensen met gigantische groepen vrienden. Dat maakt me wel jaloers. Ik vind het ook confronterend – ik heb me lang afgevraagd of ik inmiddels niet te oud ben om nog vrienden te maken. Soms lijkt het alsof iedereen al besloten heeft met wie die de rest van zijn leven wil hangen. Ik weet dat het dramatisch klinkt, maar ik heb me lang afgevraagd of ik ooit vrienden zal hebben. Nu denk ik dat niet meer.

Na mijn achttiende verjaardagsfeest besloot ik namelijk contact op te nemen met Join-Us, een organisatie voor jongeren die eenzaam zijn. Ik las erover in de krant, dat je daar ook andere eenzame jongeren kan ontmoeten. In eerste instantie vond ik het erg heftig om naar zo’n ontmoetingsmiddag te gaan, omdat ik me schaamde voor mijn eenzaamheid. 

Toch was het een hele goede beslissing. Al de eerste avond had ik een klik met iemand, en op een gegeven moment ontstond er zelfs een vriendengroepje. Inmiddels hebben we het heel leuk samen, en ik heb er ook veel meer zelfvertrouwen door gekregen. Voor het eerst had ik dit jaar leuke vrienden die ik kon uitnodigen voor mijn verjaardag. Het was een wereld van verschil met het jaar ervoor.

Emma, 19

Ik heb altijd weinig vrienden gehad. Op de lagere school had ik één vriendinnetje waarmee ik soms afsprak na de les. Toen vond ik dat nog niet vervelend, want ik wist niet beter. Pas op de middelbare school heb ik hier ontzettend veel moeite mee gehad. 

Ik had sowieso al een laag zelfvertrouwen: op de lagere school ben ik heel erg lang gepest. Op de middelbare school stopte het pesten, maar toch lukte het niet om vrienden te maken. Ik ben een paar keer van school gewisseld, en elke keer deed ik erg mijn best om nieuwe mensen te leren kennen. Vaak dacht ik dan dat het wel de goede kant opging, maar dan kwam er een klassenfeest en was ik als een van de weinigen niet uitgenodigd. Ook vroeg ik vaak aan mensen die ik leuk vond of ze een keertje na school wat wilden doen – maar daar leek niemand tijd of zin voor te hebben. Soms vroeg ik aan mensen waarom ze niet met me wilden afspreken, maar daar kwam nooit een duidelijk antwoord op. Na een tijdje vond ik het gênant worden, dus stopte ik met moeite doen. Ik wilde ook niet opdringerig overkomen.

Op mijn verjaardag nodigde ik altijd meer dan tien mensen uit, maar ik had geluk als er drie mensen kwamen. Vooral belangrijke feestdagen zoals oud en nieuw vond ik zwaar. Ik herinner me een keer dat ik meeging met mijn ouders naar vrienden van hen. Zij hadden ook puberende kinderen, maar die hadden op voorhand gezegd dat ik niet met hen aan een tafel mocht zitten. 

Ik ben heel lang erg verdrietig geweest over het feit dat ik geen vrienden heb. En ook ben ik jarenlang zo boos geweest op mezelf, ik vond mezelf zo achterlijk. Ik snapte niet waarom het iedereen lukte om vrienden te maken, maar mij niet. 

Als tiener merkte ik al dat sommige jongens wel tijd met me wilden spenderen en met me wilden afspreken. Dat maakte me erg kwetsbaar, omdat ik zo naar gezelschap verlangde. Op een gegeven moment ben ik aangerand door een jongen waarmee ik afgesproken had. Ik werd doodongelukkig en suïcidaal, en uiteindelijk ben ik verplicht naar de GGZ gestuurd. Daar kreeg ik een diagnose: ik had PTSS en was depressief. Ik mocht thuis, onder strikte begeleiding, mijn traject afwerken. Ook mocht ik nog wel naar school, maar elke beweging werd gecontroleerd. Ik moest bellen wanneer ik op school aankwam, en ik mocht niets meer alleen doen.

Volgens mij wist niemand op school af van mijn situatie, maar ik vraag me wel af of ze misschien aanvoelden dat ik zo slecht in mijn vel zat – en dat ze daardoor geen zin hadden om met me af te spreken. 

Een paar maanden geleden ben ik gestopt met mijn traject bij de GGZ. Ik heb ontzettend veel geleerd over mezelf, bijvoorbeeld dat ik al jarenlang ongelukkig ben geweest omdat ik eenzaam ben. Toen werd het voor mij duidelijk: mijn zelfbeeld moet opgekrikt worden. Daarom besloot ik om contact op te nemen met Join-Us, en dat heeft me ontzettend veel geholpen. Ik werd er uitgedaagd om het beste uit mezelf te halen, maar ik leerde ook dat je vriendschappen die meer energie kosten dan opleveren, niet in stand moet willen houden. Dat kan lastig zijn, vooral als je vriendschappen schaars zijn, maar het is heel belangrijk. 

Olivia*, 25

Ik ben altijd een erg sociaal persoon geweest. Op de middelbare school had ik genoeg vriendinnen en was er wel altijd iemand waarmee ik kon afspreken. Maar toen ik klaar was met school, veranderde dat allemaal. 

Ik ben heel snel overprikkeld en mijn energie raakt snel op. Op de middelbare school leken mijn vriendschappen vanzelf te ontstaan, maar die verwaterden zodra ik geslaagd was en ze niet meer elke dag zag. En plotseling moest ik veel meer moeite doen om een band te krijgen met iemand. Tot nu toe is me dat nog niet echt gelukt. 

Althans: in Nederland niet. Ik ga regelmatig op vakantie naar Aruba, en daar heb ik wel vrienden gemaakt. Ik zie ze bijna als familie, omdat we zo close zijn. Misschien lukt het me daar wel omdat ik daar meer ontspannen ben. In Nederland kan ik het emotioneel uitputtend vinden om mensen te leren kennen. Een beginnende vriendschap onderhouden kost veel energie, en doordat ik daar weinig van heb, laat ik het sneller gewoon voor wat het is.

Vaak heb ik zin om een wandelingetje te maken met iemand, of een drankje te drinken in de stad, maar ik weet gewoon niet met wie ik dat zou kunnen doen. Op vrijdagavonden open ik dan maar een flesje wijn en probeer ik het toch in mijn eentje gezellig te maken. De weekends kunnen zwaar zijn, omdat je dan zoveel tijd hebt om leuke dingen te doen; maar er is dus niemand met wie ik die dingen kan doen. Soms begrijp ik er niks van: ik ben sociaal en de wil is er, waarom lukt het me dan niet?

In de zomer zie ik op social media vaak foto’s voorbij komen van groepjes vrienden op festivals en terrasjes. Dat ziet er altijd zo ontzettend gezellig uit, het is een beetje jaloersmakend. Ik moet mezelf er dan aan herinneren dat social media niet het echte leven is. Gelukkig waren er door corona dit jaar niet overal festivalfoto’s te zien.

In quarantaine is het helemaal moeilijk om mensen te zien, ook omdat ik heel voorzichtig ben. Ik heb al maanden met niemand afgesproken. Een paar maanden terug dacht ik: als ik nog langer niemand zie, ga ik er aan onderdoor. Daarom nam ik toen contact op met Join-Us. 

Tot nu toe heb ik via die stichting alleen nog maar mensen ontmoet via Zoom-gesprekken, maar dat heeft me al echt op de been gehouden. Ook zie ik nu in dat het niet gênant is om eenzaam te zijn. Lange tijd dacht ik dat er iets mis met me was, maar door in contact te komen met andere eenzame jongeren, besef ik dat er zoveel leuke, fijne en gezellige mensen bestaan die ook eenzaam zijn.

*Olivia’s naam is gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.