Hoe het is als je jong en verschrikkelijk eenzaam bent

Onze beste verhalen van 2018 vind je hier op één handzame hoop. Dit stuk verscheen in januari, en de vele behulpzame reacties van mensen die hun vriendschap aanboden zijn toen doorgespeeld naar de mensen uit het stuk.

Er is niet zo heel veel hartverscheurender dan een omaatje langs de kassa te zien schuifelen, en te weten dat het praatje dat ze iets te gretig aanknoopt met de caissière het enige contact is dat ze vandaag waarschijnlijk heeft. Een hard feit is alleen dat niet alleen omaatjes in de supermarkt weleens eenzaam zijn – met name in de grote stad hebben schrikbarend veel mensen nauwelijks vrienden of familie voor een potje sociaal contact. In Amsterdam voelen ruim 300.000 mensen zich eenzaam, waaronder ook veel internationale studenten, expats en migranten.

Dat eenzaamheid niet alleen ronduit rottig maar ook gevaarlijk is, blijkt uit recent onderzoek, dat stelt dat eenzaamheid slechter is voor de volksgezondheid dan obesitas en roken. Naast de geestelijke gezondheid kan ook de fysieke gezondheid in gevaar komen: eenzame mensen slapen slechter, lopen eerder de kans vroegtijdig te overlijden en lijden meer aan stress en depressie. Daarnaast lopen eenzame mensen een verhoogd risico op hartziekten en de ziekte van Alzheimer.

Hoe kan het dat je eenzaam bent in een stad met zoveel mensen om je heen? En hoe voelt het precies? Ik sprak vijf internationale studenten, expats en migranten. Allemaal verhuisden ze met grote verwachtingen en dromen van een nieuw, bruisend leven naar Amsterdam, maar pakte het een stuk somberder uit dan verwacht.

Ik had misschien minder Amerikaanse films moeten kijken. Ik had torenhoge verwachtingen van mijn studentenleven, omdat al die films laten zien dat dat de tijd van je leven is. Bij mij liep dat wat anders. Ik ben alleen maar bezig met mijn studie en heb weinig vrienden. Als ik niet studeer, kijk ik tekenfilms. Daar ben ik aan verslaafd geraakt sinds ik in Amsterdam woon, omdat ik zoveel binnen zit.

De eerste maand in Amsterdam was oké. Ik had veel aan mijn hoofd en alles was nieuw en spannend. Maar daarna ging alles bergafwaarts. Ik kreeg het erg druk op school en zakte voor mijn tentamens. Ik moest heel erg wennen aan de manier van lesgeven hier, maar ik had niemand om erover te praten. Ook belastingen en andere geldzaken waren allemaal nieuwe verantwoordelijkheden. Ik moest alles zelf uitvogelen en voelde me daardoor nog meer alleen.

Mijn verjaardag hier heb ik ook in mijn eentje gespendeerd. Binnen, met een paar tekenfilmfiguren. Ik praatte met niets of niemand. Het was echt de meest verschrikkelijke dag uit mijn leven. Ik ging denken dat het misschien een foute keuze was geweest om hierheen te verhuizen. Misschien kan ik het gewoon niet aan. Ik dacht eraan om een ticket terug naar Vietnam kopen, zodat ik bij vrienden en familie kon zijn.

Als je andere studenten ziet die veel feesten en lol hebben, ga je steeds meer naar jezelf kijken en je afvragen: waarom kan ik niet iets hebben zoals zij? Ik probeer wel naar feestjes te gaan, maar ik kan er niet echt van genieten. Het zijn vaak niet echt mijn types daar. Ik pas er sowieso niet honderd procent tussen. En als je zoveel mensen om je heen lol ziet hebben, voel je je bijna geforceerd om óók zoveel lol te hebben. Dat versterkt de nare gevoelens.

Het moeilijkste aan me eenzaam voelen vind ik het herstellen. Het is een mentale toestand. Soms word ik echt gek, dan ben ik verdrietig en voelt het alsof de hele wereld me de rug toekeert. En omdat ik dan niemand heb om mee te praten kom ik moeilijk uit die toestand. Soms als ik naar de universiteit ga en ik mensen zie praten, of als ik klasgenoten met hun vriendje zie lachen, voel ik me extreem alleen.

Er was een tijd dat ik maar niet uit die toestand kwam. Ik sloot mezelf binnen op en huilde, en niemand die daar een idee van had. Ik heb er ooit over nagedacht: als ik dood zou gaan in deze kamer zou niemand erachter komen. Niemand weet dat ik hier woon. Dat is echt fucked-up.

Veel vrienden in Italië zijn jaloers op me, en op het leven dat ik hier leid. Ik heb geld, ik heb een goede baan, ik verbeter mijn Engels en woon in Amsterdam. Een geweldige stad, zeggen zij. Iedereen om me heen kijkt op tegen mijn situatie, behalve ikzelf.

De eerste maand in Amsterdam voelde ik me echt niet slecht – ik was hartstikke enthousiast over mijn nieuwe leven. Ik ging de straat op, de nieuwe stad verkennen. Nu is dat enthousiasme bijna helemaal verdwenen.

De meeste mensen kijken doordeweeks uit naar het weekend – voor mij is het precies andersom. Ik kijk uit naar de maandag, zodat ik mensen kan zien op m'n werk. Als het vrijdag is voel ik me onzeker. Dan begin ik me af te vragen hoe ik nog een weekend alleen ga overleven. Ik doe niets anders dan hopen dat het snel voorbij is. Ik doe in het weekend niets anders dan mijn kamer schoonmaken of computeren. Soms ga ik erop uit, maar altijd zonder doel of bestemming. Dan ga ik naar een bar of café voor een koffietje. Daarna ga ik dan weer naar huis en voel ik me weer alleen. Het is elk weekend hetzelfde liedje. Een soort vicieuze cirkel waar ik niet uit kan komen.

De mens is een sociaal dier. Hij heeft andere mensen nodig om te kunnen overleven. Net als dat ene dier – ik ben even de naam vergeten maar het lijkt op een schaap – ik had gelezen dat die beesten dood kunnen gaan aan eenzaamheid. Als mens zal je misschien niet letterlijk sterven, maar het is geen goede kwaliteit van leven als je eenzaam bent.

Hiervoor heb ik in Engeland gewoond, omdat ik in Leicester studeerde. Maar toen ik hierheen verhuisde was het alsof ik in een compleet andere wereld werd gegooid. Ik wist niets over Nederland. Wel kwam ik er al snel achter dat het als werkende vrouw best moeilijk is om mensen te ontmoeten hier.

Ik heb vaak het gevoel dat er niemand voor me is. Als ik ziek word is er waarschijnlijk niemand aan wie ik kan vragen om voor me te zorgen – mijn familie woont duizenden kilometers van me vandaan. Ik heb wel collega’s, maar zij hebben hun eigen families en een eigen vriendengroep.

Vaak wil ik gewoon op mijn werk zijn. Daar heb ik tenminste contact met mensen. Ik kon bijvoorbeeld niet wachten tot de kerstvakantie voorbij was. Ik was echt depressief, twee weken lang. Ik wist niet wat ik moest doen, waar ik heen moest, wie ik kon ontmoeten. Mijn huisgenoot was naar Spanje om haar familie op te zoeken, ik zat alleen opgesloten in mijn kamer. Ik ben één keer gaan eten met een andere professor, voor de rest was ik steeds alleen.

Ik keek films, of las wat. Meestal wetenschappelijke artikelen. Vaker deed ik gewoon niets – dan lag ik gewoon in bed, zonder te bewegen. Ik leek wel dood. Ik heb de gordijnen niet eens open gedaan. Het was een soort cyclus. Ik voelde me eenzaam en daardoor had ik geen motivatie om op te staan. En omdat ik geen motivatie had om op te staan deed ik niks.

Door eenzaamheid ga je je minderwaardig voelen, alsof je niks kan bereiken. Ik voel me geen belangrijk onderdeel van de maatschappij. Ik weet ook wel dat dat niet rationeel is, maar zo voel ik me wel. Het voelt weleens alsof er geen hoop meer is. Soms, heel soms, zie ik zelfs even niet meer in wat het punt is van dit leven.

Ik ben naar Amsterdam gekomen voor mijn stage bij een modebedrijf. Eigenlijk voel ik me al eenzaam sinds ik hier kwam. Een nieuwe stad zonder vrienden, geen fijne kamer, ver buiten de stad. Soms bel ik vrienden op Skype en dan voel ik me eventjes beter, maar als ze ophangen gaan zij door met hun leuke levens en zit ik hier nog, op een plek waar ik me niet echt op m'n gemak voel.

Mijn week is elke keer hetzelfde. Ik werk van negen tot vijf, ga naar huis, kijk een serie en ga slapen. Soms doe ik nog boodschappen. Maar zonder vrienden is het lastig om daarnaast nog iets te ondernemen.

Soms ben ik bang, omdat ik vastzit in een routine. Ik ben niet gewend om fulltime te werken en in een vreemde stad te zitten met geen contacten. Het is zwaar. Ik bel weleens met mensen van school en dan vertellen ze dat ze feestjes of diners hebben gepland. En ik zat dan hier, vast in hetzelfde ritme. Dat voelde machteloos. Ik voelde me slap omdat ik niets ondernam, en omdat ik niets ondernam bleef ik me slap voelen.

Eenzaamheid is het gevoel dat je krijgt als je niemand hebt om welterusten of goedemorgen tegen te zeggen. Gewoon die kleine woordjes of conversaties doen zoveel. Ik heb hier niemand die echt voor me zorgt. Mijn vrienden zijn ver weg en hebben eigen dingen te doen, dus ze hebben niet echt tijd om met me te praten. Bovendien hebben zij wel mensen om zich heen. Ze denken niet altijd aan me en weten niet dat ik supereenzaam ben in deze stad.

Ik voel me het eenzaamst als ik in de metro zit. Dan observeer ik alle mensen en gezichten. Sommigen zijn met hun familie, anderen met hun vrienden. Als ze lachen voel ik me nog eenzamer. Dan denk ik: ik ben alleen, moe van werk en straks moet ik thuis weer alleen zitten. En ik kan niets doen. De reacties, de blijdschap, de welvaart van die vreemden om me heen… dat triggert bij mij de eenzaamheid.

Ik ben hierheen verhuisd vanwege mijn vriendje, die hier een baan had. Ik was gestopt met m’n studie in Moskou om hierheen te komen, dus terwijl mijn vriend werkte had ik niks te doen. Ik probeerde ook niet in contact te komen met anderen, omdat ik mijn Engels niet goed genoeg vond en me daarvoor schaamde.

Op een gegeven moment voelde ik me compleet verloren omdat ik niemand om me heen had. Ik probeerde mezelf bezig te houden en ging oppassen bij een Russische familie. Dat liep helaas niet zo goed af, omdat dat kind vreselijk hysterisch was. Toen besloot ik dat ik als ik hier wilde blijven ik meer connecties moest zoeken. Ik schreef me in bij de Universiteit van Amsterdam, en daar studeer ik nu European Studies. Maar ik was nog steeds bang om met anderen te praten. Ik had niet veel vrienden, en toen maakte mijn vriend het ook nog uit. Ik bleef alleen achter. Hij verhuisde en de maanden daarna voelde ik me heel vreemd.

Ik praatte online wel met vrienden uit Rusland, maar dat is niet hetzelfde als elkaar in het echt zien. Ik kon niet eens even koffie drinken met iemand. Het is zo’n raar gevoel. Ik kon niet slapen, ik at slecht. Ik kon in de ochtend niet eens ontbijten omdat ik het dan toch weer uitkotste. Sommige dagen voelde ik me zo alleen dat ik de hele dag niet at. Ik viel een paar kilo af.

Iedereen denkt altijd dat Amsterdam zo multicultureel is en dat iedereen vriendelijk is, maar dat is niet altijd zo. Iedereen doet vooral z'n eigen ding. En als je geen mensen vindt met dezelfde interesses, eindig je alleen. Als je de taal spreekt zou het veel makkelijker zijn om mensen te ontmoeten, maar ik spreek geen Nederlands en heb daardoor vaak het gevoel dat ik er niet bij hoor. Om vriendschappen te sluiten en sociaal contact te onderhouden moet je op eenzelfde manier kunnen communiceren.

Ik vind het belangrijk om erover te praten, omdat ik denk dat er veel meer mensen zijn die zich eenzaam voelen. Maar omdat ze alleen zijn delen ze het niet met anderen. Niemand weet hoe het met ze gaat, of ze hulp nodig hebben. Als het onderwerp meer besproken wordt hoop ik dat andere eenzame mensen beseffen dat ze niet alleen zijn. Dat ze niet alleen zijn in het alleen zijn. Er zijn meer mensen die zich zo voelen en hetzelfde meemaken. Hopelijk kan zoiets als dit ze motiveren om er iets aan te veranderen.

*Deze namen zijn op verzoek van de geïnterviewde gefingeerd (hun namen zijn bekend bij de redactie).