Trump is in een juridische nachtmerrie beland

Nu duidelijk is dat Donald Trump het Witte Huis gaat verlaten – dat is althans het idee – is er een nieuwe vraag die zich opdringt: zal hij ook strafrechtelijk vervolgd worden?

Zijn presidentiële schild tegen aanklachten zal binnenkort officieel verdwijnen, aangezien hij op 20 januari af moet treden. Maar het is de vraag wat aanklagers precies gaan doen met de grote hoeveelheid bewijsmateriaal die zich de afgelopen jaren heeft opgestapeld.

Als Trump ergens voor vervolgd zal worden, zal de spanning in de Verenigde Staten er niet veel minder op worden. Hij heeft zichzelf neergezet als slachtoffer van linkse samenzweringen en juridische fraude, en veel van zijn kiezers zullen vinden dat eventuele criminele aantijgingen daar alleen maar een bevestiging van zijn – ongeacht hoe sterk het bewijs is.

Mocht het bewijs heel overtuigend zijn, maar Trump toch niet worden vervolgd om de rust in het land te bewaren, dan kan er weer een ander probleem ontstaan: namelijk dat toekomstige presidenten lekker hun gang kunnen gaan en zich niet aan de regels zullen houden, aangezien ze er toch niet op worden afgerekend.

Als er niks wordt gedaan, kan dat betekenen dat iedereen die president wordt too big to fail wordt – inclusief Donald Trump zelf, als hij in 2024 weer een nieuwe poging zou doen om in het Witte Huis te komen.

“De volgende procureur-generaal zal niet alleen moeten beslissen of er aanklachten kunnen worden ingediend, maar ook of dat überhaupt wenselijk is,” zegt Barbara McQuade, de voormalige hoogste federale aanklager in Detroit. “Aan de ene kant is er de vraag: willen we een land zijn waarin een president wordt vervolgd door de regering van zijn opvolger? Maar tegelijkertijd: willen we dat een president ongestraft misdaden kan begaan, zonder zich daarvoor te hoeven verantwoorden?”

Trump zit zelf ook flink met mogelijke aanklachten in zijn maag, zegt Michael Cohen, die tot 2018 jarenlang zijn advocaat was. Volgens Cohen wil hij vooral de macht houden omdat hij bang is dat hij vervolgd zou kunnen worden als hij aftreedt.

“De verkiezingsnederlaag betekent het begin van het einde van zijn bedrijf, en kan ervoor zorgen dat hij veel geld verliest,” zegt Cohen tegen VICE News. “En het kan betekenen dat hij, maar ook familieleden of mensen van de Trump Organization naar de gevangenis moeten.”

De verkozen vicepresident Kamala Harris, zelf een voormalig officier van justitie, heeft gezegd dat Trump absoluut vervolgd zou moeten worden wanneer hij geen president meer is. Tijdens de voorverkiezingen zei ze dat die beslissing weliswaar genomen moet worden door een onafhankelijke procureur-generaal, maar dat er eigenlijk maar één conclusie mogelijk is.

“Ik vind dat ze geen keuze hebben, en ze dat zouden moeten doen,” zei Harris tegen NPR.

Biden heeft zich voorzichtiger opgesteld. Hij zei dat hij de procureur-generaal niet zou opdragen om Trump te vervolgen – maar dat hij het ook niet in de weg zou staan.

“Ik ga me niet mengen in het oordeel van het ministerie van Justitie, of ze al dan niet vinden dat iemand veroordeeld moet worden die eventueel de wet heeft overtreden,” zei Biden in augustus. “Maar ik denk dat het afhangt van wat er gaat gebeuren.”

Biden gaf echter ook aan dat hij zich ervan bewust is dat een vervolging tot onrust zou kunnen leiden. “En als we het hebben over het vervolgen van voormalige presidenten, dan is dat niet bepaald goed voor de democratie.”

Het is nog maar de vraag of de regering van Biden hier überhaupt veel over te zeggen heeft. Cy Vance, de officier van justitie van Manhattan, doet al onderzoek naar de financiën van Trump. Mocht Vance besluiten tot aanklachten op staatsniveau, dan vinden die onafhankelijk plaats van federale zaken die vanuit het ministerie van Justitie worden aangespand.

Aan bewijsmateriaal ontbreekt het niet. Het team van Vance heeft in rechtszaken aangegeven dat het diep in de financiële transacties van Trump aan het graven is, en zijn aanklagers hebben Trump tot aan het Hooggerechtshof aangevochten om de belastingaangiften en andere financiële gegevens van Trump in te zien.

“De aanklachten waar Trump denk ik vooral voor moet vrezen, zijn de aanklachten die over zijn financiën gaan,” zegt McQuade.

Cohen zegt dat Trump hem de opdracht had gegeven om illegaal zwijggeld te betalen aan vrouwen die beweerden dat ze een affaire met Trump hadden gehad – en nadat Cohen onder meer bekende dat hij zich schuldig had gemaakt aan belasting- en bankfraude, belandde hij uiteindelijk in de gevangenis. Volgens hem sjoemelde het familiebedrijf van Trump met de taxaties van zijn activa voor belasting- en verzekeringsdoeleinden.

Cohen, die uitgebreid op zijn breuk met Trump inging in zijn recent uitgekomen memoires, zegt ook dat dit familiebedrijf een belangrijke kwetsbaarheid vormt voor zijn voormalige baas.

“Trump had deze verkiezing nodig zoals mensen zuurstof moeten inademen om in leven te blijven. Er zal een stortvloed aan rechtszaken komen. Dit was niet alleen een politieke dood, maar ook het einde van zijn business, zijn financiën en mogelijk zelfs zijn vrijheid.”

Letitia James, de procureur-generaal van de staat New York, leidt een afzonderlijk, civiel onderzoek naar de zakelijke praktijken van Trump. Maar alles wat ze vindt kan gemakkelijk worden overgedragen aan de strafrechtelijke aanklagers van Vance.

Het eindrapport van voormalig speciaal adviseur Robert Mueller bevat al genoeg bewijs om Trump aan te klagen voor belemmering van de rechtsgang, volgens een openbare brief die is ondertekend door meer dan duizend voormalige aanklagers.

Ook de Oekraïne-affaire, wat vorig jaar voor het Huis van Afgevaardigden de aanleiding vormde om een afzettingsprocedure in gang te zetten, geeft volgens voormalige aanklagers en juridische deskundigen aanleiding om Trump aan te klagen. Dat zou bijvoorbeeld gaan om schendingen rondom de campagnefinanciering, maar ook om het intimideren van getuigen.

Maar juist omdat een vervolging zulke grote gevolgen zou kunnen hebben, willen de aanklagers er zeker van zijn dat hun aanklachten waterdicht zijn.

“Ik denk dat de officier van justitie voorzichtig zal zijn met aanklachten die niet al te hardnekkig zijn,” zegt Rebecca Roiphe, een voormalig aanklager van de officier van justitie in Manhattan, die tegenwoordig werkt als specialist op het gebied van vervolgingsethiek bij de New York Law School. “Bij andere personen zouden ze nog weleens een zaak kunnen aanspannen die eigenlijk lastig te bewijzen is, maar in deze situatie zou dat erg riskant zijn. Ik neem aan dat als ze het doen, het bewijs overweldigend is.”

Trump zou zich kunnen proberen te verschuilen achter een presidentieel pardon, maar de vraag is of hij daar veel mee bereikt.

Dan zou hij moeten aftreden voordat zijn termijn afloopt, en moet vicepresident Mike Pence hem vervolgens gratie verlenen. Dat is ook wat oud-president Richard Nixon deed na het Watergate-schandaal in 1972: twee jaar later trad hij af en zijn opvolger Gerald Ford gaf hem een generaal pardon.

Dit zou echter gaan om een federaal pardon, en dat beschermt Trump niet voor de aanklachten op staatsniveau waar het team van Vance mee bezig is. Wel zou hij dit kunnen doen voor zijn familieleden en bondgenoten, die dan in ieder geval beschermd zouden zijn tegen federale aanklachten.

“Als hij verliest, denk ik dat hij veel, heel veel mensen een pardon gaat geven, inclusief zichzelf en zijn familie en vrienden,” zegt Harry Sandick, een voormalig federaal aanklager van het Southern District van New York.

Het is nog niet duidelijk of de rechtbank het zou toestaan wanneer Trump zichzelf gratie wil verlenen, maar het is zeker niet uitgesloten. “Het is nog nooit onderzocht,” zegt Sandick.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US