Ik probeerde uren minder per dag te slapen door 'polyfasisch' te slapen

Tegen kwart over vijf 's ochtends verveelde ik me weer.

Het was de winter van 2011 en ik het was me net gelukt – na een maand zonder sigaretten, alcohol of koffie – om mijn interne slaapklok op te hakken in twee delen. Ik wilde niet meer rond enen in bed vallen en net op tijd eruit kruipen om wat koffie te drinken voordat ik glazig aanschoof bij mijn middagcolleges. In plaats daarvan besloot ik na uitgebreide research op internet om over te stappen op een "tweefasig slaaprooster": slapen van middernacht tot 4:30 en later een middagdutje van 12:00 tot half twee.

Het internet beloofde dat ik me fantastisch zou voelen. Onophoudelijk uitgerust en productief, met het bijkomende voordeel van drie extra uren die ik zou kunnen besteden aan waardevolle zelfverbetering. Ik zou waarschijnlijk een roman schrijven, of een episch gedicht, gewoon om de extra tijd op te vullen.

Die ochtend, om kwart over vijf, besefte ik dat mezelf voor de gek had gehouden. Extra uren wakker zijn klonk als zo'n absurd nuttig stukje lifehackerij dat ik niet echt had nagedacht over waaraan ik mijn extra uren zou besteden. En zo zat ik dus alleen in een stille studentenflat, treurig kijkend naar een pikdonkere novembernacht, stierlijk verveeld terwijl ik me druk maakte over hoe ik weer thuis zou kunnen komen voor mijn middagdutje van 90 minuten en hoeveel sigaretten ik in die tijd zou kunnen roken.

Nadat ik minder dan een maand later mijn tweefasige ritme opgaf (toen ik besefte dat ik een uitgeruste stedelijke kluizenaar was geworden), bleef ik met een schuldgevoel de succesverhalen van anderen online opzoeken. Ik voelde me een mislukkeling. Wie waren deze mensen, die millennia aan evolutionair aangeleerd gedrag opgaven voor extra werkuren? Wat deden ze met al die extra tijd? En waarom waren ze er zoveel beter in dan ik?

Dit minderwaardigheidscomplex werd niet beter toen ik Juanito Taveras – een actieve redditor in r/polyphasic – sprak over zijn slaaprooster. Zijn methode staat bekend als "Dual-Core 1," en bestaat uit 's nachts een keer drie-en-een-half uur slapen, vier uur later negentig minuten tot twee uur slaap en tenslotte een dutje van 20 minuten rond lunchtijd. Bij elkaar slaap Juanito dus tussen de vijf en vijf-en-een-half uur per dag – een significante verbetering op de acht uur die hij "monofasig" sliep.

Het grootste verschil tussen onze ervaringen is dat Juanito echt iets deed met al die extra tijd, in plaats van mopperend uit het raam staren.

"Ik ben altijd al een zeer efficiënt persoon geweest," vertelde hij me, bescheidener dat overkomt op papier. "Ik heb altijd al van lezen gehouden, ik speel een hoop instrumenten, ik ben programmeur, ik maak films. Ik haatte het idee van slapen altijd al, omdat het voelde als een enorme tijdverspilling."

"Voordat ik polyfasisch sliep, kende iedereen me als de guy die altijd een slaapgebrek had," vervolgt hij. "Ik was altijd tot laat wakker, series kijkend of dingen bouwend. Ik viel in slaap tijdens de les; mijn leraren smakten dan boeken op mijn bureau om me wakker te maken. Maar op een dag stuit ik op een YouTube-video waarin gesproken werd over polyfasische slaap… Ik had meteen het gevoel dat ik het uit moest proberen om te kijken of het werkt."

Juanito treuzelde geen moment. De nu twintigjarige begon met extremere vormen van slaap toen hij nog op de middelbare school zat, waaronder het beruchte "Uberman slaaprooster" – de heilige graal van tijdwinnend slapen waarbij je zes keer per dag 20 minuten slaapt. Afhankelijk van je stamina geeft dit rooster je met 22 uur vrije tijd per dag. Of een chronisch gevoel van zombie zijn.

Gelukkig voor Juanito voelde zijn tijd met Uberman als een explosie van energieke productiviteit.

"Sommige van mijn ervaringen waren redelijk ongelofelijk," vertelde Juanito over het slaaprooster, dat hij drie weken uitprobeerde met behulp van een "adaptation buddy" – een soort sponsor van alcoholisten, maar dan voor vreemd slapen. "We sliepen uiteindelijk twee uur per dag. Het was geweldig om al die tijd te hebben om te lezen, te studeren, films te kijken. Het was echt leuk."

Juanito werd polyfasisch om meer tijd te krijgen voor creatieve bezigheden, maar Brandon Parker deed het meer uit een soort noodzaak.

"Ik had al langer last van slaapproblemen en slapeloosheid," vertelde Brandon, een 19-jarig lid van r/polyphasic. "Ik heb nu ook een baan, en ik studeer. Ik zou beiden kunnen doen met normale slaap, maar dat zou een stuk moeilijker zijn… Ik vond een polyfasisch site en begon daar dingen te lezen en dacht 'Dit moet ik proberen.'"

Brandon's slaaprooster, dat hij nu al een jaar gebruikt, staat bekend als "Everyman-4." Hij slaapt daarbij vier-en-een-half uur 's nachts, met twee dutjes van twintig minuten gedurende de dag. De overstap heeft zijn slaapproblemen opgelost ("Het kostte me altijd een uur om te slapen; nu val ik na vijf minuten in slaap.") en zorgde voor extra tijd voor hobby's als tekenen, gitaarspelen en games.

"Ik ben gewoon een stuk productiever geworden," zei hij. "Het voelt allemaal gewoon een stuk natuurlijker… Zelfs als ik niet studeerde en werkte, zou ik me aan dit rooster houden."

De beloftes van polyfasisch slapen klinken aanlokkelijk. Verhalen als die van Brandon en Juanito zijn typisch voor communities als r/polyphasic – fora die gevuld zijn met oneindig energieke en enthousiaste evangelisten van minder slaap. Tussen al die succesverhalen vond ik het moeilijk om eerlijke verhalen te vinden over de keerzijdes van polyfasisch slapen. Ik dacht aan alle keren dat ik plannen moest afzeggen of thuis moest blijven omdat mijn slaappatroon te fragiel was om aan te morrelen. Als het echt zo goed werkt als iedereen op die fora beweert, waarom doet dan niet iedereen het? En waarom kon ik het niet?

"Het zou goed kunnen dat sommige een bepaald aantal uur kunnen slapen, wakker worden, werken en zich creatief voelen," zei Derk-Jan Dijk, professor slaap en fysiologie en directeur van het Sleep Research Centre van de University of Surrey. "En dat ze zich dan na een uur of vijf weer moe voelen, een dutje doen, en zich weer beter voelen dan voor het dutje. Dat zou goed kunnen. Maar ik stel absoluut niet voor dat iedereen polyfasisch moet gaan slapen."

Zoals Dijk het uitlegt is er een fundamenteel verschil vanuit een wetenschappelijk oogpunt tussen slapen op meerdere tijdstippen voor in totaal acht uur (hij geeft het voorbeeld van landen waar ze aan siesta's doen) en het soort tijdwinnende slapen van Juanito en Brandon. Deze nieuwe soort polyfasische slapers zijn in principe proefkonijnen en Dijk maant voorzichtigheid aan.

"Vanuit het oogpunt van slaapregulatie leven slapers als Juanito en Brandon met een hogere slaapdruk," zei hij. "De epidemiologie wijst erop dat korte slaapperiodes – minder dan vijf of zes uur slapen – gekoppeld zijn aan negatieve gevolgen voor de gezondheid; bijvoorbeeld cardiovasculaire aandoeningen en problemen met het immuunsysteem. Of dit soort slaapgebrek op de lange termijn negatieve gevolgen heeft is onduidelijk. Er is bijna geen data over. Ik zou dit soort slaappatronen nooit aanraden."

Dijk's expertise kwam niet overeen met de ervaringen van Brandon, Juanito en anderen die ik sprak. Maar het legt ook niet uit waarom zij doorzetten waar ik opgaf. De lijst beroemde mensen die op zijn minst part-time polyfasische slapers waren, is lang: Kafka, Ellen MacArthur, Churchill… Maar zij hadden respectievelijk boeken te schrijven, boten te varen en continenten te veroveren. Zonder zulke grote eisen aan je tijd, moeten er toch ook andere nadelen zijn als je uit het normale monofasische ritme stapt?

"Polyfasisch slapen kan inderdaad je sociale leven in de weg zitten," gaf Juanito toe. "Het is aan te raden om vroeg naar bed te gaan – tussen 10 en 2 's nachts, terwijl de meeste mensen lol willen hebben, willen feesten. Ik doe dat niet. Ik drink niet veel alcohol, dus ik kan me er wel aan houden. Het heeft wel invloed op mijn sociale leven, maar ik haal ook hoge cijfers, speel veel muziek, lees veel en doe een hoop sport."

"Als het aankomt op sociale situaties, moet je het wel echt willen," stemt Brandon in. "Als je je in het begin aanpast, moet je precies op tijd slapen, anders werkt het gewoon niet. Als je eenmaal gewend bent, kan je iets flexibeler zijn, afhankelijk van het rooster dat je aanhoudt. Je moet wel compromissen sluiten; als je laat op wil blijven en wil feesten, moet je dat minder doen. Dat is het grote nadeel."

Opeens voel ik me veel beter. Ik besef nu dat mijn beslissing om polyfasisch slapen op te geven geen falen was: het was een lifestylekeuze. Ik schreef niet geen roman of poëzie omdat ik het niet kon, maar omdat ik in plaats daarvan koos om mijn tijd met vrienden door te brengen. Bros before prose. Eigenlijk is het gewoon een goede beslissing geweest.

Ja. Een goede beslissing.