Slaap je nou beter van wiet rond bedtijd, of niet?

Als je ooit iemand hebt gesproken die aan slapeloosheid lijdt, is de kans groot dat diegene weleens marihuana heeft gebruikt om in slaap te komen, of op z’n minst overwogen. Veel buitenlandse medicijnen om de slaap te verbeteren zijn ook op cannabis gebaseerd en bevatten cannabinoïden, zoals het officieel hier niet als slaapmedicijn beschikbare Nabilone, Dronabinol en Marinol. Cannabisgebruikers geven slaapproblemen vaak op als reden om medische marihuana te mogen gebruiken.

Als slaappsycholoog heb ik honderden patiënten met slapeloosheid behandeld, en ik heb de indruk dat het toch per persoon verschilt in hoeverre cannabis écht een succesvol slaapmiddel is. Maar hoe komt dat precies? Waardoor valt de een er makkelijker door in slaap, maar blijft de ander alsnog urenlang naar het plafond staren? Dat is wat mijn team en ik hebben onderzocht.

Cannabis en slaap
Bestaand onderzoek bevestigt dat de werkzaamheid van cannabis als slaapmiddel per individu verschilt. Ook kunnen factoren als de cannabisconcentratie en gebruiksfrequentie een rol spelen.

De meeste onderzoeken naar het effect van cannabis op slaap zijn gebaseerd op enigszins onsamenhangende studies uit de jaren zeventig. Onderzoekers bestudeerden vrijwilligers in een slaaplaboratorium, en maten hun slaapfasen en slaapcontinuïteit. Sommige studies lieten zien dat de deelnemers dankzij cannabis makkelijker in slaap vielen en ook bleven slapen, sommige slapers hadden ook een betere diepe slaap. Maar zodra het nachtelijke cannabisgebruik stopte, werd de slaapkwaliteit gelijk weer een stuk slechter.

In het laatste decennium heeft onderzoek zich vooral gericht op het gebruik van cannabis voor medische doeleinden – hoe je het bijvoorbeeld kunt inzetten om pijn te bestrijden, of tegen een posttraumatische stressstoornis. Deze studies wijzen erop dat cannabis in eerste instantie de slaap bevordert, maar dit effect verliest naarmate je het vaker en regelmatiger gebruikt.

Doet de frequentie ertoe?
Zelf waren wij er vooral in geïnteresseerd hoe slaapkwaliteit verschilt bij mensen die dagelijks, sporadisch of juist nooit cannabis roken. Met sporadisch bedoelen we dan minstens een keer per maand.

We vroegen 98 voornamelijk jonge en gezonde mannelijke vrijwilligers om een vragenlijst in te vullen, elke dag hun slaapkwaliteit bij te houden en een week lang een bewegingsmeter om hun pols te dragen. Een bewegingsmeter, ook wel een actigraaf genoemd, meet je activiteitenpatroon over meerdere dagen. Tijdens deze periode vroegen we de deelnemers om cannabis te gebruiken zoals ze dat altijd zouden doen.

Onze resultaten laten een duidelijk verband zien tussen de slaapkwaliteit en de gebruiksfrequentie. 39 procent van de dagelijkse gebruikers hadden significante slapeloosheidsklachten, tegenover slechts 10 procent van de sporadische gebruikers. Bij de niet-gebruikers lag dit percentage op 20 procent.

Toen we ook onderzochten of deze mensen last hadden van angst- of depressieklachten, vielen deze verschillen merkwaardig genoeg weer weg. Dat suggereert dat de effecten van cannabis op slaapkwaliteit ook kunnen variëren als je last van dit soort mentale klachten hebt. Met andere woorden: als je last hebt van depressies, kan cannabis je helpen om in slaap te komen – maar als je dat niet hebt, kan het voor hetzelfde geld juist kwaad doen.

Toekomstig onderzoek
In de Verenigde Staten is cannabis geclassificeerd in de groep Schedule I, wat betekent dat de regering het niet geschikt acht voor medisch gebruik. Dat maakt het ook lastig om er onderzoek naar te doen – er is maar één universiteit in het land, de Universiteit van Mississippi, die toestemming heeft van het National Institute of Drug Abuse om marihuana te kweken voor onderzoek.

Vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op hoe verschillende soorten cannabis de slaapkwaliteit beïnvloeden, en hoe ook dát weer per persoon kan verschillen. Er is al een onderzoeksgroep die heeft onderzocht welke soorten cannabis of cannabinoïde-concentraties effect hebben op welke slaapstoornis: de ene soort kan bijvoorbeeld slapeloosheid tegengaan, terwijl je de andere juist kunt inzetten tegen nachtmerries.

Andere studies wijzen erop dat medicinale cannabisgebruikers met slapeloosheid meer gebaat zijn bij hogere concentraties cannabidiol, een niet-psychoactieve cannabinoïde.

Dat brengt ons bij een niet onbelangrijke vraag. Hoe communiceert de medische gemeenschap dit soort uitkomsten naar patiënten die aan slapeloosheid lijden, en medicinale cannabis overwegen? Sommige doktoren voelen zich daar misschien niet zo prettig bij, ofwel omdat de juridische status nog weleens wil schommelen, of omdat ze niet vertrouwen op de stand van de wetenschap op dit gebied. Of omdat ze het er zelf gewoon niet zo mee eens zijn.

Voorlopig lijkt het effect van cannabis op slaapkwaliteit zeer variabel te zijn, en afhankelijk van de desbetreffende persoon, het type cannabis, de concentratie, en het moment en de wijze van de inname. Hopelijk zijn er in de toekomst conclusies te trekken die wat vruchtbaarder zijn.

Deirdre Conroy is docent klinische psychiatrie aan de Universiteit van Michigan. Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op The Conversation. Lees hier het originele artikel.

Tonic is de nieuwe site over gezondheid van VICE. Volg ons op Facebook