Wat er gebeurt met je lichaam als je oververhit raakt

Waar ‘zomerfestival’ vroeger stond voor in je regenlaarzen en poncho dansen tussen de modderstromen, heb je dit jaar een heuptasje met zonnebrand en een waterflesje nodig. Nederland is een oneindige zomer als deze niet gewend. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Spanjaarden, passen Nederlanders hun gedrag niet snel aan het weer aan, waardoor oververhitting op de loer ligt.

Maar hoe weet je dat de hitte je lichaam teveel wordt? En wat doet je festivalleefstijl met die oververhitting? Versnellen drank en drugs het proces? Zoveel vragen; ik ga op zoek naar antwoorden.

Die vind ik bij Hein Daanen. Daanen is thermofysioloog en weet alles over de effecten van hitte op ons lijf. Hij vertelt hoe je kunt merken dat je lichaam oververhit raakt. "Ons lichaam heeft normaal gesproken een temperatuur van 37 graden, maar als het warm is, gaat die temperatuur omhoog. Dan gaat het lichaam proberen om de temperatuur op peil te houden, bijvoorbeeld door te zweten. De mens heeft een heel krachtig mechanisme om te zorgen dat het niet oververhit raakt", legt Daanen uit. "Je lichaamstemperatuur kan bij inspanning nog zonder grote problemen tot zo’n 38, 39 graden stijgen, maar daarna kan het kritisch worden. Dan maak je meer warmte aan dan je af kunt geven.”

"Het eerste waar je het aan merkt is dat je het te warm krijgt en heel erg gaat zweten. Daardoor krijg je last van discomfort", gaat hij verder. Je kent het wel: wat begint als lekker chillen in de zon, mondt uit in een kletsnatte martelgang op het terras of het strand. "Dan is het zaak om de opwarming van je lichaam tegen te houden." Dat kun je doen door bijvoorbeeld het water in te gaan of de schaduw op te zoeken. En water drinken. Altijd water drinken. Want, legt Daanen uit, als je genoeg vocht binnenkrijgt, blijft je fysieke zweettank gevuld en kan je lichaam z’n temperatuur blijven reguleren.

Maar wat gebeurt er als je niet kunt ontsnappen aan de hitte, bijvoorbeeld omdat je in de zon tussen duizenden andere mensen op een festivalveld staat? Reken er dan maar op dat het 'discomfort' serieuze vormen begint aan te nemen. Dan kun je misselijk worden, hoofdpijn krijgen en nog veel meer zweten, want het lichaam werkt nog steeds hard om je af te koelen.

Een langetermijngevolg van regelmatige oververhitting is schade aan de nieren, vertelt Daanen. Maar: "Dat is echt alleen bij mensen die heel vaak aan warmte worden blootgesteld. Dan raak je ook heel vaak uitgedroogd, omdat je veel zweet maar te weinig drinkt. Dat kan op termijn voor nierklachten zorgen."

"Op een festival is het zo dat mensen heel actief staan te dansen en springen, waardoor de warmteproductie toeneemt", zegt Daalen. Daardoor moet je lichaam extra hard werken om niet warmer dan 37 graden te worden. En op een festival is er de kans dat je niet alleen maar water staat te drinken. Een pil, speed, of wat voor ander middel dan ook zorgt ervoor dat je lichaamswarmte stijgt. Dat is niet het enige gevaar.

"Amfetamine (en andere drugs - red.) tast het normale beoordelingsvermogen van mensen aan. Waar mensen normaal gesproken doorhebben dat ze het te warm krijgen en verkoeling moeten zoeken, heb je dat niet door als je drugs hebt genomen", waarschuwt Daanen. Het kan dan dus zo zijn dat je lichaam al op 39 graden zit, maar dat je in de volle zon blijft staan omdat je het zo naar je zin hebt.

Het effect van drugs op je lichaam tijdens warme dagen heeft dus twee kanten. Enerzijds werkt het als een soort cv-ketel voor je toch al flink verhitte lichaam, anderzijds schakelt het de rationele versie van jezelf uit, waardoor je vergeet om de schaduw op te zoeken, water te drinken of het wat rustiger aan te doen. Als je xtc hebt gebruikt, moet je er wel voor waken dat je niet te veel water drinkt, want dat kan leiden tot watervergiftiging.

En alcohol dan? Daanen: "Alcohol is juist gevaarlijker als het buiten koud is, omdat dat het rillen tegengaat. Daardoor heb je dus niet door dat je onderkoeld raakt. Maar ook alcohol beïnvloedt je beoordelingsvermogen en kan dus hetzelfde effect hebben als amfetamine."

Wat Daanen ook vertelt is dat mensen met een goede conditie beter om kunnen gaan met een hoge lichaamstemperatuur dan niet fitte mensen. Het kan dus een goed idee zijn om nog even flink te gaan sporten in de weken voordat je naar een festival gaat.

Ook niet onbelangrijk: mensen hebben volgens Daanen zo’n tien dagen nodig om te wennen aan hogere temperaturen. Na die tien dagen acclimatiseren kun je er beter mee omgaan en kun je dus iets meer aan. Voordeel is dat de zomer hier in Nederland al weken lang voortsleept en dat je er nu dus aan gewend zou moeten zijn. Wat overigens niet betekent dat je overmoedig moet worden. Wees verstandig: ruim altijd plek in voor een fles water in je festivalbagage.