Dit is waarom sommige mensen depressief worden van verjaardagen

Ieder jaar, op 12 april, begint Tyler Stewart zich langzaamaan melancholisch en ongemakkelijk te voelen. Dat komt omdat hij de volgende dag, op 13 april, jarig is. Normaal vindt hij het fijn om met zijn vrienden af te spreken of feestjes te geven op zijn dakterras, maar verjaardagen zijn voor hem anders. “In mijn dagelijks leven zijn er weinig dingen waar in onrustig van word, maar zodra mijn verjaardag in de buurt komt, word ik overvallen door het onaangename gevoel dat ik iets van mijn leven moet maken,” zegt de 32-jarige Tyler, die als hoofd digitale strategie voor een mediabedrijf in New York werkt. Naast het oncomfortabele gevoel dat je kunt krijgen wanneer je het middelpunt van de aandacht bent, geeft zijn verjaardag hem een verontrustend gevoel omdat hij – ieder jaar weer – zijn ervaringen, prestaties en twijfels op dat moment in overweging neemt. “Toen ik 29 was, zat ik er het hele jaar mee,” zegt Tyler. “Mijn twintiger jaren zijn bijna voorbij, zei ik tegen mezelf. Heb ik alles gedaan wat ik had moeten doen? Heb ik er alles uitgehaald wat ik kon? Heb ik alle dingen meegemaakt die ik had willen meemaken? Je hebt al snel de neiging om zo op je leven te reflecteren.”

Verjaardagen kunnen allerlei emoties losmaken in mensen, van overpeinzingen of verdriet, tot angst of depressie. (Een depressieve periode wordt gedefinieerd als een periode van ten minste twee weken, met een gemiddelde lengte van ongeveer zes maanden.) Hoewel er geen specifiek onderzoek is gedaan naar het effect van verjaardagen, is er bewijs dat levensgebeurtenissen stress of een depressie kunnen veroorzaken, zegt Stewart Shankman, psycholoog aan de University of Illinois in Chicago. Grote veranderingen zoals trouwen, het krijgen van kinderen of met pensioen gaan – gebeurtenissen die vaak gepaard gaan met acute stress – kunnen allemaal leiden tot een depressie. De reden dat deze gebeurtenissen zoveel leed kunnen veroorzaken, is dat ze mensen dwingen hun identiteit onder de loep te nemen, legt Shankman uit. Als een kind uit huis gaat, is de kans groot dat de ouders zullen kijken welke rol het opvoeden van een kind in hun identiteit speelt. Als iemand met pensioen gaat, verandert het professionele aspect van hun identiteit. Op een soortgelijke manier werpen verjaardagen de vraag op, hoe onze identiteit door de tijd heen is veranderd. “Verjaardagen kunnen zo’n soort gebeurtenis zijn, zeker als het een jubileum is. Wat betekent het voor wie je bent als je 40 wordt, en je niet langer een dertiger bent?” zegt Shankman. Belangrijke levensgebeurtenissen roepen herinneringen, verwachtingen en teleurstellingen op, bevestigt Myrna Weissman, hoofd van de afdeling epidemiologie aan het New York State Psychiatric Institute. Veel van Weismanns patiënten ervaren bijvoorbeeld dat hun depressie jaarlijks wordt aangewakkerd op de dag dat een dierbare is overleden, door de herinneringen die deze datum met zich meebrengt. Een verjaardag brengt ook bepaalde verwachtingen met zich mee, doordat je je een perfecte dag voorstelt waarop je het viert met vrienden en familie. De druk van die verwachtingen en de teleurstelling als de dag er niet aan voldoet, kan lastig zijn. “Mensen verwachten dat anderen ze zullen feliciteren, hun verjaardag zullen onthouden, en ze een cadeautje geven. Als dat niet gebeurt, is dat een grote teleurstelling,” zegt Weissman. Sociale verwachtingen geven ons ideeën over wat we ‘zouden moeten’ denken, terwijl dit in werkelijkheid veel complexer ligt. Dat wat ‘zou moeten’ maakt de situatie des te moeilijker, doordat je hierdoor ook worstelt met de vraag waarom je je niet voelt zoals je je volgens onze maatschappij zou moeten voelen (namelijk dat je blij en sociaal hoort te zijn op je verjaardag). “Als je niet kan voldoen aan wat ‘zou moeten’, voel je je dubbel zo slecht. Je denkt: wat is er mis met me? Waarom ben ik niet zoals andere mensen?” zegt Shankman. Maar deze verwachtingen zijn een sociaal construct. Het is normaal om verschillende emoties bij verschillende gebeurtenissen te ervaren, en geen daarvan is per definitie goed of fout. Dat is soms echter moeilijk te beseffen, nu social media je steeds meer het idee geven dat je verjaardag perfect moet zijn. “De manier waarop mensen zichzelf en hun leven tegenwoordig verheerlijken op social media, maakt het alleen nog maar moeilijker,” vertelt Tyler. Er zijn een paar manieren waarop je verjaardagsstress kunt aanpakken, zegt Shankman. Zo kun je ver van tevoren alvast nadenken over de gebeurtenis en je gedachten, verwachtingen en bezorgdheden opschrijven. Je kunt een andere kijk op de gebeurtenis krijgen door je gedachten erover in woorden uit te drukken. Ook kan het helpen als je voorkomt dat je alleen bent op je verjaardag, hoe antisociaal je je ook voelt. Tijd doorbrengen met mensen die je vertrouwt of van wie je houdt, kan je helpen om te gaan met de dag – of er zelfs van te genieten. Je kunt ook kijken voor welke mogelijke vooruitzichten je het meest bang bent, en bedenken hoe je ze kunt voorkomen, zegt Weisman. Als je bang bent dat je familieleden zullen vergeten je te bellen, kun je ze van tevoren herinneren aan je verjaardag. Als je bang bent voor verontrustende gedachten op de dag zelf, maak dan plannen om iets te gaan doen dat je bezighoudt en afleidt. Tyler ziet zijn verjaardag inmiddels als een gelegenheid tot reflectie. Op 12 april komen de verdrietige gevoelens nog steeds tevoorschijn, maar hij gebruikt dit nu om op het verleden te reflecteren en te kijken hoe hij in het nieuwe jaar verder kan groeien. “In plaats van bang te zijn en me druk te maken, is mijn verjaardag nu een waardevolle dag geworden die ik gebruik om na te denken,” zegt hij. “Ik probeer een stapje terug te doen en mezelf te vragen: zorg je goed voor jezelf, voor je geest en je lichaam? En heb je balans in je leven? Dat is voor mij nu het lichtpuntje.”