Tessa leefde meer dan een jaar op een vernietigend dieet van shakes

Van haaruitval tot verstopping: het zijn slechts enkele symptomen die je kunt krijgen van het Cambridge-dieet: een dieet waarbij je nooit meer dan 500 kilocalorieën per dag binnenkrijgt in de vorm van shakes, pap, soep en repen. Het is voor veel mensen een methode om af te vallen, maar wie verder kijkt, ziet dat dit dieet ook gepaard kan gaan met ernstige klachten. Ligt er zelfs een eetstoornis op de loer?

Wij spraken Tessa (23) die meer dan een jaar leefde op alleen shakes over de reden achter haar intensieve dieet en de fysieke en mentale gevolgen hiervan.

“Ik had overgewicht. Op de basisschool werd ik hiermee gepest, op de middelbare niet meer. Maar op mijn twintigste voelde ik me nog steeds te dik en bleef ik hier onzeker over. De vriendin van mijn moeder is Cambridge-consulente, zij vertelde me over het Cambridge-dieet en dacht dat het misschien wat voor mij zou zijn. Ze bedoelde het alleen maar goed omdat ze wist hoe erg ik met mijn gewicht worstelde. Ik had al bijna alle diëten die je je kan bedenken gedaan: van Sonja Bakker tot het Atkins-dieet, maar steeds hield ik het niet vol omdat je te weinig resultaat zag. Dit leek me een goede oplossing omdat ik hierbij alleen maar shakes hoefde te drinken en niet na hoefde te denken over wat ik wel of niet mocht eten. Je mag het dieet officieel volgen vanaf je achttiende, dat was ik, dus was ik ook zelf verantwoordelijk.”

Tessa zocht begeleiding bij een consulente in Tilburg, waar ze op kamers woonde. “Elke week moest ik daarheen om me te wegen en werd het gewichtsverlies strikt bijgehouden. De week voorafgaand aan het dieet ging ik minder koolhydraatarm eten omdat mijn lichaam dan al wat afkickte van de koolhydraten. Ik at geen pasta, rijst, aardappels en brood. Vanaf de week daarna nam ik dagelijks drie shakes van Cambridge. Daarnaast mocht ik alleen water en kruidenthee drinken. Ik kreeg in totaal 500 kcal op een dag binnen. De eerste drie dagen waren het zwaarst. Ik was zwak, misselijk, had veel hoofdpijn en constant honger. Ik kon alleen maar aan eten denken. Na die drie dagen kwam mijn lichaam in ketose: dan verbrandt je lichaam sneller vet. De eerste week verloor ik al 5,5 kilo.”

Dat ze snel gewicht verloor, motiveerde haar enorm, vertelt Tessa me. “Via Instagram zocht ik op de hashtags #cwp of #cambridgediet naar mensen die het dieet ook volgden. Dat gaf mij een goed gevoel, omdat ik zag dat ik niet de enige was die worstelde met haar gewicht.” In het begin reageerde Tessa’s omgeving positief op het dieet, omdat ze zagen dat ze gewicht verloor zoals ze wilde, en dat haar goed deed. Maar omdat ze niet in de verleiding wilde komen om toch te eten, vermeed ze steeds meer avondjes met vriendinnen. “Ik ging steeds minder naar buiten. Ik pakte geen terrasjes meer en ging niet naar restaurants en supermarkten.”

Waar eindigt gewoon diëten en begint eetproblematiek? “Op basis van alleen het volgen van een dieet kun je nog niet zeggen dat iemand een eetstoornis ontwikkelt,” zegt Ravian Veenstra, klinisch psycholoog bij Human Concern. “Er is bij een eetstoornis altijd meer aan de hand.” Er kunnen dan nog veel meer factoren meespelen, zoals een verlangen naar meer controle, of het nastreven van een ideaalbeeld als je zelfwaardering afhangt van je uiterlijk. “Iemand volgt een dieet om een bepaalde reden: medisch, vanwege ondersteuning van sportprestaties of omdat iemand ‘gewoon’ wat af wil vallen. In alle gevallen hoopt iemand er beter van te worden en zich uiteindelijk gelukkiger te voelen. Als diegene merkt dat er echter ook nadelen kleven aan het dieet en toch door blijft gaan met het volgen daarvan, dan lijkt het me raadzaam dat die persoon zich afvraagt wat maakt dat hij of zij niet stopt.”

Na drie maanden op het Cambridge-dieet kreeg Tessa steeds meer last van haar darmen. “Ik kon niet meer naar het toilet om te poepen, had verstoppingen en kramp. Ook kreeg ik last van haaruitval en stemmingswisselingen. Mijn weerstand verslechterde, waardoor ik steeds vaker ziek werd. Ik voelde me vaak zwak en misselijk en kreeg ook last van hoofdpijn en slapeloosheid. Vooral mijn vriendinnen zagen zeker na deze klachten dat ik er echt heel ongelukkig van werd, zo werd ik steeds stiller. Ze zeiden dat ik ermee moest stoppen.” Maar Tessa wilde op dat punt niet opgeven, en bleef doorgaan met het dieet. “Ik wilde niet dat mensen dachten: zie je wel, ik wist wel dat ze een dieet op shakes nooit ging volhouden. Ik heb geen vrienden verloren, maar ik kreeg wel te maken met onbegrip omdat zij niet snapten waarom ik mezelf dit aandeed. Mijn consulent heeft nooit gezegd dat ik moest stoppen. Ze hoorde wel vaker van klachten als verstopping en haaruitval. Haar advies: kruidenpillen. Pas na een latere operatie aan mijn amandelen leek het haar niet verstandig. Maar op dat moment was ik zo gefocust op mijn eigen doel: afvallen, dat ik me uiteindelijk niets aantrok van wat anderen zeiden.”

“Ik heb weleens wat gegeten naast mijn shakes, maar als het alleen al een bruine boterham was, voelde ik me mentaal heel slecht. Het voelde gelijk alsof ik faalde en het dieet niet kon volhouden. Ook ging ik één keer met een vriendin sushi eten, maar na de eerste ronde was ik al zo misselijk geworden dat ik ermee ophield. Ik kon helemaal niet meer veel eten, omdat mijn lichaam het niet meer was gewend. Na een jaar stopte ik even omdat ik geopereerd werd aan mijn amandelen. Dat kostte niet veel moeite omdat ik in eerste instantie door de operatie sowieso weinig door mijn keel kreeg. Pas daarna vloog die 28 kilo die ik in totaal was afgevallen, er zo weer aan. Dat was kut! Ik heb bijna een maand moeten herstellen van de operatie, omdat mijn weerstand zo verslechterd was door mijn dieet en ik een lange tijd op heel weinig calorieën heb geleefd.” Na de operatie moest Tessa van haar arts weer normaal gaan eten, omdat de wonden anders slecht konden helen door haar verminderde weerstand. “Het is niet zo dat hij zei dat ik moest stoppen omdat het dieet slecht was. Toen pas zei ook mijn consulent dat het verstandig was om er even mee te stoppen, omdat je tijdens zo’n dieet de minimale voedingsstoffen binnenkrijgt terwijl je lichaam er na een operatie meer nodig heeft om te kunnen herstellen.” Toen ze weer hersteld was, deed ze nog drie maanden een poging om het dieet op te pakken, maar het lukte niet meer. “Ik had geen motivatie en hield het niet vol, ik werd al misselijk bij de gedachte dat ik weer aan die shakes moest. En ik wilde me niet meer zo kut voelen als tijdens het dieet. Misschien had ik wel beginnende symptomen van een eetstoornis, want ik was dag en nacht bezig met al dan niet eten. En als ik een keer de mist in ging dan voelde ik me gelijk een loser en maakte ik mezelf helemaal gek in mijn hoofd.” Achteraf vraagt ze zich af waarom ze zichzelf meer dan een jaar heeft gekweld voor een dieet waarbij binnen een paar maanden al het gewicht dat ze kwijtraakte er weer bijna helemaal aan zit. “Naderhand heb ik ook nog een maand last gehad van mijn darmen. Ik heb toen ongeveer anderhalve maand weer tabletten geslikt hiervoor, op kruidenbasis, om de stoelgang op gang te brengen. Daarna went je lichaam weer aan vezels en kwam dat weer goed. Een diëtiste heeft me meteen nadat ik stopte met het dieet geholpen om mijn eetschema weer op orde te krijgen. Ik was de eerste maanden heel bang dat ik snel te veel at en kon dagen op bijna niets leven. Of ik had juist zo’n vreetbui waarin ik ineens alles kon eten.” Ze heeft nog steeds heel snel de neiging om te weinig te eten, zegt Tessa. “In mijn hoofd staat weinig eten gelijk aan sneller afvallen. Dit is natuurlijk absurd, maar vooral op het begin klonk dit voor mij heel logisch.” Ze leert nu weer om op meerdere momenten per dag te eten, al is het een stuk fruit of bakje rauwkost als extraatje. “Daarnaast ben ik ook steeds meer aan het accepteren dat ik nooit een maatje zesendertig zal krijgen. Het afvallen gaat dan wel niet zo snel als dat ik hoop, ik heb wel steeds meer door dat dit de beste oplossing is.”

En toch mist ze de shakes soms wel. “Omdat je er met weinig extra moeite veel kilo’s mee verliest. Als ik iets langer had doorgezet dan had ik nu op mijn gezonde gewicht gezeten. Toch wel gek, want toen ik op mijn laagste gewicht, een paar kilo van mijn streefgewicht vandaan zat tijdens het diëten, een heel gemiddeld gewicht, voelde ik me nog steeds dik en slecht. Terwijl ik, nu ik weer overgewicht heb, niets liever zou willen dan weer dat gewicht hebben, alleen dan niet meer door alleen shakes te nemen.” Steeds meer komt ze erachter dat diëten verslavend gedrag kan worden. “Je raakt verslaafd aan het verliezen van gewicht, wat je erg motiveert. Aan de andere kant zorgt het aankomen voor grote teleurstellingen als je de mist ingaat. Als je altijd gewend bent om ‘teleurstellingen’ weg te eten, dan raak je al snel weer in een spiraal.”

Had Tessa echt een eetstoornis? Dat kan psycholoog Veenstra niet met zekerheid zeggen, maar hij ziet wel beginnende symptomen ervan. “Bij Tessa gaat het voornamelijk over lichamelijke klachten als gevolg van te weinig voedingsstoffen, maar ook een toename van sociaal isolement, verslechtering van stemming, zo is ze somber. Toch lukte het haar niet om te stoppen met het dieet omdat ze anders voor haar gevoel zou falen. Ik vraag me af of haar doel opwoog tegen alle nadelen en of het haar ook gelukt was om op een moment te stoppen zonder dat ze daartoe gedwongen werd – in haar geval vanwege een operatie. Tessa denkt zelf aan een mogelijke eetstoornis en heeft ook symptomen die erbij passen, dus het zou kunnen dat ze aan de classificatie van een eetstoornis voldoet.” Veenstra ziet zowel een negatieve als positieve invloed van de signalen op Tessa. “De wijze waarop Tessa met het Cambridge-dieet omgaat, is kwetsbaar te noemen. Ze lijkt langere tijd signalen te hebben genegeerd dat er iets niet goed ging."

Na een jaar van hevige symptomen rond haar dieet, heeft Tessa nu een betere balans kunnen vinden in haar eet- en beweegpatroon; vindt ook de psycholoog. “Ze maakt haar keuzes niet vanuit een moeten, maar meer vanuit een willen en verlangen. Dat klinkt sowieso gezonder dan de wijze waarop ze ten tijde van haar shakeperiode met eten omging.”

Iedereen draagt altijd bepaalde onzekerheden met zich mee, zegt Veenstra. “Hoe meer je jezelf openstelt voor je eigen onzekerheden, hoe meer je beschermd wordt voor je eigen valkuilen. Als je goed weet om te gaan met je eigen kwetsbaarheden hoef je niet opnieuw af te glijden naar problematisch eetgedrag, al blijven de kwetsbaarheden wel bestaan.” Tessa eet tegenwoordig regelmatiger en voelt zich nu stukken beter. “Nu gaat het goed met me. Ik ben fanatiek aan het sporten, vier keer per week onder begeleiding van een personal trainer. Ik zit lekkerder in mijn vel. Zo voel ik me niet meer schuldig als ik een keer uit eten ga, chips of snoep neem of überhaupt iets eet. Ik probeer een balans te zoeken daarmee, door daarnaast vooral gezond te blijven eten.”