7 dingen die je moet regelen als een familielid overlijdt

Als een dierbare overlijdt, is papierwerk echt het laatste waar je aan wil denken. Jezelf omringen met vrienden en familie, het rouwproces accepteren en doorkomen, en je emoties op orde krijgen, lijken op dat moment de enige dingen die er echt toe doen.

De bureaucratische verplichtingen – zoals het betalen van openstaande rekeningen of een uitvaartcentrum regelen – kunnen nabestaanden behoorlijk overvallen, zegt Eva Shaw, schrijver van het boek What to Do When a Loved One Dies. “Die dingen komen nooit op een goed moment,” zegt Shaw. Toch kunnen er veel onverwachte problemen voorkomen worden door deze zaken op tijd te regelen. We vroegen een aantal deskundigen hoe je dit stap voor stap het best kan doen.

Als iemand overlijdt, moet een arts of een andere medische deskundige de persoon dood verklaren voordat er verdere formele zaken geregeld kunnen worden. Als iemand in een ziekenhuis of verzorgingstehuis overlijdt, wordt dit ter plekke door het medisch personeel gedaan. Maar als iemand thuis of buitenshuis onverwachts overlijdt, moet degene in zijn of haar bijzijn het alarmnummer bellen. Een arts komt dan langs of de overledene wordt naar een ziekenhuis gebracht, waarna hij of zij naar een uitvaartcentrum wordt overgebracht.

In de dagen na het overlijden moeten vrienden, familieleden en kennissen worden gebeld, zegt Shaw. Zo kunnen er plannen worden gemaakt voor een uitvaartdienst. Het kan helpen om een overlijdensbericht te schrijven. Dat kan je vervolgens gebruiken om het droevige nieuws te verspreiden, zegt Scott Smith, de schrijver van When Someone Dies: The Practical Guide to the Logistics of Death. Een overlijdensbericht is echter niet verplicht, en het is ook zeker geen vereiste om dat tegen betaling in een krant te plaatsen.

Als je kiest voor een begrafenis of crematie, is het belangrijk om te weten wat je rechten zijn, zegt Smith. Zo zijn er bijvoorbeeld begrafenisondernemers die je een urn voor de as proberen aan te smeren, terwijl het niet verplicht is om een urn te hebben. “Het grootste deel van de industrie is heel ethisch, maar er zitten altijd een paar rotte appels tussen,” zegt Smith. “Zij willen alleen geld verdienen.”

Het rouwcentrum stelt ook een overlijdensakte op. Volgens Smith is het belangrijk om hier meerdere kopieën van te bewaren. Later heb je die bijvoorbeeld nodig om zaken te regelen met financiële instanties. Zorg dus dat je er vijf à tien hebt, of zelfs meer als de financiële situatie van de overledene erg ingewikkeld is.

Zelfs bij een simpele crematie kunnen de kosten behoorlijk oplopen – iets wat je volgens Smith zeker niet moet vergeten. Sommige mensen, zoals ambtenaren, hebben recht op een begrafenisvergoeding. Zoek dus ook zeker uit of de overledene hier recht op heeft

Als iemand overlijdt, worden dingen als een uitkering of pensioen de dag erna stopgezet, zegt Smith. Dit wordt automatisch gedaan nadat het overlijden aan de gemeente is doorgegeven. Bij overlijden ontvangt de partner bovendien een overlijdensuitkering.

Maar het is minstens zo belangrijk dat in de dagen en weken die volgen creditcards worden geblokkeerd, werkgevers op de hoogte worden gebracht en de post naar het woonadres wordt opgeheven. Als de woning na het overlijden leeg komt te staan, moeten het gas, licht en water worden afgesloten. Ook dingen als internetabonnementen moeten worden stopgezet.

Als de overledene een testament heeft, kunnen erfgenamen er gemakkelijk achter komen wat er met het geld en andere eigendommen moet gebeuren. Hiervoor is het wel belangrijk om te weten wie de erfgenamen zijn. De nabestaanden moeten vervolgens met dit testament en de overlijdensacte naar de notaris, waar de erfenis verder afgehandeld zal worden. Als de overledene geen testament heeft, worden de erfgenamen door de wet aangewezen.

Volgens Smith is het verstandig om nabestaanden te machtigen om de bankzaken te regelen, zodat zij na het overlijden makkelijk bij het geld kunnen. “Als er nog 3000 euro op een bankrekening staat, kan dat geld goed gebruikt worden voor de begrafenis of andere dingen,” zegt hij. Ook moeten creditcardrekeningen en belastingen na het overlijden nog van dit geld betaald worden.

Je kunt na het overlijden van een dierbare op behoorlijk wat onverwachte kosten stuiten, zegt Shaw. Daarom is het belangrijk de bankzaken goed te regelen, maar als je niet gemachtigd bent, kan dit niet zomaar. Als het overlijden is gemeld bij de bank, heb je verschillende documenten nodig om de rekening te wijzigen of op te zeggen, namelijk een verklaring van het centraal testamentenregister, een kopie van je eigen identiteitsbewijs en een kopie van de akte van overlijden.

Mocht je een huis of andere eigendommen erven, is het bovendien belangrijk om rekening te houden met de belasting die hierover betaald moet worden. Afhankelijk van de waarde van de erfenis en je relatie met de overleden persoon, heb je namelijk recht op een vrijstelling voor de belasting. Zoek dit goed uit, want de belasting kan nogal hoog oplopen.

Je hebt geen advocaat nodig om al deze dingen te regelen. Toch kan dit het wel een stuk makkelijker maken, zegt Smith, vooral als er onroerend goed of meerdere bankrekeningen bij betrokken zijn. “Het kan allemaal erg ingewikkeld worden,” zegt hij.

“Een van de moeilijkste dingen die ik heb gezien, is het moment waarop nabestaanden de spullen van hun overleden dierbare moeten uitzoeken,” zegt Shaw. “Het lijkt mensen soms bijna te verlammen.” Het is zwaar om iemands laatste kopje koffie of opengeslagen krant weg te gooien, maar de kleding, foto’s en erfstukken doorspitten is nog lastiger.

Om die reden raden veel rouwexperts het aan om pas na een jaar serieuze beslissingen te nemen over wat er moet gebeuren met de eigendommen van een dierbare, zegt Shaw. “Het doorkomen van bepaalde dagen, zoals verjaardagen en vakanties, kan een uitdaging zijn. Het is daarom goed om eerst dat allemaal een keer mee te maken.

Het rouwproces, inclusief het regelen van alle bovengenoemde zaken, kan een lang proces zijn. Maanden later vind je soms nog steeds post in de brievenbus van de overledene. Het is goed om je er bewust van te zijn dat het een doorlopend proces is, zegt Shaw. Maar er zijn manieren om het makkelijker te maken. Praat over iemands laatste wensen als diegene nog in leven is, weet waar je het testament kunt vinden en stel zo nodig al een lijst samen van mensen die uitgenodigd moeten worden voor de begrafenis. “Veel mensen vinden het niet fijn om hierover te praten,” zegt ze. “Maar het is belangrijk om goed voorbereid te zijn.”