150 jaar na de eerste poging is er nu een correct model van de uitgestorven dodo

Precies 150 jaar na de eerste reconstructie van een dodoskelet is er nu eindelijk een accuraat 3D-model van de bijzondere vogel.

In het verleden heeft de dodo het zwaar te verduren gehad. In de meeste geschiedenisboeken ziet hij eruit als een mislukt taxidermie-project door iemand die eigenlijk geen idee had wat hij aan het doen was en toen maar besloot creatief te worden

De eerste keer dat iemand een dodo beschreef was door de Nederlander Heyndrick Dircksz Jolinck, een schipper die in 1598 een expeditie naar het eiland Mauritius leidde, en hij noemde de vogels 'pinguins'. Jolinck, een hongerige zeevaarder, was meer geïnteresseerd in de voedingskundige eigenschappen dan de wetenschappelijke waarde van de vogels, en voegde toe "deze specifieke vogels hebben zo'n grote buik dat het twee mannen van een smakelijke maaltijd kon voorzien. [Ook] was dit het smakelijkste deel van de vogel."

Maar sinds kort zijn wetenschappers eindelijk in staat de uitgestorven dodo accurater dan ooit te weergeven, met dank aan het eerste 3D-model ooit van het skelet van de vogel.

De 3D-skelettenatlas, gepubliceerd in het Journal of Vertebrate Paleontology, heeft onderzoekers erbij geholpen onbekende botten in het skelet van de dodo te identificeren, de anatomische proporties van de dodo beter in kaart te brengen, en nieuwe theorieën te bedenken over hoe de dodo leefde.

Het international team van paleontologen verantwoordelijk hebben vijf jaar aan dit nieuwe onderzoek gewerkt en duizenden uren gestopt in het digitaliseren van de enige twee volledig intacte dodoskeletten, voor zover bekend.

Volgens het onderzoek werden beide dodoskeletten meer dan 100 jaar geleden ontdekt door Etienne Thirioux, een kapper en amateurnaturalist, en zijn ze bijna een eeuw lang genegeerd door het gros van onderzoekers in de collectie van het Mauritius Instituut en het Durban Natural Wetenschappeljk Museum.

Een van de skeletten is het enige bekende complete skelet van een enkele vogel. De ander is bijna compleet, maar is mogelijk een samenstelling van verschillende dodo's.

Alle andere bekende skeletten, inclusief de Oxford dodo, zijn reconstructiecomposities van veel verschillende individuele dodo's. En tot nu toe was het in elkaar zetten van een dodoskelet een soort extreem complexe biologische puzzel.

Maar dankzij Thirioux's ontdekkingen en het gebruik van de moderne 3D-oppervlaktescans door lasers – een beeldtechniek die geometrische punten gebruikt om het oppervlakte van een object in kaart te brengen – zijn wetenschappers nu een stap dichter bij het ophelderen van de mysteries rondom een van de vreemdste vogels ooit.

Een van de belangrijkste ontdekkingen van dit onderzoek onthulde dat de botten die nog niet geïdentificeerd waren, de enkels, pols en knieschijven van dodo waren.

De ledematen die ze vonden waren enorm robuust, en hadden twee doeleinden: het ondersteunen van hun grote gewicht (onderzoekers suggereren dat de vogel tussen 9,5 en 18 kilogram woog) en het zorgde ervoor dat de vogel behendig genoeg was om te kunnen navigeren in Mauritius dichtbegroeide, droge laaglanden, wat waarschijnlijk hun natuurlijke habitat was. En ondanks dat zijn vleugels niet groot genoeg waren om de vogel te laten vliegen, hielpen ze hem wel bij het bewaren van zijn evenwicht wanneer hij met grote snelheid over de vlaktes rende.

Anatomisch correcte vormgeving van het Durban dodoskelet. Beeld: Aves 3D

In tegenstelling tot zijn levende nageslacht, de duif, is de schedel van de dodo een stuk massiever en uniek gevormd naar zijn omgeving. Zijn grote bek werd gebruikt om zowel te eten als te vechten.

"In vergelijking met levende duiven, is de schedel van de dodo erg anders; het is veel groter, met een zware bek, en heeft significante veranderingen doorgemaakt. Het is begrijpelijk waarom vroege naturalisten moeite hadden dodo's te linken aan duiven, maar de schedel is bewijs van zijn unieke evolutionaire traject," zei dr. Hanneke Meijer, een van de auteurs van de studie en post-doctoraal genoot aan het Smithsonian Instituut, in een statement.

Het team hoopt dat het 3D-model andere onderzoekers zal inspireren om eigen onderzoeken te gaan doen naar de anatomie, het gedrag en de ecologie van de dodo. "Er zijn zoveel grote vragen over de dodo die we eerder niet konden beantwoorden," zei co-auteur dr. Leon Claessens.

Sinds zijn ontdekking in 1598 door de Nederlandse zeemannen heeft de dodo met zijn bijzondere verschijning veel wenkbrauwen laten rijzen. Helaas stierf de vogel uit binnen minder dan een eeuw nadat mensen het wetenschappelijk gingen documenteren.

Moderne wetenschappers die de dodo bestudeerden hadden weinig betrouwbaar materiaal om mee te werken: een paar schippersverhalen, wat skeletten en losse lichaamsdelen. Een groot deel van hedendaags onderzoek heeft dan ook als doel om feit van fictie te scheiden.

"Behalve veel wetenschappelijk en populaire documentatie, blijft de levensgeschiedenis van de dodo ons verbazen. Er is meer bekend over populatiestructuren, nestgedrag, eieren en jongen van dinosaurussen en prehistorische dieren, dan over een vogel die relatief kort geleden door menselijk toedoen is uitgestorven," zei dr. Julian Hume, een van de co-auteuren.

Maar nu, 150 jaar na zijn eerste reconstructie basis van verscheidene skeletten, krijgt de dodo eindelijk een waardig eerbetoon en wordt hij digitaal weer tot leven gewekt.