FYI.

This story is over 5 years old.

Ziek van seks

Schurft: symptomen, behandelingen en feiten

Een kolonie van piepkleine, gore beestjes die je huid als persoonlijk toilet gebruiken.
Illustratie door Theresa Chromati

In de laatste Pirates of the Caribbean-film, Dead Men Tell No Tales, beweert hoofdpersonage Jack Sparrow schurft te hebben. Maar hoe hij het precies heeft opgelopen, en van wie, wordt nooit helemaal duidelijk. Bedoelde hij niet gewoon scheurbuik, een aandoening die ook wel de 'pest van de zee' wordt genoemd? Veel mensen lijken niet goed te weten wat schurft nou eigenlijk inhoudt, of zien er de ernst niet van in. Toen een Reddit-gebruiker vertelde gediagnosticeerd te zijn met schurft, en iedereen hem er alles over mocht vragen, kreeg hij vooral lauwe reacties. "Nah, hoeft niet," antwoordde een andere gebruiker. "Schurft stelt toch niet zoveel voor." Het klopt dat het niet héél veel voorstelt, maar het stelt wel íets voor. Diana Martin, microbioloog bij Centers for Disease Control and Prevention, zegt dat schurft niet echt een infectie is, maar eerder "een plaag." Schurft wordt veroorzaakt door schurftmijten, zegt ze, "die zich een weg onder de huid graven." De vrouwtjes graven gaten, en de mannetjes “dwalen een beetje rond in die gaten, op zoek naar vrouwtjes waarmee ze kunnen paren.” In feite is schurft dus weinig meer dan een kolonie van piepkleine, geile beestjes die liefdesnestjes in je huid bouwen. Meestal zijn het er tien à vijftien, maar mensen met een gecompromitteerd immuunsysteem kunnen er wel duizenden hebben. Hoe vaak het in Nederland precies voorkomt is onbekend, zegt het RIVM, omdat "er geen surveillance voor scabiës plaatsvindt." Maar laten we niet in paniek raken – nog niet, althans. Hier zijn de antwoorden op je meest prangende vragen.

Advertentie

Hoe weet ik of ik schurft heb? Wat doen die gravende beestjes precies?

Bespaar jezelf de moeite om ze met het blote oog op te sporen – ze zijn ongeveer een derde millimeter in lengte, dus de kans dat je ze vindt is nihil. Wat je als eerst zult zien is huiduitslag, waarbij je huid een beetje rood wordt en je puistjesachtige bulten of blaasjes krijgt. Soms worden die nog weleens aangezien voor muggenbeten of beten van bedwantsen, waarschijnlijk vanwege de jeuk die het veroorzaakt. Die jeuk is de reactie van je immuunsysteem op de mijten, zegt Adam Friedman van de George Washington School of Medicine and Health Sciences. “En mogelijk ook een reactie op de eitjes en uitwerpselen die ze in de bovenste laag van je huid leggen.”

Uitwerpselen?

Jup. Die vieze beestjes gebruiken je huid als persoonlijke wc-pot. En hun nageslacht doet precies hetzelfde.

Klopt het dat de jeuk 's nachts erger wordt?

Ja, en eigenlijk weet niemand hoe dat komt. Een oorzaak zou kunnen zijn dat mijten het liefst aan de slag gaan wanneer het stil, donker en warm is, maar daar is lang niet iedereen het over eens. “Ik denk eerder dat het komt doordat mensen overdag meestal afgeleid zijn door werk, school of andere activiteiten,” zegt dermatoloog Sejal Shahf. “Dan valt de jeuk minder op.”

Waar komt die jeuk meestal voor? Bij je genitaliën?

Onder andere. Of bij je anus, navel, tepels, polsen, oksels, ellebogen en zelfs tussen je vingers. Schurftmijt krijg je van contact via de huid, dus in principe is ieder plekje op je lichaam met huid een potentieel toevluchtsoord voor die beestjes.

Huh, maar het was toch een soa? Het klinkt niet alsof schurft veel met seks te maken hoeft te hebben. Kan ik het ook niet gewoon krijgen door iemand een hand te geven?

Dat is niet genoeg, zegt Whitney A. High, hoogleraar dermatologie aan de University of Colorado School of Medicine. Om de sprong naar een nieuwe gastheer of -vrouw te maken, hebben de mijten langdurig huid-tot-huidcontact nodig. "Een snelle handdruk of knuffel is meestal niet genoeg," legt High uit. Seks leidt niet tot schurft vanwege de geslachtsgemeenschap, maar omdat twee naakte lichamen zich tegen elkaar aan drukken.

Dus om schurft te voorkomen heb je niks aan condooms?

Condooms kunnen we zeker aanbevelen, maar niet per se om schurft te voorkomen. “Tenzij de mijten vooral bij de penis zitten,” zegt Martin. Maar dat komt weinig voor. “Er is eigenlijk geen manier om verspreiding van schurft echt te voorkomen, afgezien van het vermijden van langdurig huid-op-huidcontact met een geïnfecteerd persoon,” voegt ze eraan toe. Dat kan lastig zijn, omdat veel mensen met schurft niet eens weten dat ze het hebben. Het kan vier tot zes weken duren voordat de symptomen merkbaar worden, maar dan zijn ze wel al besmettelijk. Als je eerder al schurft hebt gehad verschijnen de symptomen wel wat sneller, namelijk na één à vier dagen.

Hoef ik me dan verder geen zorgen te maken over handdoeken en beddengoed?

Wel als ze zijn aangeraakt door iemand die schurft heeft. "Soms wordt schurft verspreid door handdoeken, kleding of beddengoed te gebruiken van een geïnfecteerd iemand," zegt High. Je kunt de mijten uit de weg ruimen door al die mogelijk besmette spullen heel heet te wassen en te drogen. Een andere manier is om je spullen in een afgesloten plastic zak te stoppen, en vervolgens een paar weken te laten liggen. Die krengen hebben ons nodig om te overleven.

Oké, maar hoe krijg ik ze van mijn eigen lichaam af? Gaan ze gewoon vanzelf weg?

Ze zouden na een paar maanden vanzelf kunnen verdwijnen, maar in principe blijven ze gewoon zitten zolang je er niets aan doet. Je kunt het best sowieso eerst een afspraak maken met de huisarts, zodat die kan vaststellen of het inderdaad schurft is. Dat doet hij of zij met een in minerale olie gedrenkt scalpeermes, zegt Friedman, die “over de actieve gebieden geschraapt wordt, waarna ze het monster met een microscoop onderzoeken.” Als je schurft hebt, krijg je een oraal of lokaal medicijn voorgeschreven (zoals permetrinecrème), dat je vervolgens moet aanbrengen over je hele lichaam.

Niet alleen op de plekken waar het jeukt?

Nee, echt overal. Zelfs op je voetzolen. Ieder deel van je lichaam dat met huid bedekt wordt heeft die crème bij besmetting nodig, en je moet het goedje tien uur in laten werken. En afhankelijk van de ernst moet je dit proces na een paar weken nog eens herhalen. Je dokter zal je hier gepast advies over kunnen geven.