Mijn liefdesbrief aan Gilles Peterson

Deze liefdesbrief komt niet uit het niets. Gilles Peterson speelt op zondag 26 juni 2022 op de Black Stage van Couleur Café, om 20 uur. Gilles, als je dit hebt gelezen voor je het podium opstapt: geef een teken. 

De liefde heeft zo haar eigen regels, en die houden niet meteen rekening met ook maar enige vorm van ratio. Dat besef komt iedere keer dat we verliefd worden opnieuw binnen, maar terwijl we ons op iets storten waarvan we de ins en outs eigenlijk niet kennen, durft de essentie van dit gevoel al eens aan ons voorbij te gaan. Deze liefde - platonisch of vleselijk, fictief of tastbaar, wonderbaarlijk of destructief, bedwelmend of doortastend - manifesteert zich zo eigenaardig, dat niets het nog kan tegenhouden of tegenspreken voor de persoon die het voelt. Hoewel wij dikwijls ons uiterste best doen om dit te negeren of opzij te schuiven, uit vrees onze eigen gevoelens bloot te leggen in een tijd waarin deze voortdurend in vraag worden gesteld, kan liefde tot wonderen leiden. Het kan gevoelens losmaken en hartstochten opwekken. 

Gilles Peterson, als je ‘t niet erg vind spreek ik je vanaf hier met de voornaam aan en laat ik ook andere formaliteiten voor wat ze zijn - want ook al lijkt het alsof wij elkaar niet kennen, ik ken u wel degelijk. U bent wat wij noemen een groot man op deze wereld. U bent en blijft voor velen een mens met vele facetten. Een man wiens naam we al zijn tegenkomen op zowat alle festivals die de verschillende muziekstijlen op deze wereld teweeg hebben gebracht. Uw naam wordt (h)erkend, van ziens of omdat we ‘m koste wat het koste willen zien. Uw Wikipedia-pagina is - net als de tijd die we in dit mensenleven krijgen om uw muzikale genialiteit te ontdekken - veel te kort. Moge deze brief daarom dienen als referentie voor alle zielen die u niet kennen. En moge het blijven dienen als referentie voor alle zielen die u niet kennen, wanneer er geen levende ziel meer overblijft op deze wereld en alleen de virtuele ruimte van het internet nog stand zal houden.

Niets heeft u voorbestemd om te worden wie u bent. In Caen, uw geboortestad, wordt muziek goed gevierd, maar de klanken stemmen niet echt overeen met het beeld dat u uitstraalt. Heel ver van de berouwvolle polemische rapper en tot jeugdidool bekeerde Orelsan, en nog verder van gewezen bluesman Patrick Verbeke (moge hij rusten in vrede), heb jij je eigen kuil gegraven om zo snel mogelijk uit die Calvadosiaanse luchtbel te ontsnappen. De luchtbel die je verhinderd zou hebben om alles te ontdekken wat je ons hebt laten ontdekken. Daar ben ik zeker van. Voor alle duidelijkheid: ik heb niets tegen Caen, drink graag Calvados en mag Xavier Gravelaine erg graag.

Je vader was Zwitserduits en je moeder Frans, dus de smaak van het mengen heeft je altijd in het bloed gezeten. Ik ben zelf van gemengd ras, van een andere soort weliswaar, en ik kon in jou alleen maar een symbool van hoop vinden voor alle culturen die zich door hun vele verschillen hebben verenigd in een oceaan van mogelijkheden. Je had jezelf kunnen verliezen, je had kunnen kiezen voor een cheesy pop-rock carrière zoals Stéphane Eicher, met wie je dezelfde afkomst en moedertaal deelt, heeft gedaan. Maar je mikte internationaler, en het bleek een goede beslissing om het Kanaal over te steken om jezelf daar te vinden. Tussen het einde van de jaren 1970 en het begin van de jaren 1980 streek je neer in Zuid-Londen. De wereld werd in deze periode verscheurd door de oplopende spanningen in het Midden-Oosten en de Koude Oorlog die volop aan de gang was. De Engelse hoofdstad was net zo verscheurd als de rest van de wereld, maar dan anders. De Britse muziekscene vocht op haar eigen manier tegen de bezuinigingen van Thatcher, rouwde om de dood van punk en vierde het ontstaan van new wave. Verschillende politieke en sociale veranderingen werden doorgevoerd, en samen met die transitie kwam er ook vernieuwing. En dàt is het moment waarop jij verscheen, het moment waarop het spel deze man - met al zijn talenten - het meest nodig had. 

En zoals dat dan hoort, droeg u uw muzikale toespraak voor op een Londens piratenradiostation. Op Radio Invicta draaide je alle muziek die moeite had om haar weg te vinden in het Britse omroeplandschap, waaronder - zoals de slogan “Soul over London” al aangeeft - soul, maar ook jazz en funk. Door hier als DJ aan deel te nemen, bood je toen al een andere kijk, of liever een andere luisterervaring aan. Maar aan alle goede (illegale) dingen komt een eind, en dus moest je je wenden tot iets institutionelers om je los te wrikken van de oude genres en een hele generatie hippe jongens en meisjes te doen rechtstaan. Ik was nog niet geboren, zelfs nog niet verwekt in het brein van mijn ouders, maar toch denk ik dat mijn ouders al gekke dingen deden terwijl ze naar dit soort radiostations luisterden: mijn vader lurkte waarschijnlijk aan zijn eerste joint terwijl hij op weg naar huis naar de radio zat te luisteren, mijn moeder testte waarschijnlijk iets sterkers uit, op een of andere after van een afterparty.

Tegen het einde van de jaren tachtig, nadat je de waanzin van Londen op zijn best had vastgelegd, was je te horen in de muziekprogramma's Mad On Jazz van de befaamde BBC Londen. Daarvoor kwam je met alweer een nieuw aanbod van muzikale afwisseling op de proppen, met nieuwe manieren om van de ene plaat naar de andere te springen - een genre dat later acid jazz genoemd zou worden. Deze stijl is erin geslaagd om jazz, funk, soul maar ook disco en hip hop met elkaar te vermengen. Deze zwarte muziek stond open voor een resem aan witte producers die exact wisten hoe ze deze muziek konden perfectioneren, zonder zich deze muziek toe te eigenen. Het is niet iedereen gegeven om de voorloper van een beweging zijn. 

Eigenlijk is het best grappig. Alles wat een fusie is tussen een klassieke stijl en de acid distortion die je erop kunt zetten, heb ik altijd geassocieerd met ietwat gekke bands. Dus toen ik jou zag, vond ik hem moeilijk om je te zien als codebreker. Onder het mom van ideale schoonzoon, ergens halfweg de Britse en de Franse cultuur, ben je erin geslaagd om deze heerlijke aciditeit voor ons te verbergen. Het is alsof André Rieu eigenlijk techno rave sets onder z’n botten verstopte en de grootste pakhuizen van Nederland op ecstasy liet dansen. Snap je? Je verwacht het niet. Bovendien heb je acid jazz gekoesterd. Zo zeer zelfs, dat het label dat je samen met Eddie Piller - een andere Londense muziekfanaat - hebt opgericht, tot ‘Acid Jazz Records’ werd gedoopt. En dan was er Talkin' Loud nog, je eigen baby. Samen of alleen zijn jullie erin geslaagd om van een subcultuur een wereldwijd succes te maken. Op uw labels vinden we namen als A Man Called Adam, Femi Kuti (Fela's zoon) en de track Listen van Urban Species met MC Solaar. Dat laatste liedje herinner ik me alsof het de dag van gisteren was. Ik heb het leren kennen in de Engelse les op school. Ik was de enige die ooit al van MC Solaar, Urban Species en jouw grootsheid gehoord had, en dus werkte ik alsof het de allerlaatste voordracht was die ik ooit moest geven. Ik werkte alsof m’n leven ervan afhing. Het was van vitaal belang om een slammed track met zo veel boodschappen te eren. Je bent erin geslaagd om de muziek op vele vormen en manieren te laten samensmelten. 

Maar je grootste vondst is en blijft de artiest met de hoed en de hoorns. Ook al maakte ik toen nog geen deel uit van deze wereld, toch heb ik vrij gedetailleerde herinneringen aan de klap die deze wereld kreeg toen je er het talent van Jamiroquai op afstuurde. Van kinds af aan droomde ik van hun muziek, droomde ik van hun video's, droomde ik van de groove die alles mogelijk leek te maken in een wereld waarin alles naar de klote leek te zijn. Maar jij gaf mij het gevoel dat alles wel oké was, te midden van alle somberheid. Dat al wat toen ingewikkeld en zwaar was, simpel en licht zou worden. Dat is een beetje de magie van acid jazz, denk ik: je hoofd uit het zand halen door te luisteren naar mengsels van disco en funk met instrumenten die geen mainstream muzikant ooit oppakt - zoals de didgeridoo bijvoorbeeld, een van de eerste instrumenten die mijn ouders me ooit gaven. 

Het interessante aan je carrière, is dat je vandaag net zozeer aan de top staat als gisteren en morgen. Je stuwde WorldWide FM naar de top: een webradio die, zoals de naam al aangeeft, de beste tunes ter wereld met meer dan 400.000 mensen uit Londen, New York, Mumbai, Seoul, Johannesburg, Kyoto, Berlijn, Los Angeles, Melbourne, Parijs, Rio, Detroit, Tokyo, Istanbul, Chicago en uiteraard ook Brussel met elkaar verbindt. Het gaat zelfs verder dan de echte wereld, want ook in GTA V kan je afstemmen op het radiostation van WorldWide FM en naar jouw stem luisteren.

Als het op GTA aankomt ben ik een beetje een purist, en volgens mij is dit de beste soundtrack die de saga ooit gekend heeft. Ik denk zelfs dat we kunnen stellen dat je Tuff Gong, de mythische GTA IV-radio, onttroond hebt. En om Bob Marley en The Wailers in mijn achting te overtreffen, moet je al heel wat kunnen.

Alsof dit allemaal nog niet genoeg is, slaag je er ook in om de podia van de grootste festivals volledig kapot te spelen. Meer nog: je hebt er zelf een uit de grond gestampt in  Sète, een van mijn favoriete steden in het Zuid-Frankrijk. De stad van Georges Brassens, maar stilaan ook de uwe, aangezien het nu ook de thuishaven is van het WorldWide Festival. Maar je speelde ook in de Londense Lovebox, op Coachella in 2006 en meer dan tien jaar lang was je podiumcurator op het prestigieuze Montreux Jazz Festival. Daarnaast heb je nog een stichting opgericht voor musici in moeilijkheden en kreeg je de onderscheiding van MBE (Member of the British Empire), de 5e klasse van de Orde van het Britse Rijk. Wie kan er met jou aan tafel gaan zitten en zeggen dat ie het beter voor mekaar heeft? 

Tegenwoordig wordt je naam geassocieerd met artiesten als Björk, Mr Scruff, Roots Manuva, Floating Points, Nuyorican Soul en The Roots - artiesten die al jaren op mijn mp3-speler staan en er nog heel lang zullen blijven opstaan. Het zeer ernstige platform Resident Advisor eert je werk als volgt: "Gilles verbindt niet alleen 'de puntjes' tussen artiesten, producers en stijlen, hij kleurt de ruimtes tussen hen ook in. Peterson geeft evenveel legitimiteit aan een Max Roach-album als aan een Jig Master 12" en begrijpt bovendien de verbanden tussen de twee. Hij is een dj die even comfortabel is met Roland Kirk als met Jazzanova". Treffende en verdiende woorden die ik niet beter had kunnen kiezen.

Eigenlijk vind ik het best grappig. Onze levenspaden zijn vrij gelijkaardig verlopen, al hebben ze elkaar nooit gekruist. Al van kinds af aan ben ik alleen maar op jouw pad komen lopen - of het nu op compilaties, festivals of videogames was. Of op dagen zoals vandaag, terwijl ik dit artikel schrijf op mijn kamer onder het dak in Sint-Gillis. Hoe meer afstand ik neem, hoe meer ik ervan overtuigd raak dat het op een of andere manier logisch is dat ik vandaag artikels over muziek schrijf, meewerk aan radioprogramma’s, een DJ-opleiding volg en met het idee speel om een alternatieve, eclectische club op te richten. Waarschijnlijk is dit allemaal het gevolg van de passie die jij ons hebt bijgebracht. 

Terwijl ik hier aan mijn bureau zit te schrijven,, vraag ik me af of deze liefde eigenlijk niet meer is dan bewondering. Misschien is het wel een verlangen om meer zoals u te zijn, of om op z’n minst de passie voor deze kunst met elkaar te kunnen delen. Ode, liefdesbrief, fanmail of simpele brief, je zal voor altijd mijn worldwide muzikale crush blijven. 

Gilles Peterson speelt op zondag 26 juni 2022 om 20 uur op de Black Stage van Couleur Café. 

Volg VICE België ook op Instagram.