FYI.

This story is over 5 years old.

Slaap

Kun je iets doen aan de gênante dingen die je zegt in je slaap?

Ik vroeg een slaapprofessor hoe ik kan stoppen met nachtelijke monologen over mollen, champagne en piemels.
slaap

Vorig jaar werd ik 's nachts eens wakker geschud door mijn vriendje. Hij was lijkbleek en vroeg me zichtbaar geschrokken of ik oké was, aangezien ik net een minuut lang het woord 'piemel' in zijn oor had lopen tetteren. Enkele nachten ervoor had ik hem al slapend verteld dat hij moest stoppen met champagne morsen over de lakens, en had ik hem toevertrouwd dat mollen mijn lievelingsdieren zijn. Deze absurde, nachtelijke monologen, waarvan ik me de volgende ochtend nooit iets herinner, voer ik al sinds ik een praatgrage peuter was. Als kind joeg ik mijn vader ‘s nachts regelmatig de stuipen op het lijf met mijn kinderlijke gebrabbel.

Advertentie

Gelukkig was dit voor mijn ouders geen reden om ter plekke een duiveluitdrijver in te schakelen. Toch vind ik het vreselijk eng dat ik gesprekken voer, zonder me daarvan bewust te zijn. Wat als ik ooit mijn diepste geheimen op tafel gooi, of per ongeluk hardop het scenario van een van mijn seksdromen uit de doeken doe, terwijl ik de naam kreun van een andere man dan degene die naast me ligt? Daarbij lijkt het me ook vrij vervelend om wakker gemaakt te worden door iemand die slaapdronken monologen houdt over mollen, piemels of andere willekeurige dieren en lichaamsdelen. Ik besluit contact op te nemen met neuroloog en somnoloog Hans Hamburger van het Amsterdam Slaap Centrum in Boerhaave MC.

"Er zijn zes soorten slaapstoornissen – een daarvan wordt ook wel parasomnie genoemd. Parasomnia zijn vreemde dingen die men doet tijdens de slaap. Er zijn parasomnia in de oppervlakkige en diepe slaap, zoals tandenknarsen, slaapwandelen en praten in de slaap en parasomnia in de droomslaap," legt Hamburger uit. Toch begint niet iedereen plots zijn boodschappenlijstje van die dag op te sommen in zijn slaap. "Parasomnia zijn aandoeningen die aangeboren zijn, het heeft een erfelijke component en je moet er dus aanleg voor hebben. Vroeger dachten ze dat je inderdaad was bezeten door de duivel," vertelt Hamburger.

Als ik hem vraag wat er in godsnaam gebeurt in mijn brein als ik slaapdronkenmanspraat uitkraam, legt Hamburger me uit dat ik enkel praat in de 'diepe slaap'. "In die fase ben je niet meer bewust van je omgeving, omdat een deel van je hersenen in slaap zijn," legt hij me verder uit, "maar een ander deel van de hersenen zijn wel actief." Tijdens die slaap wordt er activiteit gegenereerd in de hersenstam als er prikkels binnenkomen van verschillende geluidjes (zoals je partner die zich omdraait). Die zintuigen en prikkels komen terecht in de kern van je hersenstam, waar automatisch gedrag, zoals praten en zelfs slaapwandelen en nachtangsten, veroorzaakt kan worden. Omdat de rest van je hersenen in slaap zijn, wordt het gedrag niet gecontroleerd door het gedeelte van de hersenschors waarmee je anders bewust bent van je gedrag.

Dennis de Wit, copywriter van Slaap Informatie Centrum, heeft ook jarenlang last gehad van parasomnie. Hij vertelt dat slaapproblemen kunnen resulteren in een regelrechte nachtmerrie. “Slaaptekort is een soort een vicieuze cirkel,” legt hij uit. “Omdat je licht slaapt, begin je te praten. Door de ingewikkelde hersenactiviteit die hierdoor in gang gezet wordt, slaap je nóg slechter.” Het kan dus dat je na een nachtelijke praatsessie met flink wat slaaptekort opstaat. Alhoewel dat niet voor iedereen opgaat, kan dit in sommige gevallen op lange termijn funest zijn voor je gemoedstoestand, gezondheid en uiteindelijk zelfs die van je bedpartner.

Omdat slaappraten een erfelijke aandoening is, zou je denken dat er bitter weinig aan te doen is. Toch zijn er volgens Hamburger manieren om de uitlokkende factoren te verminderen. De kunst zit hem in een rustige slaap, en méér slaap. De uitlokkende factoren voor parasomnia zijn slaaptekort, stress en die laatste drie wodkashotjes die je eígenlijk af had moeten slaan. Ook marathonscrollen op je Instagram – fuck, ik klink nu echt als mijn moeder – zorgt voor een flinke stijging in de hersenactiviteit, waardoor je lichter slaapt en de kans groter is dat je nachtelijke monologen zal houden. En ook slaaptekort zorgt ervoor dat je meer compenseert in die diepe slaap, waardoor je gevoeliger bent voor slaappraten. "Eigenlijk moet je gewoon eerder gaan slapen," vertelt Hamburger, "en twee uur voor bedtijd je mobieltje uitzetten en alcohol en drugs mijden. In zeldzame gevallen zijn medicijnen nodig."

Maar als al deze trucjes niet helpen, kun je je bedpartner altijd nog vertellen dat wat jij in je slaap allemaal vertelt, niets te maken heeft met onverwerkte trauma's of zelfs met wat je daadwerkelijk droomt. En – laat dit een geruststelling zijn – het is ook onmogelijk om een gesprek aan te knopen met iemand die praat in zijn slaap, om zo zijn of haar meest duistere geheimen uit diegene te trekken. "Praten in je slaap heeft geen dieper liggende psychische oorzaak, alhoewel het wel door stress erger kan worden. Daarbij kunnen slapende mensen misschien wel antwoorden, maar wat ze zeggen is meestal onzin," vertelt Hamburger me. "Daarom kan wat je zegt in je slaap officieel niet tegen je gebruikt worden in de rechtbank." En alhoewel de kans niet heel erg groot is dat dat laatste scenario überhaupt ooit werkelijkheid wordt, vind ik het wel een geruststelling dat de arme man die zijn buren uitschold in zijn slaap, hierdoor niet in de bajes belandde.