Hoe ongezond is het om het voedsel van je huisdier zelf op te eten?

Er zijn van die momenten waarop je vriend ‘s avonds hongerig thuiskomt en de koelkast helemaal leeg is. Er is niet eens een droog crackertje over om zijn rammelende maag tot bedaren te brengen. In dat geval is er gelukkig altijd Timo nog, zijn cyperse kater. Niet dat hij nou Timo op wil eten, maar het herinnert hem eraan dat er waarschijnlijk nog wel een zak Whiskas in het keukenkastje ligt. En dat is ook voedsel. Je vriend trekt die zak wel vaker open om er wat lekkers uit te knabbelen, bij wijze van midnight snack. Smaakt prima. Al vindt hij het ook wel prettig om wat af te wisselen met blikvoer, om een al te droog mondgevoel te voorkomen. Aan keuze geen gebrek, want tegenwoordig zijn er allerlei interessante smaakcombinaties als kalkoen en cranberry, of kip en pompoen. Zei ik smaakcombinaties? Smaaksensaties, zou je vriend eerder zeggen! Toch vraag je je af of dit wel de goede kant op gaat. En niet alleen omdat Timo de laatste maanden wat slanker lijkt te zijn geworden, maar ook omdat je stiekem een beetje zorgen maakt over de fysieke gesteldheid van je vriend. Is het wel veilig om zomaar diervoedsel te eten?

Katten, honden, knaagdieren en vogels eten alles bij elkaar best veel verschillende dingen, van droogvoer tot mezenbollen, en de vraag is eigenlijk vooral of daar ook iets tussen zit dat wij mensen écht beter kunnen laten staan. Ik vroeg het aan Guido Bosch, die onderzoek doet naar diervoeding aan de Wageningen University. Droogvoer en blikvoer is in ieder geval niet gevaarlijk, zegt hij geruststellend. “Die hebben een hittebehandeling ondergaan, waardoor de bacteriën zijn gedood.” Dierenvoeding moet voldoen aan andere richtlijnen dan die van mensen, waardoor er van bepaalde voedingsstoffen wel meer in mag zitten. “In droogvoer is bijvoorbeeld meer vitamine A toegestaan dan wat het Voedingscentrum aanvaardbaar vindt als bovengrens voor mensen,” zegt Bosch. “Op lange termijn zou dat bij mensen wel vitamine A-vergiftiging kunnen veroorzaken.” Om precies te zijn: die aanvaardbare bovengrens ligt op maximaal 3000 microgram vitamine A per dag. Als we even volledig aselect een pak kattenvoer uitzoeken, namelijk de kip-variant van het merk Applaws – wat ook weer niet zó aselect is, aangezien je op de verpakking een kat kunt zien applaudisseren :) – is te lezen dat er per kilo 27850 eenheden vitamine A in zit, wat neerkomt op 8355 microgram. Maar goed, om dat binnen te krijgen zou je vriend elke dag 360 gram aan kattenvoer moeten wegwerken. Droogvoer wordt gegeten door zowel katten als honden en knaagdieren, zij het in verschillende samenstellingen. Vogels eten vooral zaden, en die zou je in principe best door je ontbijtgranen kunnen mengen. Dat doen we dan ook al, met chiazaad, bijvoorbeeld. In het geval van mezenbollen, een ander populair vogelhapje, doen we dat niet. Maar voor mensen zijn er dan ook een hoop dingen aantrekkelijker dan aan een samengeperst balletje van vogelzaad en niervet te knabbelen.

Producten met rauw vlees, zoals pens of kippennekken, zijn al wat minder onschuldig, vertelt Bosch. “Katten en honden zijn carnivoren. Ze hebben een sterkere maag dan mensen, en zijn dus ook beter bestand tegen dat soort voedsel.” De Universiteit Utrecht en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onderzochten onlangs nog 35 verschillende soorten diervoeding met rauw vlees van acht bekende merken, en kwamen erachter dat er bepaalde bacteriën in konden zitten, waaronder listeria-, E. coli- en salmonellabacteriën. Listeria monocytogenes, die in 54 procent van de gevallen werd gevonden, is een bacterie die de infectieziekte listeriose kan veroorzaken. Gezonde mensen merken daar hooguit milde griepverschijnselen van, maar hele jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem moeten oppassen; zij kunnen hersenvliesontsteking of sepsis (bloedvergiftiging) krijgen, in het ergste geval met dodelijke afloop. Bij zwangere vrouwen kan het leiden tot een vroeggeboorte of miskraam. Lang niet alle E. colibacteriën zijn gevaarlijk, maar in dit geval ging het om de soorten Extended Spectrum Beta-Lactamase (die in 80 procent werd aangetroffen) en E. coli O157:H7 (in 23 procent). De eerste is een enzym dat bepaalde soorten antibiotica kan afbreken, en de tweede kan tot nierschade leiden. Microbioloog Paul Overgaauw, die bij dit onderzoek betrokken was, lichtte bij RTL Nieuws toe dat deze bacteriën zelfs al op mensen kunnen overspringen als een kat over het aanrecht loopt, of als je met je hond knuffelt. Maar hij benadrukte tegelijkertijd dat het vooral voor kwetsbare groepen gevaarlijk is, zoals kinderen, ouderen en zwangere vrouwen.

Voor de zekerheid kan je vriend dat rauwe vlees maar beter laten staan. Maar als hij verder af en toe een hapje droogvoer oppeuzelt, is het heus niet gelijk een gevaar voor zijn eigen fysieke gesteldheid. Ergens is zijn voorliefde voor dierendelicatessen ook best begrijpelijk. In dierenvoer worden vaak ingrediënten gestopt die voor de mens best lekker klinken, maar waar honden en katten eigenlijk niks aan hebben. Katten kunnen bijvoorbeeld geen zoete smaken proeven, dus wanneer je ziet dat er een vleugje cranberrysmaak aan hun brokjes is toegevoegd, is dat niet zozeer voor de poes, maar voor hun baasjes bedoeld. Met het idee dat die het vervolgens aan hun dieren voorschotelen. In theorie dan. “Dat is de humanisatie van honden en katten,” zegt Bosch. “Je ziet dat soort marketing ook met superfoods voor dieren, zoals quinoa. Van nature zijn planten echter een minimale component in hun dieet. Ik heb zelf althans nog nooit gehoord van een wolf die broccoli eet.” Hoe dan ook is er geen reden om van het eetgedrag van je vriend een al te zware brok in je keel te krijgen.

Ach, vrienden. Ze zijn net familie, maar dan beter. Je kunt ze zelf uitkiezen, en ze zullen nooit dingen tegen je zeggen als "het is hier geen hotel". Maar hoe leuk je vrienden ook zijn, ze doen soms ook heel erg domme dingen. Dingen waar ze wakker van liggen, en die ze liever niet met de wereld delen. Dingen die vragen bij ze oproepen die ze maar wat graag beantwoord zouden zien. Gelukkig hebben ze jou om die vragen namens hen te stellen. En gelukkig is er deze column, waarin wij hun beschamende vragen beantwoorden.