Hoe goor is een buffet?

Het is zondagmiddag. Het was een nacht vol twijfelachtige, door alcohol ingegeven beslissingen. De vriend voor wie je dit vraagt draait zich om en ziet dat de jonge vrouw die hij de vorige avond in de kroeg probeerde te versieren nog slaapt. Z’n vriendengroep appt al lustig over de plannen voor de dag. De consensus: de collectieve kater kan het best worden aangepakt bij dat all-you-can-eat-buffetrestaurant met die chocoladefontein.

Maar je vriend heeft smetvrees. Hij komt zo geschokt overeind bij het lezen van de plannen dat hij bijna zijn scharrel wakker maakt. Een buffet? Draagt de bediening wel handschoenen terwijl ze het eten opscheppen? Hoe lang staat het voedsel er al? Houdt iemand wel in de gaten of kinderen niet hun marshmellows – en hun vieze tengels – dubbeldippen in de chocoladefontein? Dit klinkt als aanstaande buikloop.

Het uit Amerika overgewaaide all-you-can-eat buffet waar je urenlang jezelf kunt volvreten voor nop is ook in Nederland populair. Elk jaar lopen duizenden Nederlanders een voedselvergiftiging op. In 2016 waren er ruim 500 voedselgerelateerde uitbraken – bijvoorbeeld in restaurants of door bepaalde levensmiddelen – met bijna 3000 zieken.

Je vriend walgt zo van buffetvoedsel, omdat het mensen blootstelt aan de bacteriën van iedereen die het restaurant binnenloopt. We hebben het dan over mensen die hun handen niet wassen als ze naar de wc zijn geweest, mensen die hoesten en niezen en natuurlijk snotpulkende, kwijlende, gore kinderen die per se zelf willen opscheppen.

Niet alleen moet je je zorgen maken over hoeveel bacteriën mensen met zich meedragen, maar voedsel dat al een tijdje staat, kan ook riskant worden. En de essentie van buffetrestaurants is wel dat het eten voortdurend klaarstaat – al worden restaurants die zich niet aan de richtlijnen houden natuurlijk wel op de vingers getikt door de NVWA.

Volgens richtlijnen voor voedselveiligheid moet warm eten voortdurend 60 graden of warmer zijn. Koud eten mag niet warmer zijn dan 7 graden. De meeste restaurants houden zich daaraan, anders dreigt een boete of sluiting. Als het toch mis gaat, kan je last krijgen van explosief knetterende diarree door bacteriën die langzaam woekeren in de lauwe roerei waar mensen in staan te porren met hun vork.

De mogelijkheden zijn eindeloos, zeggen gezondheidsdeskundigen. Dat is lang niet altijd gevaarlijk, maar ‘eindeloos’ vindt je vriend al niet heel tof klinken.

“Op deze manier kun je bijna alles oplopen dat oraal kan worden overgedragen”, vertelt Allison Agwu, hoogleraar Infectieziektes bij kinderen en volwassenen bij de Johns Hopkins School of Medicine. “De grootste bacteriële risico’s bij onhygiënische buffetten zijn E. coli, salmonella of listeria, wat vooral voorkomt in vleeswaren. Wat betreft virussen denken we vooral aan het norovirus. Het is bekend dat dat virus cruiseschepen vol mensen ziek kan maken als zij daar veel van de buffetten eten.” Ze voegt daaraan toe dat ook het adenovirus – een virus op de luchtwegen, darmen en ogen – mogelijk kan worden overgedragen door dit soort voedseldiensten.

Je vriend is jong en heeft niet een slecht functionerend immuunsysteem. Bovendien ziet het voedsel er goed heet uit. Waarschijnlijk verlaat hij het buffet bevredigd maar katerig. Zelfs als hij toch iets onprettigs oploopt, zoals een van de bacteriën of virussen die Agwu noemt, en hij wordt onverhoopt ziek, zal dat waarschijnlijk blijven bij wat diarree, overgeven, buikkrampen en misschien koorts. Symptomen van een voedselvergiftiging laten zich meestal binnen een paar uur na het eten zien en kunnen enkele uren tot enkele dagen aanhouden.

Maar er zijn mensen die meer risico lopen, zegt Agwu. “Het gaat dan om specifieke groepen, zoals zwangere vrouwen, baby’s en mensen bij wie het immuunsysteem niet normaal functioneert. Zij kunnen deze virussen of bacteriën mogelijk oplopen van een buffet en daar heel ziek van worden. Hun immuunsysteem kan zelfs zo zwak zijn dat ze mogelijk aan een voedselvergiftiging kunnen overlijden. Als je niet tot een risicogroep behoort en een voedselgerelateerde ziekte krijgt, is het overigens niet leuk en kan het zelfs wel voelen alsof je doodgaat.”

Dit klinkt dramatisch – eten bij een buffet is net als onbeschermde seks: een gok. Toch kun je je vriend verzekeren dat naar een plek gaan die zich houdt aan de richtlijnen redeljk gelijk staat aan een condooms omdoen. Natuurlijk, je kunt niet voorspellen hoe andere buffetbezoekers zich gedragen, en het is mogelijk dat medewerkers van het restaurant de temperatuur van het voedsel niet zo vaak controleren als zou moeten. Dus als jij en je naamloze liefje van afgelopen nacht de uitnodiging in de groepsapp accepteren om te gaan schransen zonder einde, controleer dan zelf even het voedsel en de omgeving.

“Als een buffet de richtlijnen aanhoudt, zijn ze geweldig,” zegt Agwu. “Eten moet op de juiste temperatuur worden bewaard en medewerkers moeten vaak hun handen wassen. Bovendien hoort niemand er zijn vingers af te likken om vervolgens voedsel of opscheplepels vast te pakken. Het probleem is alleen dat dat nooit gebeurt. Daarom kunnen buffetten een beerput zijn van bacteriën en virussen.” Misschien moet je je vriend maar niet vertellen dat de infectiearts zelf het liefst ver weg blijft van buffetten.

Ach, vrienden. Ze zijn net familie, maar dan beter. Je kunt ze zelf uitkiezen, en ze zullen nooit dingen tegen je zeggen als "het is hier geen hotel". Maar hoe leuk je vrienden ook zijn, ze doen soms ook heel erg domme dingen. Dingen waar ze wakker van liggen, en die ze liever niet met de wereld delen. Dingen die vragen bij ze oproepen die ze maar wat graag beantwoord zouden zien. Gelukkig hebben ze jou om die vragen namens hen te stellen. En gelukkig is er deze column, waarin wij hun beschamende vragen beantwoorden.