Als je een legendarisch feest beëindigt boven een smerige wc en vier dagen moet bijkomen van een alcoholvergiftiging, is dat voor de meeste mensen in Nederland geen reden voor schaamte – eerder voer voor anekdotes. Het soort dat je met een ondeugende twinkeling ooit aan je kinderen kunt vertellen. Papa (of mama, wat jij wil) was ook weleens stout. Maar als je in iets minder beschonken toestand met onverpakte geslachtsdelen op elkaar bent gekropen en daar een soa aan overhield, is dat niet iets waar je je nageslacht op wil trakteren.
Ook al doen we bijna allemaal aan seks – en zijn soa's geen onbehandelbare doodvonnissen meer –, zijn seksueel overdraagbare ziektes niet een onderwerp om het open en eerlijk over te hebben. Terwijl dat wel zou moeten. Het aantal soa's in Nederland neemt toe, en het condoomgebruik af.
Onbeschermde seks neemt onder andere toe onder jongeren tot 25 jaar. Niet een fantastische trend, maar om dat even in perspectief te plaatsen: jonge dertigers en veertigers laten het latex nog vaker links liggen. "Condoomgebruik neemt af naarmate men ouder wordt," stelt Rutgers, kenniscentrum over seksualiteit, in het recente onderzoek de Seksuele Gezondheid in Nederland in 2017.
Advertentie
Tonic vroeg aan enkele duizenden jongeren of ze ooit spijt hebben van onbeschermde seks. En we vroegen of ze het erg zouden vinden om een soa op te lopen. De resultaten laten veel zien – bijvoorbeeld dat we tussen de lakens niet helemaal hetzelfde denken als wanneer we bij de huisarts zitten.Vies
Zo valt het berouw na seks zonder enige bescherming behoorlijk mee, terwijl het oplopen van een soa – een toch enigszins potentieel gevolg daarvan – behoorlijk vervelend wordt gevonden. Van de bijna 3000 mensen die onze online enquête invulden, zegt 41 procent het oplopen van een soa heel erg te vinden. Nog eens 39 procent noemt het 'erg'. Redenen die veel van de ondervraagden geven voor hun afkeer voor soa’s: schaamte, gezondheidsrisico's waaronder onvruchtbaarheid, en soa's zijn 'vies'. Seks niet, soa's wel. "Dat verbaast me", zegt Suzanne Meijer, programmaleider jongeren bij Soa Aids Nederland en betrokken bij het eerdere, grootschalige onderzoek Seks onder je 25ste. "Wat je ziet: jongeren vrijen onveilig, maar vinden een soa krijgen erg of heel erg. Dan is de vraag of ze het krijgen van een soa eigenlijk als een persoonlijk risico zien. Ze denken dat het hen niet kan overkomen." Van die 80 procent die een soa erg zou vinden, gebruikt een deel altijd een condoom en een deel heeft een monogame relatie (gebaseerd op wederzijds vertrouwen natuurlijk). Dan nog lijkt de afkeer die we hebben van soa's dus lang niet altijd mee te spelen tijdens de spontanere sekssessies: als je condooms op zijn, je net iets te veel op hebt, je zonder toch wel echt lekkerder vindt of je partner zegt 'allergisch' te zijn voor rubber. Altijd spijt
Verder zegt 12 procent altijd spijt te hebben van onbeschermde seks, nog eens 12 procent zegt vaak spijt te hebben, en 22 procent heeft dat soms. Eenzelfde percentage zegt überhaupt nooit onbeschermde seks te hebben. Daarentegen heeft 19 procent nooit spijt en 13 procent slechts 'zelden'. Kortom: of we na onbeschermde seks spijt hebben, wisselt nogal. Nu heeft waarschijnlijk ook een deel van de mensen met geen tot weinig spijt een monogame relatie. (Of ze zijn, zoals een aantal mensen invulde, nog maagd. Niks mis mee, weinig risicovol ook.) Mensen die zeggen altijd spijt te hebben na onbeschermd gewip en mensen die sowieso nooit zonder condoom fleppen, zeggen het vaakst dat ze een soa 'heel erg' zouden vinden. Ook dat is vrij logisch. "Met een vaste relatie schatten jongeren het risico op een soa sowieso anders in", zegt Suzanne. "Maar als je daar overheen kijkt, is het een beetje gek dat veel jongeren een soa erg vinden, maar niet zoveel jongeren spijt hebben na onbeschermde seks. Ook dat kan weer samenhangen met dat ze denken dat ze zelf toch geen soa zullen oplopen." Een mogelijke reden daarvoor geeft ze ook: "Heteroseksuele jongeren zijn eerder bang voor een onbedoelde zwangerschap. Dus als hun partner een andere vorm van anticonceptie gebruikt, zoals de pil, wordt het minder erg gevonden om geen condoom te gebruiken." Ook opvallend, gezien hoe vreselijk we soa's vinden, is dat de meeste van ons (53 procent) nog nooit een soa-test heeft laten doen. Als we vragen waarom niet, blijkt een belangrijke reden opnieuw: monogame relaties. Uit eerder onderzoek van Soa Aids Nederland en Rutgers bleek al dat veel Nederlanders zich nooit laten testen. Na enkele weken of maanden met condoom, laten Nederlanders in een relatie de condooms verstoffen naast het gezamenlijke bed. Maar vaak zonder dat daar een test aan vooraf gaat. Nette dames
Een behoorlijk aantal ondervraagden vindt het niet nodig om een soa-test te doen na het verwaarlozen van een condoom of beflapje, omdat ze het kennelijk uitsluitend doen met propere, soa-resistente meneren en mevrouwen. Een greep uit de antwoorden op de vraag waarom invullers geen soa-test laten doen: "Gewoon goede bitches wiepen", "Ik heb alleen maar seks met nette dames" en: "Er zit niks in de familie." Of zoals een levensgenietende vriendin van mij een keer tegen me zei: "De jongens met wie ik seks, seksen alleen maar met meisjes zoals ik." "De grote vraag blijft dus of jongeren een goede inschatting kunnen maken van hun eigen risico op een soa," zegt Suzanne over de resultaten. "Het kan goed zijn dat het daaraan ontbreekt." Maar als we soa's zo erg vinden, waarom zijn we er dan niet net iets meer mee bezig? Je hoeft geen gezellig rondneukende, onnadenkende seksmajoor te zijn om een soa te krijgen. Chlamydia, gonorroe, herpes, syfilis en een hele trits andere exotisch klinkende ziekteverwekkers maken geen onderscheid tussen mensen die vrolijk elke orgie afgaan en mensen die een keertje, met de beste bedoelingen, geen condoom gebruiken. Of mensen met een bij nader inzien net iets minder betrouwbare ex. We hebben seks, we lopen het risico op soa's. Vaker dan we kennelijk zouden willen. Waarom schamen we er ons dan voor? Waarom zien we het als vies? Ja, pus uit je piemel is niet iets om te bespreken tijden de vrijmibo, maar over een druipneus doen we niet half zo ingewikkeld (en die krijg je ook van een ander). Laten we wat schaamtelozer over soa's praten, en vooral: meer. Tonic geeft de komende dagen alvast een voorzet met verhalen, interviews en video's over vrije seks, de lange wachtlijsten voor een soa-test bij de GGD, de lichamelijke én geestelijke problemen van soa's, nette mensen met een soa, alternatieve preventie en 'de befpuist'. Kijk ook vooral naar onze soapedia: cijfers, uitleg én oplossingen per soa. - De enquête werd ingevuld door 2955 bezoekers van VICE. Zij beantwoordden minstens één vraag. 2862 mensen beantwoordden de eerste twee vragen. 1997 mensen beantwoordden alle vragen. 1672 invullers lieten informatie over hun leeftijd achter. 63 procent van hen was onder de 25 jaar.
Zo valt het berouw na seks zonder enige bescherming behoorlijk mee, terwijl het oplopen van een soa – een toch enigszins potentieel gevolg daarvan – behoorlijk vervelend wordt gevonden. Van de bijna 3000 mensen die onze online enquête invulden, zegt 41 procent het oplopen van een soa heel erg te vinden. Nog eens 39 procent noemt het 'erg'. Redenen die veel van de ondervraagden geven voor hun afkeer voor soa’s: schaamte, gezondheidsrisico's waaronder onvruchtbaarheid, en soa's zijn 'vies'. Seks niet, soa's wel. "Dat verbaast me", zegt Suzanne Meijer, programmaleider jongeren bij Soa Aids Nederland en betrokken bij het eerdere, grootschalige onderzoek Seks onder je 25ste. "Wat je ziet: jongeren vrijen onveilig, maar vinden een soa krijgen erg of heel erg. Dan is de vraag of ze het krijgen van een soa eigenlijk als een persoonlijk risico zien. Ze denken dat het hen niet kan overkomen." Van die 80 procent die een soa erg zou vinden, gebruikt een deel altijd een condoom en een deel heeft een monogame relatie (gebaseerd op wederzijds vertrouwen natuurlijk). Dan nog lijkt de afkeer die we hebben van soa's dus lang niet altijd mee te spelen tijdens de spontanere sekssessies: als je condooms op zijn, je net iets te veel op hebt, je zonder toch wel echt lekkerder vindt of je partner zegt 'allergisch' te zijn voor rubber. Altijd spijt
Verder zegt 12 procent altijd spijt te hebben van onbeschermde seks, nog eens 12 procent zegt vaak spijt te hebben, en 22 procent heeft dat soms. Eenzelfde percentage zegt überhaupt nooit onbeschermde seks te hebben. Daarentegen heeft 19 procent nooit spijt en 13 procent slechts 'zelden'. Kortom: of we na onbeschermde seks spijt hebben, wisselt nogal. Nu heeft waarschijnlijk ook een deel van de mensen met geen tot weinig spijt een monogame relatie. (Of ze zijn, zoals een aantal mensen invulde, nog maagd. Niks mis mee, weinig risicovol ook.) Mensen die zeggen altijd spijt te hebben na onbeschermd gewip en mensen die sowieso nooit zonder condoom fleppen, zeggen het vaakst dat ze een soa 'heel erg' zouden vinden. Ook dat is vrij logisch. "Met een vaste relatie schatten jongeren het risico op een soa sowieso anders in", zegt Suzanne. "Maar als je daar overheen kijkt, is het een beetje gek dat veel jongeren een soa erg vinden, maar niet zoveel jongeren spijt hebben na onbeschermde seks. Ook dat kan weer samenhangen met dat ze denken dat ze zelf toch geen soa zullen oplopen." Een mogelijke reden daarvoor geeft ze ook: "Heteroseksuele jongeren zijn eerder bang voor een onbedoelde zwangerschap. Dus als hun partner een andere vorm van anticonceptie gebruikt, zoals de pil, wordt het minder erg gevonden om geen condoom te gebruiken." Ook opvallend, gezien hoe vreselijk we soa's vinden, is dat de meeste van ons (53 procent) nog nooit een soa-test heeft laten doen. Als we vragen waarom niet, blijkt een belangrijke reden opnieuw: monogame relaties. Uit eerder onderzoek van Soa Aids Nederland en Rutgers bleek al dat veel Nederlanders zich nooit laten testen. Na enkele weken of maanden met condoom, laten Nederlanders in een relatie de condooms verstoffen naast het gezamenlijke bed. Maar vaak zonder dat daar een test aan vooraf gaat. Nette dames
Een behoorlijk aantal ondervraagden vindt het niet nodig om een soa-test te doen na het verwaarlozen van een condoom of beflapje, omdat ze het kennelijk uitsluitend doen met propere, soa-resistente meneren en mevrouwen. Een greep uit de antwoorden op de vraag waarom invullers geen soa-test laten doen: "Gewoon goede bitches wiepen", "Ik heb alleen maar seks met nette dames" en: "Er zit niks in de familie." Of zoals een levensgenietende vriendin van mij een keer tegen me zei: "De jongens met wie ik seks, seksen alleen maar met meisjes zoals ik." "De grote vraag blijft dus of jongeren een goede inschatting kunnen maken van hun eigen risico op een soa," zegt Suzanne over de resultaten. "Het kan goed zijn dat het daaraan ontbreekt." Maar als we soa's zo erg vinden, waarom zijn we er dan niet net iets meer mee bezig? Je hoeft geen gezellig rondneukende, onnadenkende seksmajoor te zijn om een soa te krijgen. Chlamydia, gonorroe, herpes, syfilis en een hele trits andere exotisch klinkende ziekteverwekkers maken geen onderscheid tussen mensen die vrolijk elke orgie afgaan en mensen die een keertje, met de beste bedoelingen, geen condoom gebruiken. Of mensen met een bij nader inzien net iets minder betrouwbare ex. We hebben seks, we lopen het risico op soa's. Vaker dan we kennelijk zouden willen. Waarom schamen we er ons dan voor? Waarom zien we het als vies? Ja, pus uit je piemel is niet iets om te bespreken tijden de vrijmibo, maar over een druipneus doen we niet half zo ingewikkeld (en die krijg je ook van een ander). Laten we wat schaamtelozer over soa's praten, en vooral: meer. Tonic geeft de komende dagen alvast een voorzet met verhalen, interviews en video's over vrije seks, de lange wachtlijsten voor een soa-test bij de GGD, de lichamelijke én geestelijke problemen van soa's, nette mensen met een soa, alternatieve preventie en 'de befpuist'. Kijk ook vooral naar onze soapedia: cijfers, uitleg én oplossingen per soa. - De enquête werd ingevuld door 2955 bezoekers van VICE. Zij beantwoordden minstens één vraag. 2862 mensen beantwoordden de eerste twee vragen. 1997 mensen beantwoordden alle vragen. 1672 invullers lieten informatie over hun leeftijd achter. 63 procent van hen was onder de 25 jaar.