Foto's van de wereldwijde tradities en taboes rond paardenvlees

De manier waarop mensen met paarden omgaan verschilt nogal per land. Op de ene plek is het een edel dier waar kinderen posters van op hun kamers hebben hangen, maar in anderen landen eindigen ze net zo makkelijk als biefstuk op je bord. De Belgische fotograaf Heleen Peeters (32) raakte gefascineerd door dit soort culturele verschillen, en ging naar tien landen op vier verschillende continenten om dit in beeld vast te leggen. “Een paard opeten is alsof je je eigen kind opeet,” zei een Amerikaan die ze tegenkwam. 

Heleen Peeters weet als geen ander hoeveel emoties paarden bij mensen los kunnen maken. Haar grootvader was de oprichter van Equinox, een paardenvleesdistributeur in de buurt van Antwerpen. Ook haar vader werkte bij dit bedrijf.

VICE sprak haar over wat ze hiervan merkte in haar jeugd, haar relatie met paarden en haar boek Horse, waarin ze de beelden die ze tijdens haar reizen vastlegde heeft verzameld. 

VICE: Dag Heleen. Hoe was het om op te groeien als dochter van een handelaar in paardenvlees? 
Heleen Peeters: Ik ben opgegroeid in een dorp waar iedereen elkaar kende, dus ik hoefde meestal niet uit te leggen wat mijn vader deed. Alleen bij de manege viel het wat minder in de smaak. De eerste weken paardrijlessen waren leuk, maar nadat de instructeur erachter kwam dat mijn familie paardenvlees verkocht, mocht ik enkel nog op een pony rijden die achteraan de rij moest lopen omdat ze andere pony’s trapte. Mijn paardrijcarrière was van korte duur.

In welke mate was je familie betrokken bij dit fotoproject? 
Mijn eerste bestemming was Kirgizië, en toen ik daar twee weken was werd ik gebeld door mijn vader. Hij was benieuwd wat ik had geleerd over de lokale gebruiken rond paardenvlees. Toen we erover spraken raakte hij zo enthousiast dat hij meteen een vliegticket naar de hoofdstad Bisjkek boekte, om me op de rest van de trip te vergezellen.

Daarna ging hij altijd met me mee. En dat hielp vaak ook wel: de paardenvleessector wordt vaak negatief neergezet in de media, maar vanwege onze eigen achtergrond vertrouwden de paardenslagers en slachthuizen erop dat wij een eerlijk beeld wilden laten zien. Dus ze waren minder schuw voor ons.

Ik vond het erg bijzonder om samen met mijn vader te reizen. Onderweg vertelde hij verhalen over mijn grootvader en de zaak. Ik was destijds de enige uit de familie die niet in het bedrijf actief was, maar zo kreeg ik toch een beetje voeling met dit wereldje.

In je boek vertel je dat er al in de ijstijd paardenvlees werd gegeten. Wanneer is het taboe rond het eten paardenvlees ontstaan? 
Dat jagers in de ijstijd graag op paarden joegen is inderdaad gebleken uit vondsten van paardenbeenderen bij het Franse Solutré, en schilderingen in grotten van Lascaux. In veel oude beschavingen was het een belangrijke voedselbron.

Het taboe op paardenvlees heeft een religieuze basis. Paus Gregorius III vaardigde in 732 een verbod uit op het eten van paardenvlees. De reden is niet helemaal zeker: de een zegt dat het verbod gericht was tegen de heidense rituelen van Germaanse volkeren, die paarden offerden en het vlees aten tijdens religieuze feestdagen. Anderen stellen dat de paus de paarden hard nodig had voor zijn manschappen in de strijd tegen de Lombarden, en dus wilde voorkomen dat ze in de pan zouden belanden. Sindsdien heeft paardenvlees een slechte reputatie. Alleen in tijden van schaarste werd paardenvlees gegeten, en dan was het enkel voedsel voor de allerarmsten. 

Hoe sta je zelf tegenover het eten van paardenvlees? Eet je het zelf? 
Ik eet niet vaak vlees, maar af en toe neem ik wel graag een stukje paardenvlees. Ik ben natuurlijk ook opgegroeid in een cultuur waarin paardenvlees eten normaal is. Wel probeer ik altijd kwaliteitsproducten te halen bij de slager. Paardenvlees is wat dat betreft een veilige keuze, want het is eigenlijk altijd een duurzaam product. Paarden worden er niet voor gefokt. Hoe ouder het paard, hoe beter het vlees. Bij rundvlees is dat precies andersom, want daar is het vlees van jongere dieren juist malser. Paarden worden ook gefokt als hobbydieren, en hebben daardoor meestal een goed leven gehad voor ze bij het slachthuis terechtkomen.

In de VS is er zoveel controverse rond paardenvlees dat er al vijftien jaar geen slachthuizen meer zijn – dat mag niet volgens de wet. Wat gebeurt er dan met paarden als hun leven erop zit?
In de VS mogen paarden niet geslacht worden, maar wel verkocht en verzonden worden naar andere landen waar slachten wél is toegestaan. Sinds de sluiting van de slachthuizen is er een markt ontstaan voor zogenoemde kill buyers, die langsgaan bij Amerikaanse veemarkten om de dieren op te kopen. Daarna worden de paarden de grens overgebracht, naar Canada of Mexico, en worden ze geslacht. Veel Amerikaanse paarden komen dus alsnog in het slachthuis terecht, maar dan via een omweg.

Er zijn natuurlijk ook eigenaren die niet willen dat hun paard verkocht wordt aan een kill buyer, maar het dier om andere redenen niet zelf kunnen houden. Opvangcentra voor paarden zitten helemaal vol, ze hebben geen plaats meer voor nieuwe dieren. Sommige eigenaars kiezen er dan voor om hun paard vrij te laten. Het internet staat vol met verhalen over paarden die worden gedumpt op allerlei verschillende plekken – in het openbaar, of gewoon in de paardentrailer van iemand anders. 

Voor je fotoboek ging je onder andere naar Kirgizië. Hoe kijken ze daar tegen paarden aan?
In Kirgizië zijn paarden een symbool van welvaart. De dieren zijn duur, en worden bijvoorbeeld ingezet als vervoermiddel en voor het produceren van zuivelproducten. Maar daarnaast worden ook vrijwel alle populaire sporten in Kirgizië op paarden gespeeld. Omdat paarden voor Kirgiziërs zo belangrijk zijn is het vlees prijzig. Ze serveren paardenvlees alleen bij bijzondere gelegenheden, zoals een geboortefeest, een belangrijke verjaardag of een huwelijk. 

Paardenvlees is een delicatesse, die de Kirgiziërs nauw aan het hart ligt. In 2016 plaatste een Brit een foto van paardenworst op Facebook, en hij schreef erbij dat “paardenpenissen” razendpopulair waren in dit land. Hij werd aangeklaagd voor discriminatie en het aanzetten tot haat, en moest onmiddellijk het land verlaten. Dat is nogal wat anders dan goedkoop arbeidersvlees.

Het boek ‘Horse’ is nu te koop via the Eriskay Connection. 

Ontdek hier andere Belgische fotografen. Ben je of ken je zelf een getalenteerde fotograaf? Stuur ons een mailtje op beinfo@vice.com

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.