De zoektocht naar de 'perfecte vulva'

Juliette, een 27-jarige vrouw uit Londen, kon haar “uitstekende binnenste labia” nooit accepteren. Als ze een yogabroek droeg schaamde ze zich voor haar vulva, die volgens haar zichtbaar was door de stof. De gladde kruizen van haar mede-yogi's werden al gauw een obsessie.

Juliette besloot er wat aan te doen. Vorig jaar in juli onderging ze labiaplastie, een ingreep waarbij de binnenste labia worden verkleind.

Door een deel van haar vulva te verkleinen behoort Juliette nu tot een groeiend aantal vrouwen die vulvaire chirurgie hebben ondergaan. Dat kunnen labiareducties zijn - operaties om de grootte van de binnenste labia aan te passen - of zogeheten 'vaginale verjongingen', bedoeld om de vagina strakker en sterker te maken.

Er werden in 2016 wereldwijd 12.666 labiareducties uitgevoerd, volgens de American Society of Plastic Surgeons. Dat is 39 procent meer dan in 2015 en dat maakt het de snelstgroeiende cosmetische ingreep ter wereld.

Het doet stof opwaaien. Sommige vrouwen omschrijven de ingrepen als positief en levensveranderend, door anderen wordt het verworpen, en een symptoom van een oppervlakkige, vrouwonvriendelijke populaire cultuur genoemd.

De 32-jarige Bonnie investeerde in een operatie om haar vulva te ‘verjongen’ na het zien van de procedure op Botched, een tv-show over cosmetische chirurgie – die fout afloopt. “Ik ben altijd onzeker geweest over mijn schaamlippen,” zegt ze. “Ik vond ze er niet mooi uitzien en vond het niet fijn aanvoelen in mijn kleren. Tijdens intieme situaties bedekte ik mezelf. Sinds die operatie kan ik naar de sportschool gaan of badkleding dragen, zonder dat ik me zorgen moet maken om een camel-toe. Ik kan nu al het ondergoed dragen dat ik wil dragen. De schaamlipcorrectie heeft mijn leven veranderd. Ik had nooit gedacht dat ik me seksueel zeker zou voelen over mezelf, en nu ervaar ik dat.”

Niet alle vrouwen die deze operaties ondergaan zijn geboren met een vulva die ze willen aanpassen, veel van hen kiezen voor chirurgie nadat ze moeder zijn geworden. Na de geboorte van een baby kunnen de vaginale spieren en weefsels van het bekken wat slapper worden, wat zou kunnen leiden tot een verminderd gevoel tijdens de seks. Dit is een veelvoorkomende reden waarom vrouwen een ‘vaginale verjonging’ willen. Anderen laten weten dat ze zich onzeker voelen over hoe hun vulva eruitziet na een natuurlijke geboorte.

Kaye, moeder van twee, koos voor een ‘vaginale verjonging door laserbehandeling’ – een laserbehandeling die zou helpen om droogte te verminderen en de vagina steviger te maken. “Ik voelde de volgende dag al verschil. De behandeling liet me fantastisch en sexy voelen,” zegt ze. “Ik vind het niet leuk dat mensen het een ‘designer vagina’ noemen. Het heeft niks te maken met 'designer', het wordt hersteld. Als een piemel eraf zou vallen na het baren zouden we het ook geen ‘designerpiemel’ noemen. Nee, het zou onmiddellijk hersteld worden. Wanneer het op vrouwen aankomt, moeten we er maar mee leren leven, lijkt het devies te zijn.”

De eerste labiareductie ooit werd in 1983 uitgevoerd. De ‘wedge technique’ – zoals het toen werd genoemd – hield het wegsnijden van een stukje van de binnenste labia in, ofwel de labia minora. Een aanzienlijk stuk weefsel werd geamputeerd om de natuurlijke rand van de vagina te behouden, waardoor het er symmetrisch uitzag.

Sindsdien is genitale cosmetische chirurgie effectiever en preciezer geworden.

Toen chirurg Heather Furnas MD haar eerste labiareductie uitvoerde, twintig jaar geleden, deed ze dat om het seksleven van haar cliënt te verbeteren.

“Een ziekenhuismedewerker vertelde me dat zijn vriendin een operatie wilde, omdat haar labia de oorzaak waren van pijn en ongemak,” zegt Heather. “Ik zei dat het mijn eerste labiareductie zou zijn. Ik bestudeerde de ingreep voordat ik hem uitvoerde, en ze was enorm blij met het resultaat. In die tijd werd er heel weinig geschreven over labiaplastie en de meeste vrouwen hadden er zelfs nog nooit van gehoord.”

Momenteel is Furnas een specialist op het gebied van ‘vaginale verjonging’. Ze werkt samen met haar man, plastisch chirurg Francisco Canales MD, in een praktijk in Californië. Ik vraag het koppel wat ze op klinisch gebied willen bereiken met hun ingrepen. Hun antwoord: platte venusheuvel; kleine, dunne, roze binnenste lippen; volle buitenste lippen; symmetrie; geen plooien in de clitoriskap; en een nauwe opening van het vaginale kanaal.

Hier komt-ie: de schijnbaar ‘perfecte’ vagina, dus.

Natuurlijk zorgt deze benaming en de markt rondom de ‘perfecte vagina’ voor een storm van kritiek op labiaplastie. Terwijl sommigen de ingreep als revolutionair beschouwen, zien anderen dat absoluut niet zo. Er is al heel veel kunst verschenen met het idee dat een ‘ideale’ of ‘stereotiepe’ vulva niet bestaat en veel tijdschriften en blogs roepen hun lezers op om “van hun eigen vagina te gaan houden.”

Alice Felice Cara, oprichter van het vrouwentijdschrift Running in Heels, is enorm tegenstander van deze zogenaamde vaginale verjongingen.

“Onze gefilterde, gefinetunede wereld gaat zo vreselijk ver in de vraag naar perfectie dat zelfs de meest intieme delen van het vrouwelijk lichaam bereikt worden. Het is geen toeval dat we vagina's alleen in pornofilms zien, veel porno is namelijk door mannen en voor mannen gemaakt,” zegt ze. Het is twintig jaar geleden dat Eve Ensler’s baanbrekende werk, The Vagina Monologues, werd gepubliceerd, maar het lijkt erop dat we nog maar weinig vooruitgang hebben geboekt. We moeten praten over vulva's, en we moeten een einde aan de mythe van de 'perfecte vulva' maken.”

Volgens Canales, die eerder werd genoemd, weigeren veel chirurgen te opereren wanneer een vrouw dit wil om haar partner te behagen. “Als de voorkeur van een vriendje ter sprake komt, gaan we niet in zee met die patiënt,” zegt hij. “We voeren deze operaties voor niemand anders uit dan voor de vrouw zelf.”

Externe factoren, zoals onrealistische ideaalbeelden, doen vaak veel meer kwaad dan wat er werkelijk aan de hand is. Zo verwijst gynaecoloog en laparoscopische chirurg, Mr Shaheen Khazali MD naar de opkomst van de ‘designer vagina’. Dat ideaalbeeld brengt eerder schade toe aan het zelfbeeld, dan dat het een oplossing biedt.

“We zijn vooral bezorgd dat men niet lijkt te begrijpen dat mensen in alle soorten en maten geboren worden, en dus ook hun genitaliën,” zegt hij. “De laatste jaren is er, om verschillende redenen, vooral bij jonge meisjes een verkeerde indruk ontstaan over wat normaal is. Meisjes vergelijken de opgesmukte idealistische versie van perfectie met hun eigen lichaam. Er is geen goede wetenschappelijke kennis over de externe vrouwelijke genitaliën, er heerst een hoop onwetendheid. Vrouwen en meisjes vergelijken zichzelf met wat ze op het internet zien, of advertenties van klinieken die deze ingrepen promoten. De indruk wordt gewekt dat de binnenste labia niet gezien mogen worden. Dat klopt niet: langere binnenste labia zijn gewoon normale vulvaire variaties – we zijn allemaal anders."

En, er kleven risico's aan medische ingrepen.

“Ik heb geboortes meegemaakt die flink werden bemoeilijkt door zo'n operatie,” zegt vroedvrouw Lucia. “Het hangt allemaal af van hoeveel littekenweefsel er aanwezig is. Hoe meer littekenweefsel, hoe hoger het risico op complicaties. Plastisch chirurgen kunnen vrouwen achterlaten met een heleboel littekenweefsel en dat wordt niet altijd goed uitgelegd aan de patiënten. Een cosmetische vaginale en/of vulvaire ingreep maakt het risico op een geplande of last-minute keizersnede en andere geboorteafwijkingen groter, en bemoeilijkt zaken zoals episiotomieën (het vergroten van de vagina door middel van een incisie tijdens een geboorte).

Maar als je een goede chirurg vindt is de kans op deze complicaties klein.

Diezelfde goede chirurgen voeren ook een andere vorm van labiaplastie uit. Eentje die niet zo kritisch wordt ontvangen: het herstellen van de geslachtsdelen bij slachtoffers van genitale mutilatie, vrouwen bij wie de labia zijn geamputeerd. Vaak gebeurt dit zonder verdoving en vanuit religieuze of culturele overtuiging.

"Ik herstelde de vulva van een Somalisch slachtoffer van genitale mutilatie en wiens binnenste labia en clitoris volledig waren verwijderd. De ingang van de vagina was dichtgenaaid,” zegt chirurg Heather Furnas. “Er was alleen een klein gaatje opengelaten voor urine en menstruatiebloed. Alles zat vol littekens. Ik sneed door het litteken heen, wat ongeveer zestig millimeter dik was. Daaronder zat normaal weefsel en de opening van haar vagina. Dit was een uniek geval.”

Het verwijderen van zogenaamd overtollige huid, het herstellen van een vulva na geboorte en het herstellen van slachtoffers van genitale mutilatie zijn drie verschillende dingen. De discussie is er eentje die met begrip en nuance moet worden gevoerd.

Het leven van vrouwen kan sterk worden beïnvloed door genitale operaties, en specifieker ‘vaginale verjonging’. Er bestaat niet zoiets als de ‘perfecte vagina’, maar zo zwart-wit is het soms niet. De motieven en/of problemen van de individuele patiënt vereisen een genuanceerde evaluatie.

Ongeacht of labiaplastie normaal gaat worden in de toekomst, één ding is zeker: er moet meer gesproken worden over de vulva.