FYI.

This story is over 5 years old.

eetpatroon

Hoe erg is het als je lactose-intolerant bent en toch veel melkproducten blijft eten?

Je moet vooral veel tolerantie opbouwen voor diarree.
Foto via yanyong/Getty Images

Na een vrachtwagenlading pasta carbonara naar binnen te hebben gewerkt, liggen jij en je vrienden collectief uit te puffen op de bank. De stilte verklapt dat iedereen voldaan is. Maar dan veert een vriend van je op. Hij zet Spotify aan en tovert een bluetoothspeaker uit zijn tas, om vervolgens zelf naar de wc te verdwijnen.

Je hebt hem al bijna als vermist opgegeven als hij eindelijk weer tevoorschijn komt. ‘Dat viel echt niet goed zeg,’ mompelt hij, om weer te gaan zitten alsof er niets aan de hand is. Maar je vriend is niet meer zo energiek en goedlachs als voorheen. Een deel van hem is achtergebleven in de wc. Zijn voorliefde voor alles wat melk bevat heeft hij echter nog, want de week erop is het weer raak.

Advertentie

De realiteit:

Je vriend beseft het misschien nog niet helemaal, maar hij kan waarschijnlijk niet tegen eten waarin bijvoorbeeld slagroom, kaas, melk of ijs zit. Oftewel: allemaal producten die lactose bevatten. Om lactose, of melksuiker, om te kunnen zetten, heeft ons lichaam het enzym lactase nodig. Als dat enzym ontbreekt of je er te weinig van hebt, kan de lactose niet opgenomen worden en komt deze onverteerd in de dikke darm terecht. Daar kan het zorgen voor klachten als winderigheid, krampen, buikpijn en, niet te vergeten, diarree.

Lactose-intolerantie is geen allergie, verduidelijkt Marloes Heijstek, internist–allergoloog en klinisch immunoloog bij het UMC Utrecht. “Dan heb je echt een reactie van het afweersysteem op voeding. Voor koemelkeiwit bestaat dat wel, maar dat is iets anders dan lactose-intolerantie.” Bij een intolerantie kun je vaak wel kleine hoeveelheden hebben.

Lactose-intolerantie komt vrij veel voor: volgens cijfers hebben zo’n twee tot tien procent van alle Nederlanders er last van. Verschillende onderzoeken noemen verschillende percentages, want lactose-intolerantie wordt lang niet altijd via een officiële test vastgesteld. Veel mensen komen er ergens in hun leven achter dat ze vaak last krijgen van bijvoorbeeld winderigheid als ze producten eten die lactose bevatten, en concluderen op basis daarvan (terecht of onterecht) dat ze lactose-intolerant zijn. Onder meer de waterstof-ademtest kan aantonen of je echt lactose-intolerant bent.

Advertentie

Je vriend heeft zichzelf nog niet gediagnosticeerd. Of misschien weet hij het diep van binnen wel, maar is hij nog in ontkenning. Want dat hij om drie uur ‘s snachts in dronken staat de hersencapaciteit mist om niet een milkshake bij zijn Big Mac-menu te nemen, valt nog wel te begrijpen. Maar hij bestelt ook gerust een quattro formaggi-pizza bij de Vapiano voordat hij twee uur in een volle bioscoopzaal moet zitten. Tijdens de voorfilmpjes wordt het hem al te veel en snelt hij zich naar de toiletten. Daarna zit hij continu op het puntje van zijn bioscoopfauteuil. Niet omdat de film zo spannend is, maar omdat dat nu eenmaal een geschikte positie is om zijn stoelgang niet al op de stoel in gang te zetten.

Wat is het ergste dat er kan gebeuren

Je vriend heeft het er overduidelijk moeilijk mee, getuige zijn bleke gezicht en zweterige voorhoofd, maar de risico’s van niet tegen lactose kunnen en het toch blijven eten lijken gelukkig beperkt. Voor zover je iedere dag geplaagd worden door winderigheid, buikpijn en diarree beperkt kunt noemen.

Volgens Heijstek is er ten eerste niet veel bekend over schadelijke gevolgen, omdat vrijwel niemand die steeds diarree of kramp krijgt van lactose het vaak blijft eten. “Over het algemeen vinden mensen dat zo onprettig dat ze op een gegeven moment wel stoppen met hun inname.” Schade aan de darmwand zal het bovendien niet aanrichten, zegt ze. Het kan wel heel vervelend zijn. “Het is natuurlijk niet leuk als jij uit eten gaat en daar een lekkere ijscoupe neemt en vervolgens de rest van de avond op de wc zit”, aldus Heijstek.

Advertentie

Dat je na die ijscoupe naar de wc moet, hoeft overigens niet meteen te betekenen dat je lactose-intolerant bent. Dezelfde klachten kunnen optreden bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Ook daarbij heb je vaak last van buikpijn, winderigheid, diarree (of juist verstopping) en een opgeblazen gevoel. Heijstek: “Prikkelbare darm syndroom is ook een intolerantie voor voedingsmiddelen. Niet voor lactose, maar voor andere onderdelen van het eetpatroon.” Als je vaak en veel last hebt van deze klachten, is het slim om een diëtist in te schakelen en samen te kijken welke producten de klachten precies veroorzaken. Zo kun je vaststellen welke voedingsmiddelen de boosdoeners zijn.

Mocht je vriend nou schijt hebben aan alles, dan zou hij uiteindelijk toch echt in de problemen kunnen komen. “Stel nou dat iemand alleen maar melk drinkt. Dat is één, niet goed voor je vanwege een tekort aan andere essentiële voedingsstoffen, en twee, je krijgt er veel klachten van”, vertelt Heijstek. “Je zult er geen schade aan de darmwand van oplopen, maar wanneer je continu diarree hebt, kan ik me voorstellen dat je lichaam uiteindelijk andere voedingsstoffen minder goed kan opnemen.” En zo kan een tekort aan deze stoffen ontstaan.

Om dat voor elkaar te krijgen, moet je er wel echt een heel eenzijdig eetpatroon op nahouden, vol met lactose bevattende producten. Andersom is het ook weer niet goed om zonder begeleiding alle melkproducten te mijden, want dan mis je misschien voedingsstoffen als calcium, dat je nodig hebt voor je botten.

Advertentie

Wat er waarschijnlijk gebeurt

Als je vriend zijn eetgewoontes niet aanpast, dan blijft hij vermoedelijk regelmatig diarreren, of heeft hij op zijn minst voortdurend een vervelend gevoel in zijn buik. Maar daar blijft het waarschijnlijk bij. Hij zal zich er wel bij moeten neerleggen dat de tweede helft van ieder avondprogramma aan hem voorbijgaat, omdat hij die op de wc doorbrengt. Heijstek benadrukt nog dat mensen die te weinig lactose aanmaken lang niet altijd klachten krijgen, “omdat je eigenlijk altijd wel een klein beetje van dat enzym hebt. Als je al een tijd lang helemaal geen lactose hebt gegeten, dan kun je langzaam echt wel weer wat introduceren.”

Wat je tegen je vriend kunt zeggen:

Je vriend blijft ondertussen gewoon een cheeseburger bestellen in plaats van een hamburger, ook al is de kaasloze optie meestal goedkoper en nog beter voor zijn lichaam ook. Zo los als zijn stoelgang, zo vast is hij beraden. Hij kan natuurlijk voor iedere risicovolle maaltijd een lactasetablet nemen, want daarin zit het enzym dat nodig is om de lactose op te kunnen nemen. Toch zou het voor hem geen slecht idee zijn om eens bij een specialist aan te kloppen, alleen al om vast te stellen of het echt lactose-intolerantie is. En om te bepalen of er niet (ook) sprake kan zijn van een prikkelbare darm.

Heijstek: “Die twee lijken op elkaar wat betreft klachten en kunnen ook samen voorkomen. Daarom is het ook zo belangrijk om met een diëtist een goed dieet te vinden en te kijken wat het effect is op je klachten.” Bij zo’n dieet worden vaak eerst zoveel mogelijk producten uit het eetpatroon gehaald, om ze daarna één voor één te herintroduceren. Wie weet komt je vriend er zo eindelijk achter wat hij wel en niet kan eten zonder klachten. Dat weet je namelijk pas als je het probeert (of juist niet meer probeert). “Dat heel strikte dieet waarin alles weggelaten wordt is voor iedereen hetzelfde, want niks is niks,” vertelt Heijstek. “Maar hoeveel iemand kan hebben, verschilt gewoon per persoon.”