Mijn vriend is psychotisch en denkt soms dat ik een dubbelganger van mezelf ben

Door Lisa* (25), zoals verteld aan Gwen van der Zwan.

Zes jaar geleden ontmoette ik Bram* (25) op een feestje. Ik werkte in een kledingzaak, hij was magazijnmedewerker. We werden verliefd, en niet lang daarna gingen we samenwonen. Dat ging allemaal goed, tot zo’n anderhalf jaar geleden. Bram begon toen vreemd gedrag te vertonen. Hij zei dat het erg druk was in zijn hoofd en hij sliep nauwelijks nog. Hij had het veel over spiritualiteit, over verschillende dimensies en over het scheppen van de wereld. Toen hij me op een dag vroeg of ik ook stemmen hoorde, wist ik dat het goed mis was. 

Niet lang daarna trof ik hem aan met de stofzuiger, waarmee hij probeerde demonen uit zichzelf te zuigen. Een paar dagen later werd hij opgepakt door de politie omdat hij zich buitenshuis ook vreemd gedroeg. Vervolgens is hij naar een psychiatrische crisisdienst gebracht. Toen ik hem daar opzocht, samen met zijn familie, vertelde een arts ons dat Bram psychotisch was. Hij kreeg antipsychotica voorgeschreven, werd tien dagen vastgehouden en mocht daarna weer naar huis, omdat hij niet suïcidaal was.  

Toen Bram weer thuis was, brak er een zware periode voor mij aan. De ene dag was hij ervan overtuigd dat hij opgehaald zou worden door aliens, het volgende moment dacht hij dat hij god was of dat ik in een complot zat om hem te ontvoeren. Ook stopte hij vrijwel meteen met het slikken van zijn medicatie, omdat hij zelf dacht dat er niets mis met hem was. Hij ijsbeerde eindeloos door het huis, sliep bijna nooit en hield ook mij nachtenlang wakker. Als ik dan bijna in slaap viel gaf-ie me een duwtje, omdat hij dacht dat ik dood zou gaan als ik in slaap zou vallen. Ik ben in het begin wel eens bang geweest dat hij me iets zou aandoen, omdat ik toen nog niet gewend was aan zijn extreem onvoorspelbare gedrag. Soms trok hij ineens het hele huis overhoop. Dan deed hij mijn schoenen en jassen in vuilniszakken, stopte hij spullen in dozen en gooide hij van alles in de container. Waarom hij dat dan deed, was onduidelijk. Op een gegeven moment kwam hij zelfs in de waan terecht dat ik een dubbelganger van mezelf was, en dat zijn ‘echte vriendin’ nog in een andere dimensie zat. We hebben daar toen een afspraak gemaakt: wanneer hij dacht dat ik mezelf niet was, dan maakte ik een bepaald geluidje met mijn lippen. Op die manier bewees ik dat ik wel de echte Lisa was. Dit stelde hem gerust, maar het is eigenlijk gekkenwerk, natuurlijk. Waar ben je dan mee bezig?

Inmiddels zijn we anderhalf jaar verder en ik heb hem eigenlijk alleen maar achteruit zien gaan. De laatste ontwikkeling is dat hij denkt dat zijn ziel uit zijn lichaam moet treden en hij dit kan bereiken door veel te blowen. Dus dat doet hij nu hele dagen lang. We zijn nog steeds samen, maar twee weken geleden ben ik wel verhuisd. Je houdt het niet vol met iemand die continu psychotisch is. Ik heb er zolang zoveel stress van gehad, dat ik inmiddels zelf in de ziektewet zit. Ik functioneerde niet meer op mijn werk. Nog steeds voel ik me erg slecht. Ik moet voortdurend huilen, het kost me enorm veel moeite om de kleinste dingen te doen en ik loop bij een psycholoog. Ik ben uitgeput en ik voel me alleen. Het is een eenzame situatie: niemand kwam meer op bezoek, omdat mensen Brams gedrag eng en ingewikkeld vonden. Maar ook omdat ik degene met wie ik samenwoonde en van wie ik hou, niet kan bereiken. Hij is er wel, maar tegelijkertijd ook weer niet. Hij is ergens anders, in een andere realiteit. 

Ik ben teleurgesteld in het Nederlandse zorgsysteem. Ik snap dat je mensen niet zomaar kan verplichten tot een behandeling of tot medicatie slikken. Maar als een psychotische patiënt zoals Bram consequent medicatie en behandelingen weigert, wordt het moeilijk voor zo iemand om beter te worden. Hij zit nu al anderhalf jaar lang in een psychose en ik verwacht inmiddels niet meer dat hij daar spontaan uitkomt. Hij is maar één keer opgenomen. Verder zit hij een beetje thuis. Afspraken met hulpverleners zegt hij af. De boodschap is: als jij je medicatie niet wil nemen, dan moet je dat zelf maar weten. Als ik een van zijn hulpverleners probeer te bereiken omdat ik een vraag heb over zijn gedrag, word ik vaak van het kastje naar de muur gestuurd. 

Ik ben dan ook niet verhuisd omdat het zwaar is om met hem samen te wonen – ik ben verhuisd omdat ik iets aan de situatie wil veranderen. Ik houd Bram nu voor de buitenwereld namelijk nog een beetje op de rit door het huis schoon te houden, boodschappen te doen en hem te corrigeren als hij zich buiten vreemd gedraagt. Als het zonder mij slechter met hem gaat, hoop ik dat instanties aan de bel gaan trekken. Zo van: deze jongen is hartstikke psychotisch, zorgt niet voor zichzelf en zegt al zijn afspraken af, dus er moet iets gebeuren. In het beste geval een verplichte opname en verplicht medicatiegebruik, zodat we verder komen. Deze periode is erg spannend voor me. Als ik twee dagen niks van hem hoor, raak ik in paniek. Wat is hij aan het doen, denk ik dan. Ik ben gisteren nog bij hem op bezoek geweest. Het hele huis was een bende, hij kookt nauwelijks eten voor zichzelf en het is duidelijk dat hij in de war is. Ik moet dan echt de neiging in mezelf onderdrukken om hem te helpen.

Soms vraag ik me af hoe ik het zo lang met Bram heb volgehouden, en waarom ik nog steeds met hem ben. Maar ik houd van hem en we zijn al zes jaar samen. Als je partner kanker krijgt, steun je diegene toch ook? Dus blijf ik hopen op verbetering in de situatie en op een toekomst met hem. Maar of dat realistisch is, daar twijfel ik steeds vaker aan.

*De echte namen van Lisa en Bram zijn bekend bij de redactie.