Verwarm het asfalt en de camera: lang leve skatevideo's!

Meer over alle manieren waarop ons vaderlandse beton in de vernieling wordt gereden vind je in de VICE-reeks 'SKATEN IN BELGIË'.

Ik herinner me de dag waarop ik mijn eerste skateboard-dvd in handen kreeg alsof het gisteren was. Het is 2004, mijn klantenkaart van de plaatselijke skateshop is vol (S/O Blue Planet in Namen, R.I.P.) en ik krijg een gratis dvd: eentje van Zero Skateboards. Mijn idool was toen Jamie Thomas, de oprichter van de zaak. Toen ik thuis arriveerde, heb ik die dvd onmiddellijk afgespeeld. Drie kwartier lang heb ik mijn familie onderworpen aan elektrische gitaren en bloedende, lachende kerels. De skatespots in deze video deden me dromen van Amerika. Want net als de muziekalbums, hebben ook de films uit onze jeugd kostbare momenten opgeleverd: onuitwisbare herinneringen die je twintig jaar later nog steeds opnieuw wilt bekijken, al is het puur uit nostalgische overwegingen.

De Gouden Palm en de Heilige Graal

Naast het skaten zelf, zijn de beelden ervan - de foto’s en video’s - ongetwijfeld het belangrijkste aspect aan deze hobby. Je kunt wel beweren dat je dit hebt geraakt of dat hebt gesprongen, maar zonder visueel bewijs wordt het moeilijk. Ik kan je garanderen dat ze je niet zomaar op je woord geloven. Als je er talent voor hebt, is het bovendien ook de beste manier om zichtbaarheid - en dus ook sponsors en alle voordelen die daarmee gepaard gaan - binnen te halen. En dan te bedenken dat het allemaal begon met een Gouden Palm.

De allereerste skatevideo dateert uit 1965 en heet Skaterdater. Het is een stomme, korte film waarin skateboarders een downhill-race organiseren om meisjes van hun eigen leeftijd te versieren. De film won in 1966 de Gouden Palm voor kortfilms op het filmfestival van Cannes. Deze baanbrekende video wordt nog af en toe bestudeerd in sommige filmscholen in de VS, maar er is geen echte vergelijking mogelijk tussen dit soort film - toegegeven, van groot cultureel belang - en de skatevideo's die ik sinds een paar jaar consumeer.

In de jaren die volgden, werd er in fictiefilms veel aandacht besteed aan skateboarden, wat een nieuw modeverschijnsel teweegbracht. Pool-, bowl- en schanswedstrijden waren de eersten die op video werden vastgelegd, maar het zou nog een paar jaar duren vooraleer de street parts zoals wij die kennen verschenen. Voor de jaren '90 was street nog iets heel uitzonderlijk voor de skatecultuur in z’n geheel. Natuurlijk waren er skaters zoals Mark Gonzales of Rodney Mullen die zich - naast de hyper gemediatiseerde halfpipe-wedstrijden van toen - de stedelijke ruimte al toe-eigenden, maar een camera hebben en elkaar op straat filmen was iets volledig nieuws. De heldendaden van de Bones Brigade (met Stacy Peralta, Tony Hawk, Lance Mountain, enz.) zijn vanaf 1984 al in verschillende video's te bewonderen. 

De eerste video die er echt uitsprong, was Shackle Me Not van H-Street. Na de release in 1988 legde deze video de basis voor wat een "echte" skateboardvideo zou moeten zijn. Je kon er de jonge Danny way of Eric Koston in aan het werk zien. Later, in 1991, raakte Blind een gevoelige snaar met de release van ‘Video Days’. Ene Spike Jonze - zelf ook een skater - volgt Mark Gonzales, Jason Lee en Guy Mariano al skatend door de straten. Zijn fisheye lens levert dynamische en agressieve actiebeelden op.

De skateboardexplosie leidde ook tot het ontstaan van verschillende merken. Als zij opgemerkt wilden worden door het (grote) publiek, moesten ze wel video’s uitbrengen. In 1992 bracht Plan B bijvoorbeeld Questionnable uit, in 1996 verscheen Mouse van Girl Skateboards en ook Welcome to hell van Toy Machine. Allemaal even opvallend, omdat de releases zeldzaam en aangekondigd waren.

De gamechanger arriveert min of meer op hetzelfde moment. Ik heb het over een bijzonder object, de Heilige Graal, de ultieme camera: de onverwoestbare Sony VX1000. Samen met z’n twee zusjes - de VX2000 en de VX2100, die in 2000 en 2003 op de markt kwamen - zorgde de VX1000 voor de standaardisering van het "skatevideo"-formaat, dankzij de welbekende Century fisheye. Wat hierop volgde was een stortvloed aan skatevideo's, de ene al meer iconisch dan de andere. Ik denk aan Yeah Right (Girl Skateboards), Menikmati (éS Footwear), Dying to live (Zero Skateboards), Skate More (DVS Shoe Company), Elementality Vol.1 (Element Skateboards), The DC Video (DC Shoes), Baker 3 (Baker Skateboards) en ga zo maar door. 

De opkomst van het internet en de tenondergang van lange formats

Het begin van de jaren 2000 staat uiteraard ook synoniem met de opkomst van het internet, en bijgevolg ook met de opkomst van illegale downloads. Toen ik in 2005 14 jaar was, was ik zo iemand die dagenlang eMule of Limewire liet lopen op z’n pc. Ik propte mijn computer vol met tientallen skatevideo’s - kwestie van de dvd’s niet te moeten kopen. Die video’s hebben er mee voor gezorgd dat mijn vrienden en ik een kennis van de skate- en muziekcultuur hebben opgebouwd. Soundtracks - of het nu punk, rap, rock of reggae was - hebben altijd al een belangrijke rol gespeeld in skatevideo's.

Toen YouTube echt een ding werd, konden eerst en vooral de video's van de voorbije decennia geüpload worden op het platform. Aanvankelijk was dat een goede zaak, maar het legde de verkoop van skateboard-dvd's wel

volledig stil. Thrasher, Transworld, Sugar en andere tijdschriften slaagden erin om de zaak een tijdje in leven te houden door de dvd's rechtstreeks bij hun tijdschriften te leveren, maar deze formule hield niet lang stand. Al snel moesten ook zij op zoek naar digitale alternatieven om hun video’s aan te bieden aan een publiek dat steeds minder bereid was om te betalen voor visuele content. Trasher richtte in 2006 z’n eigen YouTube-kanaal op, en had op die manier als een van de eersten de juiste formule gevonden. 

Elke skater die dat wilde, kon vanaf dit moment zelf video’s posten. “Sponsor mij"-video's die vroeger op een cassettebandje, cd of USB-stick belandde vooraleer ze naar een van de merken werden opgestuurd, bloeiden als nooit te voren op het internet. Het moet gezegd: het was een machtig gevoel om rechtstreeks en zonder tussenpersoon in contact te staan met de buitenwereld.

Maar met de dood van de dvd heeft ook het lange videoformaat de geest gegeven. De video’s die we in de jaren 2000 keken, kwamen niet meer overeen met wat de nieuwe generatie wilde zien - met name door de opkomst van Instagram. Het sociale netwerk heeft de manier waarop de wereld naar skateboarden kijkt volledig veranderd vanaf 2010. Op Instagram zagen we meer en meer video’s van max. één minuut, terwijl de skatecultuur gewend was aan video’s die soms wel zestig keer langer waren. Van een drastische overgang gesproken. Naarmate video's meer persoonlijk werden en de single part een steeds meer gebruikt format werd, werd het pre-Youtube-tijdperk simpelweg van de kaart geveegd. ‘Lange’ video's waren nu zo’n tien minuten lang - 20, als je geluk had. 

Maar aangezien alles gratis en bovendien ook altijd beschikbaar was, hoorde je ons niet klagen. Al was er wel iets dat ik persoonlijk een beetje miste: de magie van vrienden over de vloer krijgen, samen eten, in de zetel hangen en skatevideo’s van 15 minuten kijken, was niet meer hetzelfde. Uiteraard werden er nog altijd lange formats uitgebracht, maar niets had nog evenveel impact als toen. 

Het grootste voordeel voor skaters in die tijd was dat ze onafhankelijk waren. De opkomst van YouTube en Instagram heeft daar verandering in gebracht, die bedrijven hebben de macht namelijk naar zich toegetrokken. Veel skaters zijn zich nu bewust van de mogelijkheid om een sterke gemeenschap op te bouwen, de aandacht op zichzelf te vestigen en zo (hopelijk) in het oog te springen van een of ander groot merk. Views en likes zijn dezer dagen een goede indicatie van iemands potentieel als atleet. 

Wat hardware betreft, zijn de beroemde VX1000 en VX2100 intussen veel minder populair -  al denken een paar diehards daar ongetwijfeld anders over. Het tijdperk van HD, 16:9 en camera’s die slow motion in slow motion kunnen vastleggen, was aangebroken. Het heeft een paar jaar geduurd vooraleer iedereen de nieuwe technologieën - zoals de vaste camera, de groothoeklens, de nieuwe fisheyes en de 50 beelden/seconde opnamen onder de knie had. Die overgangsperiode begon in 2010 en was mondiaal, zowel wat de beeldvorming als wat de verspreiding ervan betreft. Het werk van regisseurs als Ty Evans was opmerkelijk, omdat hij onmiddellijk met al deze technieken begon te experimenteren. 

Gelukkig voor iedereen heeft geen enkel type videoformaat het andere definitief opgegeten. Terwijl wij lange tijd de neiging hadden om te geloven dat het lange format voorgoed dood was, zijn de zaken jaar na jaar in evenwicht geraakt. De skatecultuur is een harde tante. 

In het midden van de jaren 2010 kwam er een nieuwe golf van merken, stuk voor stuk gecreëerd door legendarische skaters. Primitive van Paul Rodriguez en Fucking Awesome van Jason Dill zijn daar goede voorbeelden van. Dit was precies wat nodig was om lange video’s opnieuw te hypen bij jonge fans.

Hier komt William Strobeck aan bod, die de lange video’s voor Supreme gemaakt heeft. Laat ons eerlijk zijn: mannen als ik waren eerst nogal terughoudend over dit extreem gehypete merk (met al die rare collabs), maar deze video’s vertegenwoordigde het New Yorkse erfgoed en lieten ons dat ook verstaan. Cherry, uitgebracht in 2014, markeert (voor mij althans) het begin van een geleidelijke terugkeer naar full-length video. Strobeck deed het in 2018 opnieuw met het iconische Blessed en liet een blijvende indruk na op een generatie skateboarders die niet kan wachten op de volgende full-length video die hun leven voorgoed zal veranderen. Dat blijkt ook uit de uitstekende Baker 4 of Godspeed, die gerespecteerd worden door zowel skaters die met VHS zijn opgegroeid, als door de 14-jarigen van nu - die ze soms zelfs "de beste skatevideo's ooit" noemen. Vrij verrassend voor projecten die heel erg lijken op de dingen die ik keek toen ik - begin jaren 2000 - hun leeftijd had. Is de cirkel dan eindelijk rond?

Volg VICE België ook op Instagram.