Dankzij SOPHIE omarmde ik mijn eigen trans-zijn

Toen SOPHIE in 2018 door Paper Magazine werd gevraagd of ze in God geloofde, antwoordde de avant-gardistische popmuzikant:

“Ja. God is trans.”

Die zin werd afgelopen weekend vaak gedeeld op social media, omdat talloze fans rouwden om het plotselinge verlies van de 34-jarige transgender popproducer. Haar tragische dood was erg zwaar voor de trans gemeenschap, die de popster in haar armen had gesloten zodra ze in 2018 haar debuutalbum Oil of Every Pearl’s Un-Insides had uitgebracht.

De onverwachte dood van de producer, die met grote namen als Madonna en Charli XCX samenwerkte, kwam bij veel trans mensen heftig binnen. Dat heeft een duidelijke reden: als een van de weinige artiesten werd SOPHIE mateloos populair terwijl ze uitdagende muziek maakte die onmiskenbaar trans was.

Neem bijvoorbeeld het nummer Faceshopping, dat gaat over hoe je body modification en plastische chirurgie kunt zien als vorm van zelfbeschikking. Het viert lichamelijke autonomie, en rekent af met het deterministische idee dat je lichaam per definitie onaangetast moet blijven. De boodschap was voor mij overduidelijk: je lichaam en gender zijn van jou, en van jou alleen. Je kunt het naar je eigen hand zetten, en iedereen die zulke veranderingen “kunstmatig” of “nep” noemt zoekt het maar lekker zelf uit.

Dankzij haar muziek begon ik mijn eigen trans-zijn te omarmen. In de weken voordat ik aan mijn gezicht zou worden geopereerd luisterde ik voortdurend naar Faceshopping, omdat het nummer me geruststelde. Ik zat steeds te overdenken wat ik nou eigenlijk aan het doen was: ik betaalde een chirurg om een deel van mijn schedel om te vormen, zodat mijn lichaam beter zou passen bij het vrouwelijke beeld dat ik van mezelf heb. Zoals zoveel trans mensen had ik jarenlang moeten opboksen tegen een doolhofachtig en vijandig systeem, waarin zulke ingrepen “niet medisch noodzakelijk” werden genoemd.

Terwijl ik wachtte om onder het mes te gaan, bleven dezelfde vragen in mijn hoofd rondspoken: had ik dit echt nodig? Was de drang om mijn lichaam te veranderen niet gewoon een vorm van ijdelheid? Schikte ik mezelf door deze operatie niet aan de vrouwonvriendelijke en cis-normatieve schoonheidsnormen?

Het oeuvre van SOPHIE, dat helaas heel klein is gebleven, maakte deze vragen irrelevant en overbodig. In de track Immaterial wordt bijvoorbeeld het idee geopperd dat ons lichaam slechts een omhulsel is, dat we naar eigen inzicht kunnen aanpassen. En dat hoeven we aan niemand te verantwoorden. In de wereld die SOPHIE voor ogen had, kunnen we ons lichaam gewoon veranderen – puur en alleen omdat we dat zelf willen.

SOPHIE zong daarover: “Without my legs or my hair; Without my genes or my blood; With no name and with no type of story; Where do I live? Tell me where do I exist?”

Een van de laatste optredens die ik voor de pandemie zag was een dj-set van SOPHIE, op Unsound Festival in 2019. Ik weet nog dat ik samen met mijn toenmalige vriendin was en we vroeg weggingen, omdat we allebei uitgeput waren. We gingen ervan uit dat we haar sowieso nog wel een andere keer zouden zien. Toen we het nieuws over SOPHIE hoorden, voelde dat alsof de grond onder ons wegzakte.

Maar naast dat we er verdrietig van werden, waren we ook dankbaar dat ze ons leven had verrijkt. SOPHIE’s muziek schommelde tussen buitenaardse ambiance, schurende noise en alle vreemde toonsoorten daartussen. Ze leek rechtstreeks te spreken tot de onuitspreekbare schoonheid die in onszelf zit.

Ik denk dat ik niet alleen voor mezelf spreek als ik zeg dat we haar niet snel zullen vergeten.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.