Nederlanders vertellen wat een soa met hun hoofd en hun liefdesleven deed

Hoewel we allemaal keurig hebben opgelet tijdens seksuele voorlichting op school – en allesbehalve in het duister tasten over de lichamelijke fratsen die onbeschermd rampetampen kan opleveren – seksen we nog vaak onveilig. Het aantal mensen met een soa stijgt dan ook al jaren in Nederland. Wat betekent dat, los van de fysieke narigheid, voor je psychische gezondheid? En helpt het je seksleven écht om zeep?

Soa's zijn dus doodnormaal, en de kans dat jij of iemand die je kent weleens is geïnfecteerd met een seksueel overdraagbare aandoening is niet gering. Toch blijft erover kletsen onder een kop koffie andere koek. En dat is best bizar. Want naast de gevolgen voor je lijf, kan een soa ook grote invloed hebben op je mentale gezondheid. Om erachter te komen wat soa’s in je hoofd en je liefdesleven kunnen aanrichten, vroegen we drie Nederlandse jongeren naar het oerwoud van vooroordelen, angsten, stigma’s waar zij in belandden toen ze hoorden dat ze een geslachtsziekte hebben of hadden.

Tonic: Zoë, weet je nog wanneer en van wie je chlamydia kreeg?
Zoë: Ja. Het is me helaas twee keer overkomen. De eerste keer heb ik het opgelopen via een jongen die ik aan het daten was. Op een gegeven moment, terwijl we het doggystyle deden, merkte ik dat hij stiekem het condoom had afgedaan – zonder met mij te overleggen of ik dat oké vond. Dat vond ik heel respectloos, en ik was zo overstuur dat ik hem heb gezegd dat hij op moest rotten. Diezelfde week ben ik naar de dokter gegaan om me te laten testen. Ik vroeg me nog af: ‘wat als ik chlamydia heb?’ Toen dat echt zo bleek te zijn, was dat natuurlijk ontzettend kut. Een paar jaar later had ik, heel stom, onveilige seks met een andere jongen. Hij wist me ervan te overtuigen dat hij niks had. Maar omdat ik al eerder iets had opgelopen, had ik daar achteraf toch een slecht gevoel bij. Dus toen heb ik toch een soa-test gedaan, waaruit bleek dat ik weer chlamydia had. Een chlamydia-infectie geeft vaak geen of weinig klachten. Was dat ook zo bij jou?
Lichamelijk merkte ik er inderdaad weinig van. Dat is ook het enge aan deze ziekte. Was je bang dat je er onvruchtbaar door zou raken?
Zeker. Toen ik voor de tweede keer hoorde dat ik chlamydia had, heb ik daar ook over gepraat met de dokter. Van het risico op onvruchtbaarheid schrok ik wel. Het idee dat ik misschien geen kinderen meer zou kunnen krijgen vond ik heel heftig. Maar goed, ik weet natuurlijk niet of dat zo is, want mijn vruchtbaarheid is niet getest. Hopelijk mag ik het nog meemaken in de toekomst. Gingen er nog andere dingen door je heen?
Ik schaamde me ook wel een beetje, maar meer tegenover mezelf. Want ja, het is gewoon dom. Wat betekende het krijgen van chlamydia voor je liefdesleven?
Ik was beide keren vrijgezel, maar wat betreft daten heeft het wel een negatieve invloed gehad op mijn vertrouwen in anderen. Iedereen moet gewoon zijn verantwoordelijkheid nemen. Dat heb ik, door twee keer chlamydia op te lopen, op de harde manier moeten leren. Ik denk dat ik de risico’s van onveilige seks niet helemaal besefte, ook omdat je vaak niet meteen last krijgt van klachten. Het is ook weleens gebeurd dat een mannelijke sekspartner weigerde een condoom om te doen. Uiteindelijk hebben we toen toch seks gehad, maar achteraf gezien had ik gewoon moeten zeggen dat hij het dan maar moet uitzoeken. Ik was toen achttien en misschien ook wel naïef. Maar dat is geen excuus. Uiteindelijk was het natuurlijk mijn eigen verantwoordelijkheid om te zorgen dat ik niks zou krijgen. Het is je eigen lichaam, en je hebt er maar één. Zou je nu nog casual seks hebben zonder condoom?
Nee, het risico op een derde keer chlamydia ga ik nooit meer nemen. Mijn huidige partner en ik hebben ons ook eerst laten testen, om ziektes echt uit te kunnen sluiten. Ik denk dat dat iets belangrijks en positiefs is, zeker als je serieus met elkaar verder wil.

Tonic: Casper, in Nederland komt schurft weinig voor. Hoe heb je het gekregen?
Casper: Tijdens een reis door Californië heb ik twee dagen op een biologische boerderij van een oude schoolvriendin geslapen. In ruil voor werken op het veld kunnen mensen daar blijven overnachten. Er waren allerlei figuren; van gasten die miljoenen hadden verloren op Wallstreet tot hippies uit Berlijn. Ik sliep op een matras in een trailer en vermoed dat ik daar schurft heb opgelopen, maar dat weet ik natuurlijk niet zeker. Tijdens die reis heb ik ook een onenightstand gehad. Wanneer kwam je erachter?
De jeuk begon pas toen ik terug was in Nederland. Eerst dacht ik dat het kwam door een allergie of stress, dus ging ik een ander wasmiddel gebruiken en stopte ik met het eten van bepaalde dingen die volgens Google op latere leeftijd een allergie konden veroorzaken. Maar de jeuk werd steeds ondraaglijker. Overdag viel het nog mee, maar ‘s nachts krabde ik mijn huid open van waanzin en nam ik om de dertig minuten een koude douche om de jeuk tegen te gaan. Na veel aandringen bij mijn huisarts mocht ik er een week later verschijnen. In de tussentijd had ik, hypochonder die ik ben, het internet afgestruind en geconcludeerd dat het schurft zou kunnen zijn. Maar mijn huisarts deed dat af als absolute onzin. Volgens hem kwam schurft niet voor in Nederland en Amerika, en moest het daarom wel een allergische reactie zijn. De volgende dag liet ik een bloedtest doen, maar daaruit bleek niet duidelijk wat er aan de hand was en het werd ook niet verder onderzocht. Hoewel ik door de jeuk inmiddels al drie tot vier weken niet had kunnen slapen, werd me verteld om over twee weken maar weer eens langs te komen om te zien hoe de zaken er dan voor staan. Tijdens het tweede huisartsbezoek kreeg ik zalf mee, maar dat deed niks voor me. Inmiddels liep ik al tweeënhalve maand rond met jeuk, en kon ik niet meer normaal functioneren. Ik probeerde een afspraak te maken bij verschillende allergiedeskundigen, maar kreeg nergens gehoor. Uiteindelijk kon ik terecht bij een dermatoloog in het OLVG, die binnen tien seconden vaststelde dat het het schurft was en me een crème voorschreef. Daarna was ik er supersnel vanaf. Je zegt dat je niet meer normaal kon functioneren. Hoe deed je dat dan met werk?
Godzijdank was ik toen freelancer. Schurft is ontzettend besmettelijk en als ik elke dag op kantoor had gezeten, dan had ik het kenbaar moeten maken aan collega’s. Dat lijkt me echt verschrikkelijk. Wat deden de lichamelijke klachten mentaal met je?
Ik werd echt helemaal gek. Het is moeilijk te omschrijven hoe die jeuk voelde en hoe verschrikkelijk het is om dat constant te hebben. Vooral ‘s nachts was het een absolute hel. Het idee dat er beestjes onder je huid leven is zo fucked up. Ik heb momenten gehad waarbij ik dacht: ‘als ik hier de rest van mijn leven mee moet leven, dan hoeft het van mij niet meer’. Ik denk dat ik niet eens naar de gevolgen voor je liefdesleven hoef te vragen.
Ik kwam toen sowieso net uit een relatie, dus ik was single as fuck, had liefdesverdriet, en was ook nog eens blut. Van een liefdesleven of daten in welke vorm dan ook was dus geen sprake. Daarnaast moest ik, omdat schurft zo besmettelijk is, alles wassen op negentig graden of laten stomen – zelfs de gordijnen. Dat kostte klauwen met geld. Uiteindelijk heb ik bijna al mijn kleding weggegooid. Heb je het destijds aan iemand verteld?
Ja, mijn ouders. Ik weet nog dat ik ze nadrukkelijk heb gezegd dat ze het aan niemand mochten doorvertellen, omdat ik me ervoor schaamde. Ik was ook boos op de doktoren die me er zo onnodig lang mee hebben laten rondlopen. Met vrienden durfde je er niet vrijuit over te praten?
Ik heb er het uiteindelijk wel met vrienden over gehad. Een aantal van hen vertelden me toen dat ze iets soortgelijks hadden meegemaakt, en dat hun huisarts ook eerst niet wilde geloven dat ze schurft hadden. De aandoening komt veel vaker voor dan je denkt. Maar ik ben me heel bewust van het stigma, daarom doe ik mijn verhaal ook anoniem. Als je schurft krijgt, gaan mensen er toch vaak vanuit dat je vies bent.

Tonic: Wilford, hoe heb je hiv opgelopen?
Wilford: Zeven jaar geleden zat ik in een fase waarin ik veel experimenteerde met seks en drugs. Ook was ik toen heel zelfdestructief. Ik ontmoette een jongen die me vertelde dat hij het virus recentelijk had opgelopen, en toen dacht ik: ‘als ik dan toch ooit hiv zou moeten krijgen, dan maar van hem’. Eigenlijk heb ik op seksueel gebied altijd wel de grenzen opgezocht, en ben ik vaak verder gegaan dan het punt waarop het handig was geweest om te stoppen. Waaronder mezelf bewust blootstellen aan het risico om hiv op te lopen. Wat gebeurde er toen?
De dag erna kreeg ik gelijk lichamelijke klachten. Gedurende vier, vijf dagen heb ik enorm veel buikpijn gehad. Dat zag ik wel als een teken dat ik het virus had. Maar ik moest eerst drie maanden wachten tot het definitief bevestigd zou kunnen worden door de GGD – wat uiteindelijk ook gebeurde. Wat ging er door je hoofd toen je hoorde dat je seropositief bent?
Het kwam niet als een grote schok. Ik zag het meer als een tweede kans, als een doorstart. Ik ben dan ook bewuster en gezonder gaan leven, en kwam in rustiger vaarwater terecht. En omdat ik zo zelfdestructief bezig was, denk ik dat me wel iets anders zou zijn overkomen, als ik het virus niet had opgelopen. Daarnaast woonde ik destijds in een woongroep in Amsterdam, waar heel veel mensen seropositief waren. Dus voor mij was hiv niet iets onbekends of raars. Ik zag ook dat de ziekte, in ieder geval bij de meesten, niet hun leven overheerste. Mentaal had én heeft het dus niet echt een negatieve impact op je?
Nee, daar is nooit sprake van geweest. Ik heb ook wel het geluk gehad dat ik altijd minimale bijwerkingen heb gehad van mijn hiv-medicijnen. Daardoor heb ik er nooit dagelijks fysiek last van ondervonden, dat scheelt ook wel op mentaal vlak. Ik ken jongens bij wie het wél is gaan knagen, en die zich afvragen hoe ze dat gaan doen met werk en of ze ooit nog een partner krijgen. Maar als ik ‘s ochtends in de spiegel kijk, zie ik Wilford – niet Wilford plus hiv. Net zoals reuma of diabetes, is hiv voor mij inmiddels een soort chronische ziekte. Maar het is niet voortdurend aanwezig in m’n leven. Over partners gesproken: heb je een relatie?
Ja, ik ben getrouwd. De technologie is tegenwoordig zo ver dat hiv effectief behandeld kan worden, waardoor het virus niet meer overdraagbaar is bij seksueel contact. Hoe doen jullie dat in bed?
Gelijk na de diagnose ben ik hiv-remmers gaan gebruiken, waardoor het bij mij ook niet meer detecteerbaar is. Dat is best wel een drempel in het begin; weten dat je de rest van je leven je medicijnen zal moeten slikken. Maar die gedachte ebt na een tijdje weer weg. En ik vond het belangrijk om mijn verantwoordelijkheid te nemen, en ervoor te zorgen dat ik het niet kan doorgeven aan een ander. In een Nederlandse studie onder hiv-positieve mannen die seks hebben met mannen uit 2014 zei 86 procent van de geïnterviewden dat ze het moeilijk vinden om een nieuwe partner te vertellen dat ze seropositief zijn, en dit vermijden. Heb jij hier ook mee geworsteld?
Ik ben er vanaf het begin open over geweest, ook naar mijn huidige partner toe. Daarmee stel ik me misschien kwetsbaar op, maar het is wel meteen duidelijk. Ik denk ook dat je zoiets beter direct kunt vertellen, anders blijft het je achtervolgen. Maar het is wel herkenbaar. Ergens voelde het ook wel alsof ik voor de tweede keer uit de kast kwam. Het 'juiste' moment om zoiets te vertellen komt nooit. Met de komst van PrEP , waarmee onveilige seks geen risico meer heeft op overdracht van hiv, spreken sommigen van een nieuwe seksuele revolutie. Maar het heeft ook slutshaming in de hand gewerkt: ‘PrEP-slikkers doen het met jan en alleman zonder condoom’. Hoe denk jij hierover?
PrEP mag geen vrijbrief zijn om helemaal los te gaan. Je kunt nog steeds soa's krijgen. Wel kan ik me voorstellen dat iemand zich er vrijer door gaat voelen om seksueel te experimenteren. Maar diegene hoeft niet gestigmatiseerd te worden om zijn 'losbandigheid'. Ik zie het zelf juist als iets positiefs, als iemand zichzelf en een ander beschermt. - Laten we wat schaamtelozer over soa's praten, en vooral: meer. Tijdens onze soa-week Ziek van Seks brengt Tonic je verhalen, interviews, video's en de resultaten van onze grote soa-enquête onder 3000 jongeren. Kijk ook vooral naar onze soapedia: cijfers, uitleg én oplossingen per soa.