Deze mensen ervaren kleuren en smaken als ze klaarkomen

“Ik sloot mijn ogen en zag een enorm lichtroze, oranje-achtig ei verschijnen, net een zonsopgang,” zegt Connie Arlanda, een 33-jarige vrouw uit Vermont in Canada. “Het ei zette uit en zwol op, als een ballon die wordt opgeblazen. Een paar seconden later ontplofte het en had ik een spetterend orgasme. Mijn vagina klemde zo hard om zijn lul heen dat ik hem uit me duwde. En ik zag een explosie van kleuren terwijl ik klaarkwam.”

Wat Arlanda ervaart heet seksuele synesthesie, een zeldzaam fenomeen waarbij seksuele stimulatie de zintuigen aanwakkert. Hierdoor ervaart ze beeld, geur en smaak. Seksuele synesthesie is slechts één vorm van synesthesie, de algemene term voor een breed scala van ervaringen waarbij door stimulatie van het ene zintuig andere zintuigen worden geactiveerd.

Synestheten, de naam voor mensen met deze aandoening, ervaren voornamelijk letter-kleur-synesthesie, waarbij letters en nummers sterk geassocieerd zijn met bepaalde kleuren. Andere vormen zijn geluid-kleur-synesthesie en woord-smaak-synesthesie.

“Het is geen aandoening waar je voor behandeld moet worden,” zegt Clare Jonas, een onderzoeker en wetenschapsjournalist uit het Verenigd Koninkrijk. Ze doet voornamelijk onderzoek naar de psychologische eigenschappen van synestheten. “De meeste mensen die ik heb gesproken, ervaren synesthesie als neutraal of zelfs fijn. Voordelen als een beter geheugen en verhoogde creativiteit komen vaak bij de aandoening kijken.”

Uit een onderzoek naar synesthesie uit 2006 kwam geen noemenswaardig genderverschil naar voren. Toch vertelt Markus Zedler, assistent-directeur op de Medische Hogeschool van Hannover, dat hij zelf meer vrouwen met synesthesie kent dan mannen. Schattingen naar het totaal aantal synestheten lopen uiteen, maar eerdergenoemde studie liet zien dat 4,4 procent van de mensheid de aandoening heeft. Dit percentage is mogelijk hoger, omdat veel mensen met synesthesie niet doorhebben dat zij de wereld anders ervaren — totdat iemand ze erop wijst.

“Ik kwam er pas rond mijn twintigste achter wat synesthesie was, en toen zag ik al jarenlang kleuren verschijnen tijdens mijn orgasmes,” zegt Arlanda. “Ik dacht dat het normaal was, dat iedereen mooie kleuren ziet wanneer ze klaarkomen.”

Er is tot op heden geen wetenschappelijke consensus over de oorzaak van synesthesie. “Niemand weet precies waarom het voorkomt, maar er zijn wel een aantal theorieën,” vertelt onderzoeker Clare Jonas. “Zo denken sommigen dat het brein van een synestheet er anders uitziet en andere neurologische verbindingen heeft dan andere mensen; dat synestheten meer serotonine aanmaken dan andere mensen; of dat we allemaal met synesthesie worden geboren, maar dat het bij de meeste van ons met de tijd weggaat.”

Dat synesthesie wat mysterieus blijft, in combinatie met de onschadelijke, creatieve associatie die bij de aandoening komt kijken, verklaart wellicht de populariteit ervan in de popcultuur. Zo wordt het culinaire talent van Remy de rat in de Pixar-film Ratatouille toegekend aan synesthesie, evenals het nihilistische genie van Rust Cohle in de HBO-serie True Detective.

Het is verrassend dat we niet vaker verhalen horen over seksuele synesthesie. Mevrouw Jones, een 32-jarige docent uit Virginia (dit is niet haar echte naam, maar zij wil niet dat haar studenten over haar kleurrijke orgasmes lezen), begon een paar jaar geleden synesthetische seksuele ervaringen te krijgen. Zij visualiseerde en mediteerde tijdens haar zwangerschap om in contact te komen met haar ongeboren tweeling en om de pijn te verlichten. Sindsdien is seks ook een meer meditatieve ervaring geworden.

“Ik voelde mij echt één met de manier waarop mijn lichaam reageerde op het lichaam van mijn partner. En hierdoor nam ik mijn partner ook mee in dit gevoel,” zegt zij. Deze connectie liet Jones zich letterlijk elektrisch geladen voelen. Deze sensatie begon tijdens de seks en werd nog intenser tijdens haar orgasme. “Ik voelde het door heel mijn lichaam heen gaan en het werkte zelfs pijnverlichtend. In mijn mond proefde ik de smaak van een batterij.” Een jaar geleden begon ze kleuren te zien tijdens haar orgasmes, en meer smaken te ervaren. “Het kan zoet of zout zijn, en ik ruik vaak het strand,” vertelt Jones. “De smaak komt meestal op het hoogtepunt van m’n orgasme en blijft daarna nog even hangen.”

Deze intense ervaringen zijn typische voorbeelden van seksuele synesthesie. Op deze reddit-pagina delen mensen hun verhalen over dit fenomeen. Hier wordt ook duidelijk gemaakt hoe gevarieerd en intens synesthesie kan zijn. Een gebruiker van de site zegt: “Wanneer [mijn orgasme] lang en krachtig is… heb ik het gevoel dat ik me in een donkerrode, lustige nevel bevind.” Een ander beschrijft hoe ze recent werd gevingerd en “vormen voor me zag die samen een orkest vormden, met een tuba, een klarinet, enzovoorts,” terwijl een ander zegt dat hun orgasme “smaakt en eruitziet als pure chocolade.”

Zulke ervaringen met seksuele synesthesie spoorde een groep onderzoekers aan om de link tussen seksuele synesthesie, seksuele voldoening en veranderde staten van bewustzijn (het gevoel dat je de controle verliest tijdens je orgasme, ook wel bekend als seksuele trance) te onderzoeken. Uit het onderzoek dat zij in 2013 uitvoerden kwam naar voren dat de seksuele synestheten een stuk lager scoorden qua seksuele voldoening dan de controlegroep, maar veel hoger scoorden wat betreft hun veranderde staat van bewustzijn. Vooral de beleving van ‘oceanische grenzeloosheid’ en ‘visionaire herstructurering’ deden het op dit gebied goed.

Visionaire herstructurering staat voor visuele hallucinaties en/of synesthesie. “De ervaring van oceanische grenzeloosheid tijdens de seks kan herkend worden aan het gevoel van eenheid, waarbij de psychologische grens tussen jezelf en de ander vervaagt,” zegt Rui Miguel Costa, een onderzoeker op het Instituto Universitário in Lissabon. Ook kan de perceptie van tijd veranderen en kan het gevoel van intense tijdloosheid overnemen. “Dit gaat samen met een staat van genot en ontspanning,” zegt Costa. “Na de seks kun je nieuwe inzichten of ideeën krijgen, of nieuwe verbindingen leggen.”

Seksuele synesthesie lijkt normale emoties die we tijdens de seks voelen te overstijgen. Deze theorie wordt door verschillende synestheten bevestigd. Jones beschrijft een moment dat plaatsvond terwijl haar kinderen op school zaten. Zij had genoeg tijd om alleen te zijn met haar partner, en nadat ze een aantal keer seks hadden gehad, wisselde ze van positie en begon Jones zich op een fijne manier licht in haar hoofd te voelen.

“Ik begon langzaam kolkende roze en witte kleuren te zien, en mijn armen werden zwaar,” herinnert zij zich. “Toen kwam het gevoel dat er iets aan het opzwellen was, binnen in mijn lichaam. De kleuren samen vormden iets van een roze bal met kronkelende witte lichtjes eromheen. Hoe feller de kleuren werden, hoe dichter ik bij mijn orgasme kwam. Toen voelde ik zijn penis pulseren en voelde ik iets vanuit zijn lichaam in mij stromen. Een hartvormig orgaan dat met wit licht werd gevuld vormde zich in mijn gezichtsveld, en ik kon zien dat hij het licht was en ik het hart. En alles wat ik rook was de oceaan.”

Hoewel dit soort ervaringen aanvankelijk positief is voor de synestheet, kan er ook een keerzijde aan zitten, aldus Zedler, een co-auteur van de studie uit 2013. “Een vrouw die geniet van diepere seks als deze staat erg dicht bij zichzelf,” zegt hij. “Maar misschien is dit nadelig als ze niet genoeg bewust is van haar partner die niet in seksuele trance verkeert. Dit kan een van onze onderzoeksresultaten verklaren, namelijk dat hoewel een synestheet wellicht een diepere connectie met seks heeft, het voor een stelletje minder voldoening oplevert.”

Dit sluit niet helemaal aan bij de ervaringen van Arlanda en Jones. Het seksleven van Jones is door synesthesie misschien zelfs wel beter geworden. “Ik heb gemerkt dat wanneer ik bijna klaarkom, ik een donut zie die steeds groter wordt,” zegt ze. Dit werkt als een seksueel meetinstrument. “Deze visualisatie helpt me in te schatten wanneer ik mijn hoogtepunt bereik. Ik heb dus beter onder controle wanneer ik klaarkom en ik kan het beter uitstellen, zodat ik samen met mijn partner kan komen.” Jones voegt er wel aan toe dat zij al langer intense, goede seks met haar partner heeft dan dat zij synesthetische ervaringen beleeft.

Arlanda vertelt me dat synesthesie haar seksleven niet echt beïnvloedt, maar dat ze het ook niet vaak vertelt aan haar sekspartners. “Het is moeilijk om uit te leggen aan mensen die het nog nooit hebben ervaren. Ik heb er weleens over nagedacht dat het bijzonder zou zijn om iemand te vinden die ook op deze manier orgasmes ervaart,” zegt ze. “Maar dit is blijkbaar een zeldzaam fenomeen, dus de kans is klein. Nou ja, tenzij iemand een dating-app maakt voor synestheten.”