Hoe games me hielpen om niet aan zelfmoord te denken na mijn kankerdiagnose

Ik speelde spellen in een andere wereld. Batman: Arkham Knight, The Witcher 3, de God of War serie. Op de een of andere manier hadden ze allemaal te maken met zelfmoord.

Ik kon niet werken en was gebonden aan mijn huis. In de periode na mijn operatie werd ik wakker om 9 uur 's ochtends, waarna ik gamede tot het middaguur. Ik nam alleen pauze om te eten, om naar de dokter te worden gebracht door een familielid of om een verpleeghulp mijn huis in te laten. Deze speeluurtjes in de ochtend waren het beste deel van mijn dag. Het waren ook de enige uren van de dag dat ik geen gedetailleerde plannen maakte over de vele manieren waarop ik zelfmoord kon plegen.

In mei werd ik gediagnosticeerd met stadium II darmkanker. Na maanden van buikpijn culmineerden mijn krampen tot ik schreeuwend in mijn bed lag. Mijn moeder nam me mee naar de spoedeisende hulp waar met behulp van een CT scan een massa werd ontdekt. Ik werd opgenomen in het ziekenhuis en 48 uur later werd door een biopsie kanker gediagnostiseerd. De acht maanden aan verkeerde diagnoses werden zo plotsklaps veranderd in een hoogstwaarschijnlijk nabije dood. Twee dagen later onderging ik een spoedoperatie om de kanker uit mijn ingewanden te halen. Door complicaties bij de operatie bleef ik het grootste deel van de maand aan het bed van het ziekenhuis gekluisterd.

Tegen de tijd dat ik ontslagen kon worden, vertelde mijn oncoloog me dat er een tweede verdachte kankermassa was gespot op een CT scan. Er zou een nieuwe biopsie en PET scan nodig zijn. De tweede massa werd door de oncoloog een "rode vlag" genoemd, een indicator van uitzaaiing naar andere organen, dan zou mijn kanker terminaal zijn. Helaas waren de benodigde dokters al volgeboekt of weg, mede door de zomervakantie. Ik moest dus een aantal weken wachten op de volgende procedures.

Die weken gaven me de tijd om mijn eigen situatie goed in te schatten. Ik had al een voorproefje gehad van de mensonterende pijn die je wordt aangeboden door op hol geslagen kanker. Terwijl de darmkanker je vermoordt, verspreidt hij zich ook nog naar je lever en longen.

Ik begon een snellere, schonere en minder pijnlijke dood te plannen voor het geval dat mijn kanker terminaal was. Het was erg vreemd om mijn dood te plannen terwijl ik zo graag wilde blijven leven, maar ik moest een uitweg hebben, weg van de trage gruwel van deze ziekte. Op de momenten dat ik mijn gedachtes met familieleden probeerde te bespreken kreeg ik een standje. Ik moest minder negatief denken. Door de kritiek besloot ik om te stoppen met praten over zelfmoord. Vanaf dat moment werd het plannen van mijn zelfmoord mijn geheim.

***

De praktische overwegingen van zelfmoord maakten me nogal zwaarmoedig. Hoewel het redelijk makkelijk lijkt op tv en in films om jezelf bijvoorbeeld op te hangen, ligt dat in de praktijk wel anders. Hoe moest ik in mijn kleine appartement een touw aan een haak aan het plafond hangen? Ik heb geen vliegend tapijt om me erbij te helpen. Moest ik haken gaan kopen of iets anders om het touw aan vast te maken? Een hele berg kleine haakjes? Hoe knoop je sowieso een strop? Daarnaast wilde ik in ieder geval niet dan mijn vrouw mijn lichaam zou ontdekken, wat zelfmoord thuis definitief uitsloot.

Ik dacht erover om mezelf van de Aurora-brug in Seattle, die bekend staat om de vele mensen die eraf springen, af te gooien (er staat nu trouwens een zelfmoordhek, waar ik overheen zou moeten klimmen). Maar de gedachte dat ik mijn laatste momenten door zou brengen terwijl ik volgepompt met adrenaline de grond zie naderen, kon ik niet accepteren als einde. Ik bedacht dat ik een strop kon maken - als ik leerde hoe ik er een moest knopen - en die aan de brugleuning vast kon maken. Dat zou mijn nek breken en mijn val kort maken.

In de staat Washington is het mogelijk om euthanasie aan te vragen. Mijn huisarts maakte het me duidelijk dat ik op legale wijze een dosis medicijnen van hem zou kunnen krijgen die mijn problemen op zouden lossen. Hij was vrij er pragmatisch over. "Iedereen gaat dood," zei hij.

De trage werking van de medicijnen stond me echter tegen. Langzaam afglijden in de koude diepte van de dood was niet het einde dat ik voor me zag. De beste manier om deze wereld te verlaten leek me simpel. Ik zou een geweer in mijn mond steken, tegen mijn harde gehemelte duwen en mijn vinger om de trekker aanspannen. Het was de enige dood waarbij ik niet zou kunnen denken tussen de laatste actie en de dood zelf. Omdat de kogel mijn voorkeur had moest ik oppassen met mijn woorden. Als ik de verkeerde boodschap aan professionele hulpverleners zou geven – als ze dachten dat ik op niet legale wijze dacht aan euthanasie – kon ik worden aangegeven bij de overheid, waardoor ik geen vuurwapen meer aan zou mogen schaffen. Nog een reden om mijn plannen geheim te houden.

In deze cirkels, Dante Alighieri waardig, bleven mijn gedachten rondgaan.

Ik geloof niet dat het onredelijk is om je eigen leven te willen nemen onder bepaalde omstandigheden, maar de gedachtes die ik had knabbelden langzaam het laatste deeltje leven in mijn hoofd weg.

Ik werd wakker met de minutieuze details van mijn plannen en dacht er nog steeds aan als ik ging slapen, of dat in ieder geval probeerde. Toen ik Terminator: Genesys keek, dacht ik aan locaties voor mijn laatste moment in Seattle. Terwijl ik The Silence of God I van Ingmar Bergman keer dacht ik – tsja, misschien denkt iedereen wel aan zelfmoord tijdens Bergmans films. Boeken lezen ging ook niet, ik kwam niet verder dan het lezen van dezelfde pagina, telkens opnieuw.

In plaats daarvan hakte in ledematen af van gehelmde, vlammende eikels in The Witcher 3 (ze brandden omdat ik ze vlak daarvoor in de hens had gestoken). Ik ondervroeg een crimineel op vrij fanatieke wijze in Batman: Arkham Knight door mijn Batmobile-wiel tegen zijn hoofd te parkeren en in zijn vrij alvast wat gas te geven. Het was haantjesgedrag, maar het gaf me een innerlijke rust die ik in geen tijden had gehad. Ik kon mijn geest als geen ander bevrijden tijdens het spelen, iets wat niet lukte met elk ander medium. Gamen bracht vrede in mijn hoofd, ondanks het feit dat mijn voornaamste bezigheid het verpulveren van hersens was. Ik blies ook een heleboel op. Ik werd nogal Zen van digitale moord.

Nu was het niet alleen maar moord en doodslag. Ik voltooide ook elke taak en alles missies in LEGO Marvel Super Heroes en New Super Mario Bros. Wii U. Gamen was als mediteren voor me. Het bevrijdde me van doemdenken en kalibreerde mijn gedachten in het nu.

Misschien gingen er al mensen voor me in mijn zoektocht naar innerlijke vrede. "Ik zie games als een soort emotionele therapie," zei de Karmapa Lama, een Boeddhistische leider, eens toen hij sprak over zijn voorliefde voor oorlogsspellen. "Of we nou Boeddhisten zijn of niet, we hebben allemaal emoties. We moeten ontdekken op welke we manier we daarmee om kunnen gaan… Als ik negatieve gedachtes of gevoelens kan ik die energie kwijt in de context van de game. Na afloop voel ik me dan beter."

***

Ik stortte me op onderzoek naar gamen en de invloed ervan op je mentale gezondheid.

In 2010 publiceerde de American Psychological Association een onderzoek waarin games werden gebruikt om stress en angst tegen te gaan in het ziekenhuis. De conclusie: "de impact van videogames op stress en angst was net zo effectief als een farmacologische ingreep."

Het artikel verwijst naar Freud, die spel ook als een manier zag om spanning en angsten los te laten in een veilige context. Spelen is volgens de APA dan ook vaak een manier om om te gaan met stress.

Ook Dr. Carmen Russoniello, directeur van het Psychofysiologie Lab en de Biofeedback-kliniek aan de universiteit van East Caroline, is geïnteresseerd in het gebruik van games als middel tegen stress en depressies. Hij vertelde me over een onderzoek waarbij patiënten letterlijk niet gewelddadige games kregen voorgeschreven: 30 minuten gamen, vier keer per week.

Dit waren gescreende patiënten die depressief waren. Russoniello vertelde dat ze "een significante vermindering vonden van de depressieve symptomen binnen de gamegroep."

Verschillende typen games lijken op verschillende manieren te werken. Casual spelletjes werken door constante beloningen en het prijzen van de spelers met behulp van positieve berichtjes, legt Russoniello uit. De ontwikkelaar van Bejeweled 3, PopCap, voegde zelfs een Zen-mode toe aan de game, waarbij je ademhalingsritmes kan volgen in het spel. De spelers in het onderzoek van Russoniello uit 2011 speelden Bejeweled 2, waarin ook zo'n Zen-modus zit.

Vanuit mijn eigen perspectief zijn videospelletjes een bijzondere vorm van recreatie, omdat ze een fundamenteel instinct om te spelen combineren met kunst. De speler is een actieve deelnemer in fantastische, kunstig opgebouwde werelden. De schrijver Tom Bissell gaf zijn boek over gamejournalisme met een grap de naam Extra Lives, en dat is precies wat mijn ochtendsessies me gaven. Het voelde niet alsof ik tijd aan het verspelen was, zoals velen dachten. Het voelde alsof mijn uitstapjes naar de gamewerelden me per keer iets levendiger maakten. Ze brachten me variatie, spanning en voldoening. De gamewerelden waren nep, maar mijn emotionele ervaringen niet.

Na afloop was ik in staat om met een veel beter humeur verder te gaan met mijn dag vol pillen, beslissingen over chemo en doktoren . Ik werd herinnerd aan Oscar Wilde, die ooit schreef: "Het komt door kunst, en kunst alleen dat we onszelf kunnen beschermen tegen de ijzige gevaren van het dagelijkse bestaan."

***

De tweede verdachte kankermassa bleek niets te zijn – een schaduw op de CT-scan. Op korte termijn ben ik nu dus even oké.

Mijn oncoloog overhandigde me later een blaadje met de resultaten van een gepatenteerde genetische oncotype test die was uitgevoerd op mijn tumor, om daarmee de waarschijnlijkheid van een terugval te testen in mijn persoonlijke geval. Ik kreeg te horen dat een terugval in mijn geval zou betekenen dat de kanker uitgezaaid was, waarna deze waarschijnlijk in mijn lever en longen zou zitten en daarmee terminaal zou zijn. Het blaadje vertelde me dat er een kans van één op vier is dat ik ooit in mijn leven een terugval zal krijgen.

Het kan erger, maar een kans van één op vier is nog steeds een behoorlijk scherp zwaard van Damokles dat boven mijn hoofd hangt. Hoewel ik niet meer constant aan de perfectie van mijn zelfmoord denk, moet ik nog een strategie gaan bedenken voor de lange termijn. Een strategie om vrede te sluiten met de constante angst op de achtergrond. Het komt wel goed, denk ik, ik heb een hoop games.

Als je zelf met iemand wil spreken kan dat. Je kan gratis contact opnemen met de zelfmoordpreventie door te bellen of te chatten. Meer informatie kan je vinden op https://www.113online.nl/ of op http://www.zelfmoord1813.be/.