Waarom gebruikt iedereen op TikTok diezelfde rare stem?

Hallo, en welkom bij mijn artikel over de TikTok-stem!

Als je op dit moment een melodische, beetje uitgerekte stem in je hoofd kan horen dan weet je waar ik het over heb. De video’s waar zo’n stem in zit beginnen vaak met een groet – “heeeyy guysss” of “cooome with me tooo” – gevolgd door een make-up tutorial, een gezond recept of een overzicht van welke kleren iemand die maand allemaal heeft gekocht. Dit stemmetje vindt het perfecte evenwicht tussen levendig en vlak; hij geeft net genoeg weg, zonder dat hij echt iets weggeeft; hij zorgt ervoor dat ik niet verder scroll, maar ik weet niet waarom – het is eigenlijk creatieve genialiteit. 

Geen idee waar ik het over heb? Mijn Big On TikTok-vriendin, Pia Valentiner, noemt het de “lavendelstem” en veronderstelt dat hij kijkers aantrekt omdat “mensen het fijn vinden om naar zachte tonen te luisteren”. Een andere vriend is het daarmee eens, die vergelijkt het met “een soort ASMR” – de term die in de jaren 2010 het internet overspoelde, en gaat over de rustgevende, tintelende sensatie die wordt uitgelokt door schijnbaar doodnormale geluiden. Een derde vriend bromt dat het de “homogene monotonie van de geconsumeerde content” weerspiegelt – alvorens toe te geven dat het voor hem onmogelijk is om in de eerste tien minuten na een TikTok-bingesessie iets te lezen zonder dat de geautomatiseerde tekst-naar-spraak-stem in zijn hoofd gonst (daarover later meer). 

Maar wie is er met deze mysterieuze trend begonnen? Is het een soort toverspreuk om nieuwe volgers aan te trekken? En waarom is het zo verslavend om naar te luisteren?

Om even duidelijk te maken: TikTokstemmen zijn hecht verbonden met de content van de video. Een video van een stinkdier dat een handstand doet (ja, dit bestaat) zal een ander soort vertelling hebben dan een video over overnight oats. Christian Ilbury, een sociolinguïst aan de Universiteit van Edinburgh, vergelijkt het met de stem die mensen opzetten als ze belangrijke telefoontjes moeten plegen. 

“We praten anders afhankelijk van met wie we praten, en van de context – of dat nou op TikTok is of niet,” legt Ilbury uit. “Mensen beginnen gewoon een stijl te herkennen die wordt geassocieerd met influencers of micro-beroemdheden. Die stijl doet waarschijnlijk denken aan iemand die in het echt iets aan je uitlegt, “het kan erg informatief klinken, of heel alledaags”. 

Toen Joceyln Claybourne (ook wel bekend als @degrassi_kid) tijdens de lockdown voor het eerst op TikTok begon te posten zette ze expres een andere stem op, waar ze nu “cringend” op terugkijkt. “Het was een soort nasale presentatorstem, waarbij alles gearticuleerd was en irritant klonk,” zegt de 29-jarige. “Het was geen normale stem die je in een gesprek zou gebruiken, maar eerder een ruwe stem die bedoeld is om je aandacht te vangen – ook al klonk het onnatuurlijk.” Voor Claybourne voelde iedere TikTokvideo als een performance. 

Voor andere content creators is de TikTokstem een vanzelfsprekendheid. Ashley Nkadi (@bellewoods), een 28-jarige aspirant-advocaat, gelooft dat haar TikTokstem “vrijwel” hetzelfde is als haar natuurlijke stem. “Ik kom uit het Midwesten (van de VS), waar een hoop mensen zo klinken – bijna nasaal en met hogere tonen,” zegt ze, terwijl ze eraan toevoegt dat Amerikaanse nieuwslezers vaak worden gevraagd om een Midwestelijk accent op te zetten omdat dat vertrouwd en herkenbaar voelt – ongeacht waar je woonachtig bent. Nkadi heeft opgemerkt dat een hoop TikTok content over schoonmaken en opruimen (ja, dat bestaat ook) zo’n soort stem bevat, een “verteerbare” stem die “prettig voor de oren” is en “bij iedereen kan resoneren”.

Nkadi denkt dat haar stem het voor haar makkelijker maakt om “bij allerlei soorten volgers meer tractie te krijgen. Veel zwarte content creators hebben het over dat het voor hen voelt alsof ze, door het algoritme, zodra ze beginnen te praten of in hun video’s voorkomen, alleen maar aan andere zwarte creators worden gemarket,” zegt ze. “Volgens mij heb ik geen last van dat probleem door de stem die ik gebruik.”

De TikTokstem staat ook gelijk aan het streven om een succesvolle content creator te zijn. Nicole Holliday, assistent-professor taalwetenschappen bij Pomona College, legt uit dat alle content creators in zekere zin hetzelfde doel hebben – om mensen op hun pagina te houden. Om dit te bereiken gebruiken influencers tactieken om aan het woord te blijven, zoals het einde van een zin uitrekken, en gevulde pauzes – die “aaands”, “soooos”, “uuums” en “likeeees” die erg gangbaar taalgebruik op de app zijn geworden. “Het is niet dat ze bang zijn dat ze zullen worden onderbroken, maar dat ze niet willen dat je denkt dat ze klaar zijn met praten,” zegt Holliday. “Dit is normaal in gesprekken, maar content creators zijn erg gestimuleerd om de aandacht bij zichzelf te houden, dus ze doen het op een extreme manier.”

Steeds meer influencers worden zich bewust van de TikTokstem, of “TikTalk” zoals zij het noemen. In 2021 deelde Jade Brandt (@itsmejadeb) een video waarin ze vroeg, “Wie heeft er bepaald dat we op TikTok zo moeten praten?” terwijl ze een lijzige, overgearticuleerde stem opzet. In december liet @noahglenncarter aan zijn volgers weten dat hij in zijn video’s een TikTokstem gebruikt. “Ik praat in mijn video’s op een bepaalde manier, niet zoals ik in het echt praat,” zegt hij. “Ik doe dit al zo lang dat ik denk ik niet meer weet hoe ik normaal tegen een camera moet praten.” 

Er is hier ook nog iets anders aan de hand. Sommige creators hebben opgemerkt dat één iteratie van de TikTokstem noch een Amerikaans noch een Brits accent heeft, maar ergens ertussenin zweeft. De hashtag #midatlanticaccent heeft momenteel 8,8 miljoen views op de app: denk aan Audrey Hepburns zachte gespin in Breakfast at Tiffany’s of Orson Welles’ stentorachtige vertelling in War of the Worlds. 

Holliday legt uit dat deze versie van de TikTokstem, net als het oude Mid-Atlantische accent, “weinig duidelijke regionale kenmerken heeft”. Ze merkt echter op dat er bij de TikTokstem ook een “algemeen patroon van hyperarticulatie” is, zoals het niet laten flappen van de “t”-medeklinker. “Dit staat boven de standaarduitspraak,” zegt Holliday, en voegt eraan toe dat het “gezaghebbend” klinkt en “geen gestigmatiseerde eigenschappen heeft”. 

Wat je er ook van vindt, de stem is een beproefde methode op TikTok. Dallas Ryan, 23, (@thedallasryan), zegt dat de kadans die hij op zijn TikTokpagina over roddels over beroemdheden gebruikt onderdeel is van het “online persona” van een content creator zijn. “Eerste indrukken maken alles, en ik probeer mezelf met m’n beste beentje voor te zetten,” zegt hij. “Soms heb ik niet het beste humeur, maar als het tijd is om je te vertellen over Kylie Jenner of Addison Rae gaat er een knop om in mijn brein en ga ik van mijn normale zelf naar mijn TikTok-zelf.” 

Dit moet wel érgens begonnen zijn, toch? Zie hier de boomer-oom van TikTok, YouTube. De “hey guys” en “welcome to my page”-openingen van TikTok voelen als een kater van de hoogtijdagen van YouTube – toen vloggers zoals Casper Lee en Bethany Mota zichzelf op je scherm knalden en op een zeer enthousiaste manier “WHAATT’S UUPPP?!” riepen alsof ze je na een paar lijntjes op een feestje hebben gespot. Op TikTok functioneren die zinnetjes op een soortgelijke manier, alleen met een paar octaven minder en (gelukkig) minder geschreeuw. 

Als het voelt alsof je die zinnetjes al een miljoen keer hebt gehoord, dan is dat waarschijnlijk ook zo. Uit een onderzoeksrapport van YouTube uit 2021 bleek dat “hey guys” onder vloggers de populairste begroeting was, gevolgd door “what’s up?” en “good morning”. Ilbury zegt dat influencers met deze openingszinnen een gevoel van saamhorigheid onder hun volgers kunnen creëren. “Mensen vechten om aandacht in een economie waar aandacht beperkt is. Ze willen echt dat je bij hun video stopt, en de manier om dat te doen is om het interessant en vertrouwd te maken,” voegt hij toe.

Ik ben benieuwd of sommige creators denken dat TikTok hun normale stemmen voorgoed heeft aangepast, zoals de acteur Austin Butler na zijn rol als Elvis. Hoewel Ryans stem niet zo’n ingrijpende transformatie is ondergaan, zegt hij dat hij soms de TikTokstem in zijn hoofd hoort als hij over beroemdheden nadenkt. “Als ik aan een zin zoals ‘zus-en-zo heeft gereageerd op recente geruchten’ denk, dan is het in mijn TikTokstem,” zegt hij. Hij vindt het ook moeilijk om niet in zijn TikTokstem te glippen als hij een camera voor zich heeft: “Ik heb wel eens geprobeerd om mijn normale stem voor een video te gebruiken, maar het voelt gewoon raar.” 

En hoe zit het met de persoon die achter de geautomatiseerde tekst-naar-spraak voiceover zit die wereldwijd door miljoenen mensen gebruikt wordt? Het is recent onthuld dat dit de radiopresentator Kat Callaghan is, die zegt dat de voiceover “zeker anders” is dan haar gebruikelijke stem, maar dat je het soms “absoluut kan horen. Ik spreek niet elke zin in mijn leven uit met die opwaartse stembuiging, maar er is wel een beetje ‘Kat’ in te horen,” zegt Callaghan. “Veel mensen hebben opmerkingen gemaakt over mijn natuurlijke vocal fry (de laagste toon van je stem, die wordt gekarakteriseerd door het diepe, krakerige, ruisende geluid) in mijn normale stem, die ook zeker in de TikTok tekst-naar-spraakfunctie te horen is.” 

Net zoals het kip-en-ei-debat lijkt er geen antwoord te zijn op de vraag van wie deze mysterieuze stem-trend is gestart. Wat we ironisch genoeg wel weten is dat de invloed van zogenaamde “influencer-taal" niet erg groot is. 

“Taal is al veranderd als antwoord op het feit dat we de hele tijd online zijn – zelfs in de laatste 20 tot 30 jaar,” zegt Holliday. “De meeste mensen zijn geen influencers, en zullen hier nooit aan worden blootgesteld. Het zal niet echt grootschalige taalverandering teweegbrengen, het is meer gewoon een soort stijl die je kunt aannemen.” 

Nou, dat was het dan jongens. Bedankt voor het lezen en tot de volgende keer!

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.