Ik dronk 10 jaar lang elke dag 9 blikjes light-frisdrank

Terwijl ik dit stuk schrijf kan ik eigenlijk maar aan één ding denken: dat sixpackje light-frisdrank dat in mijn tas verstopt zit. Het roept me. De afgelopen dagen probeerde ik er geen aandacht aan te besteden, maar vandaag lukt het me niet om mezelf in toom te houden. Terwijl ik het glas volschenk met het bubbelende spul begin ik te watertanden, en trillen mijn handen van opwinding.

Hoi, mijn naam is Natasha, en ik ben verslaafd aan light-frisdrank.

Er zijn een hoop mensen die zoiets niet als een echte verslaving zien, maar mijn ervaringen zeggen van wel. En die gaan terug tot 2012.

Ik zat destijds in het tweede jaar van mijn opleiding. Iedereen om me heen was net bezig met drank, sigaretten en drugs te ontdekken, maar mij boeide dat allemaal niet zoveel. Ik had zelf meegemaakt hoe gezinnen aan drank en drugs kapot kunnen gaan, en vond het vreselijk als mijn kleren naar sigarettenrook stonken. Dus terwijl mijn vrienden pilsjes achterover sloegen, hield ik het bij een gekoeld blikje met koolzuur erin, waar ik oprecht van genoot, maar me ook een aanleiding gaf om neer te kijken op de ongezonde, verslavende gewoontes van mijn leeftijdsgenoten.

Het was ook het jaar dat ik voor het eerst ooit naar een diëtist ging. Vanwege mijn slechte eetgewoontes maakte ik me zorgen om mijn gewicht – ik paste mijn kleren niet meer. De diëtist zei: “Je zou zo mooi zijn als je net een beetje slanker zou zijn.” Ik knikte vriendelijk, zonder me te realiseren wat voor aannames er achter die woorden schuilgingen. Nadat ik op papier had opgeschreven met wat voor horror ik mijn spijsverteringsstelsel elke dag opzadel, vertelde ze hoe ik mijn dieet zou kunnen aanpassen. Ze eindigde met een advies dat toen heel onschuldig leek, maar uiteindelijk mijn wereld zou vergallen: “Stap over op light-frisdrank. Dat helpt je om je zin in zoete smaken te verzadigen, en tegelijkertijd wat minder calorieën binnen te krijgen.”

Ik was helemaal gelukkig, want ik was van tevoren wel een beetje bang dat ze zou zeggen dat ik helemaal geen frisdrank meer zou mogen drinken. In plaats daarvan hoefde ik alleen maar over te stappen naar de caloriearme versie, en ik zat veilig. Of tenminste, dat dacht ik. Naarmate de jaren voorbijgingen werd ik namelijk steeds afhankelijker van die meuk. Als ik wakker werd, trok ik een blikje open. Als ik naar school liep, of naar werk, dan had ik een blikje in mijn hand. Mijn vrienden konden ieder uur datzelfde geluid horen: het lipje dat het aluminium opensplijt, het suizen van het koolzuur en mijn gulzige geslurp.

In 2017 dronk ik zes blikjes per dag. In 2019 werden dat er zeven. En begin dit jaar schommelde dat getal heen en weer tussen de acht en negen.

En toen moesten we in lockdown, en stortte mijn wereld in elkaar: ik kon geen blikjes meer krijgen. Ik doorzocht alle bezorg-apps op mijn telefoon, in de hoop dat een daarvan me kon helpen. Ik sloop mijn huis uit om te kijken of ik toch niet ergens een kon scoren. Uiteindelijk lukte dat. Toen ik meerdere kratjes tegelijk afrekende werd ik vol verbazing aangestaard door de winkelmedewerkers.

Ik las ondertussen hoe alcoholisten met de lockdown worstelden, omdat het zo moeilijker voor ze was geworden om aan drank te komen. In sommige gevallen leidde dat zelfs tot zelfmoord, omdat het ze simpelweg niet lukte, en er zijn ook mensen overleden omdat ze in plaats van alcohol maar eens handdesinfectiemiddel gingen proberen. Stelletje idioten, dacht ik. Kunnen ze dan niet heel even zonder?

Ik ging natuurlijk totaal voorbij aan het feit dat ik ook zelf was overgeleverd aan een vloeibaar goedje. Begrijp me niet verkeerd, ik wil mijn afhankelijkheid van light-frisdrank niet vergelijken met ernstige alcoholverslavingen, en ben me bewust van de schadelijke effecten van drank. Ik wil alleen maar eventjes wijzen op mijn eigen onwetendheid en gebrek aan inzicht.

Mijn vrienden en familie hebben me er de afgelopen jaren van geprobeerd te overtuigen om te minderen – er was nooit een moment waarop ze me níet zagen drinken. Ik rechtvaardigde mijn gedrag door te zeggen dat zij tien sigaretten per dag rookten – “Is dat dan zoveel beter?” zei ik dan. Of: “Ik drink tenminste geen alcohol en val niet elke keer flauw als we uitgaan.” Ik kon erg boos worden en mensen ervan beschuldigen dat ze me wilden controleren. Ik verdedigde mijn gewoonte door te zeggen dat het de minst schadelijke is die je kunt hebben. Maar ondertussen begon ik er stiekem ook zelf wel wat aan te twijfelen.

Hoewel mijn eetgewoonten wel wat beter werden in de loop der jaren, was het met mijn gezondheid niet bepaald goed gesteld. Ik had constant pijn in mijn gewrichten, hoofdpijn, duizeligheid en keek wazig uit mijn ogen. Ook kreeg ik er genoeg van om er altijd voor te moeten zorgen dat ik genoeg frisdrank bij me had, waar ik ook heen ging.

Ik begon het ook in mijn portemonnee te voelen. Als ik het goed heb berekend, gaf ik vorig jaar 80.000 roepie (920 euro) uit aan light-frisdrank. Maar ik genoot er eigenlijk nauwelijks meer van – ik raakte eerder uitgeput omdat ik het zo nodig had. Ik greep altijd naar de blikjes omdat ik er meteen voldoening uit haalde, maar dat was nu anders. Tegelijkertijd was ik ook erg bang om geen light-frisdrank te drinken. Dat klinkt waarschijnlijk heel raar, maar als je tien jaar lang elke dag heel veel van iets hebt gedronken dat je overal gewoon kunt krijgen, en het dan ineens niet meer doet, dan voelt het alsof er iets ontbreekt. Ik vond het ook spannend omdat ik niet wist of ik het wel kon. Kon ik het gewoon… laten staan? Zou ik dan met mezelf in het reine komen? Zou ik me de rest van mijn leven bezighouden met de vraag hoe ik ervan afkom? Wat als iemand me een blikje zou aanbieden? Ik voelde me gevangen, vastgeketend aan een blikje fris.

De grote wake-upcall kwam toen ik afgelopen juli een bloedtest liet afnemen. Ik kwam erachter dat ik een hoog cholesterolgehalte en nierfalen had, en er problemen waren met mijn lever, hart en gewrichten. Ik keek naar de uitslag, en toen naar het blikje light-frisdrank op mijn bureau. Je hoeft geen Einstein te zijn om te bedenken dat er wellicht een verband zat tussen mijn resultaten en het feit dat ik bijna tien jaar lang mijn lichaam systematisch met dat spul heb volgegoten.

Volgens onderzoek kan frisdrank – of het nou light is of niet – verslavend zijn vanwege de gevaarlijke combinatie van cafeïne, koolzuur en zoetstoffen zoals aspartaam. Er bestaan theorieën dat verslavingsgevoeligheid genetisch bepaald is, maar ook dat zodra er eenmaal tolerantie is opgebouwd, het beloningssysteem in de hersenen steeds meer wil. Msora-Kasago, een voedseldeskundige van de Academie voor Voeding en Diëtiek in Cleveland (Ohio), zegt dat je smaakreceptoren worden getriggerd als je light-frisdrank drinkt, vanwege de kunstmatige zoetstoffen – waardoor je brein warm wordt gemaakt voor een beloning die het helemaal niet krijgt. Daardoor blijft het beloningssysteem overgestimuleerd, waardoor je weer opnieuw een blikje opentrekt. Light-frisdrank zorgt er ook voor dat je zintuigen minder gevoelig worden voor natuurlijke zoetstoffen, zoals in fruit. Dat zegt Brooke Alpert, diëtist en auteur van The Sugar Detox. “Kunstmatige zoetstoffen triggeren insuline, waardoor je lichaam vet gaat opslaan en je aankomt.”

Ik was er zelf van overtuigd dat ik mijn lichaam geen schade aanbracht, omdat er “nul calorieën” op de blikjes stond. Ik was blij dat ik niet aankwam, maar ondertussen stond ik nooit stil bij andere mogelijke effecten. Lang niet alle onderzoeken naar light-frisdrank wijzen dezelfde kant op, maar een aantal hebben uitgewezen dat ze kunnen leiden tot diabetes en hartziekten, en het risico op chronische nierziekten vergroten. Frisdrankfabrikanten zijn ook meerdere keren voor de rechter gesleept omdat het woord “diet” nogal “vals, misleidend en onwettig” is.

Toen ik afgelopen maand mijn testresultaten zag, besloot ik om het langzamerhand wat af te bouwen. Dat probeerde ik althans, want na twee dagen viel ik weer helemaal terug in mijn oude patroon. Daarna probeerde ik in een keer te stoppen, maar ook dat hield ik twee dagen vol. Nu ben ik het weer een paar dagen aan het proberen, en vervang ik de light-frisdrank door aanmaaklimonade. Ik vind het nogal spannend, maar praat er veel over met mensen om me heen en ik schrijf nu ook dit stuk, als stok achter de deur. Dat helpt.

Achteraf gezien denk ik dat mijn verslaving te maken heeft met vroeger, toen ik weinig zelfvertrouwen had en bang en gestrest was. Ik liet me ervan overtuigen dat ik af moest vallen, en kalm moest blijven. Ik kon nooit gewoon mezelf zijn. Ik heb nooit de tijd genomen om te begrijpen waar de onderliggende spanningen precies vandaan kwamen en hoe ik er op een effectieve en gezonde manier mee om moest gaan. In plaats daarvan wendde ik me tot iets dat me alleen op korte termijn hielp: light-frisdrank.

Maar nu probeer ik dat allemaal wel. Elke dag. Ik ben weer eventjes ‘clean’ en ben aan de ene kant bang, maar heb tegelijkertijd ook veel goede hoop. Dit opschrijven is de enige manier om wat orde te scheppen in de chaos in mijn hoofd. Dat glas waar ik het in het begin over had, waar ik frisdrank in had geschonken? Die giet ik nu leeg in de wc.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE India.