Tien dingen die je altijd al wilde vragen aan een toiletjuffrouw

De 77-jarige Helga Schmidt werkt al zeventien jaar als toiletjuffrouw bij de Hafenbar in het centrum van Berlijn. In 2002 werd ze zelfs verkozen tot Toiletjuffrouw van het Jaar, wat ze zelf nogal wonderlijk vond. "Hoe kies je in godsnaam de beste toiletjuffrouw uit? Hebben ze iemand gestuurd om undercover te plassen?" grapte ze toen ik haar ontmoette.

Het is vrijdagavond, en ik zit naast Helga op een kruk om haar een paar van de vragen te stellen die weleens bij je komen opborrelen als je fanatiek in je broekzak graait op zoek naar kleingeld, of je billen parkeert op het koude porselein van een vakkundig gepoetste wc.

VICE: Word je boos als iemand op de bril pist of een drol achterlaat in de wc?
Helga Schmidt: Als iemand op de bril piest, dan mopper ik daar wel zachtjes over terwijl ik het opruim en zij nog hun handen aan het wassen zijn. Dat doe ik ook als er nog andere mensen op de wc's ernaast zitten. Ik wil dat ze het horen.

Maar zeer weinig mensen komen hier om te poepen. Als het wel gebeurt, spuit ik in het rond met luchtverfrisser – en als dat op is, gebruik ik gewoon deodorant. Dan zeg ik tegen de volgende die binnenkomt: "Ik zou je adem maar even inhouden!" Niemand poept bloemetjes – ik kan daar niet kwaad om worden.

Wat heb je door dit werk geleerd over de menselijke spijsvertering?
Als ze kotsen, kan ik zien wat ze hebben gegeten. Maar afgezien daarvan, zoals ik al zei, houden de meeste mensen hun grote boodschap op als ze in een bar zijn. Ik kan zelf m'n plas heel lang ophouden. Dat heb ik geleerd toen ik als kleuterjuf werkte. Dan gingen we vaak op pad met de kinderen, en dan kon ik ze niet alleen laten, dus moest ik het wel ophouden. In de zeventien jaar dat ik al in de Hafenbar werk, kan ik de keren dat ik zelf ben gaan plassen op één hand tellen. Zelfs als ik net de bril heb schoongemaakt en er niemand is, doe ik het nog niet. Plassen doe ik thuis.

Wie is er smeriger – mannen of vrouwen?
Sowieso vrouwen. Het kan ze gewoon niks schelen. Er staat een afvalbakje, maar ze gooien hun gebruikte tampons vaak gewoon op de grond, en ook wc-papier. En dan staan ze daarna tien minuten voor de spiegel hun haar en make-up te doen, maar ze kunnen niet even hun eigen zooi opruimen. Bij de mannen zijn er bijna nooit problemen, en 95 procent van de mannen wast zelfs z'n handen.

Hoe grondig maak je de wc's nou echt schoon?
Ik maak niet elke wc na elke klant schoon. Toen ik hier net begon deed ik dat wel, maar dat is gewoon niet te doen. Vooral na middernacht kost het gewoon te veel tijd, dan staat er altijd een rij mensen te wachten. Maar ik ga gedurende de avond wel telkens het hokje in om te poetsen, met bleek, een wc-borstel, en lelietje-van-dalen-luchtverfrisser.

Hebben mensen vaak seks op de wc's?
Nee, als het aan mij ligt niemand. Een gast bood me een keertje twintig euro om hem een meisje mee het hokje in te laten nemen. Ik dacht: voor twintig euro kan je ook een kamer huren voor een uur! Maar ik heb toen 'nee' gezegd.

Maar als ik aan het roken ben of met iemand aan het praten ben, kan ik niet altijd controleren wat er gebeurt. Het komt weleens voor, en dan realiseer ik me opeens dat het hokje wel erg lang bezet was. Dan zeg ik er natuurlijk wel wat van.

En hoe zit het met drugs?
Ik kan het natuurlijk niet zien als iemand een pilletje neemt of stilletjes een sleuteltje snuift. Ik merk het wel als iemand in het hokje zit te blowen. Maar tegen de tijd dat ik het ruik, zijn ze meestal al klaar of zegt iedereen: "Ik was het niet". Daar begin je dan weinig tegen. Maar als ik iemand op heterdaad betrap, dan worden ze er zonder pardon uitgeknikkerd.

Word je boos als mensen je niet betalen?
Ik vind het niet netjes, maar dat is mijn persoonlijke mening. Vaste gasten weten dat ik een vast tarief heb. Als je een euro betaalt de eerste keer dat je naar de wc gaat, mag je de rest van de avond gratis terugkomen, om te plassen, je handen te wassen – en ik heb handcrème, deodorant, en veiligheidsspelden als je die nodig hebt.

Ik heb maar een keertje iets gezegd toen iemand niet wilde betalen. Er lag niets op mijn schoteltje behalve de muntjes die ik gebruik om te wisselen, drie muntjes van vijftig cent. Ik hoorde wat rinkelen en zei: "Bedankt! Toen keek ik naar het schoteltje, en daar lag 1 cent. Een enkele cent! Ik floot die man terug, pakte de cent, en zei: "Je bent iets vergeten." "Nee, dat is voor jou," zei hij. Maar ik dwong hem om die cent weer terug te pakken. Ik laat me niet beledigen.

Wat voor soort klanten zijn het gulst?
Leeftijd speelt niet echt een rol, maar er is wel verschil tussen de geslachten. Vrouwen geven minder dan mannen. Meisjes lijkt het allemaal niks te kunnen schelen – het is mij in ieder geval in zeventien jaar niet gelukt om ze een beetje op te voeden.

Leg je met opzet zelf wat kleingeld neer op het schoteltje, zodat mensen meer geneigd zijn om je iets te geven?
Ik heb altijd drie muntjes van vijftig cent liggen, maar dat is zodat mensen kunnen wisselen – zodat als ik er niet ben en iemand een euro heeft, ze die kunnen neerleggen en vijftig cent kunnen terugpakken, in plaats van niets te geven.

Verdien je veel als toiletjuffrouw?
Nee, of ik in ieder geval niet. Ik krijg geen salaris hier, ik ben eigen baas. Voor mij is het gewoon een extra zakcentje, als aanvulling op m'n pensioen. Ik verdien rond de honderd euro op een goede vrijdagavond. Zaterdagen leveren minder op – dan zijn er veel toeristen, en die geven vaak slechte fooien. Ik koop schoonmaakspullen, handcrème, deodorant, en andere dingetjes met het geld dat ik verdien. Ik doe dit niet voor het geld; ik doe het zodat ik nog eens wat jonge mensen ontmoet. Mensen van mijn leeftijd praten vaak alleen maar over hun kwaaltjes. Hier heb ik geleerd wat een 'boks' is. Ik denk dat ik nog zo'n drie jaar toiletjuffrouw blijf, en dan op m'n tachtigste met pensioen ga.