Ik vroeg een natuurkundige hoe je nou een wc-rol hoort op te hangen

Ik was laatst in de badkamer om de wc-rol te vervangen die naast het toilet hangt. Ik lette niet echt op, en deed de rol er per ongeluk "andersom" op, achterlangs of naar de muur toe. Ik dacht er verder niet echt over na. Wie kan het wat schelen – er is geen "juiste" manier om een wc-rol op te hangen, toch?

Het blijkt dat er heel veel mensen zijn die vinden dat er wel een juiste manier is om een wc-rol op te hangen, en een van die mensen is mijn vriendin. "De wc-rol hoort andersom!" zei ze nadat ze zag wat ik had gedaan. Toen ik haar vroeg waarom ze dat vond, zei ze: "Ik weet het niet, dat is gewoon niet hoe het hoort." De vraag welke kant wc-papier op hoort te hangen is een van die onderwerpen die al jarenlang driftig worden bediscussieerd op internet. Het debat heeft zijn eigen pagina op knowyourmeme, en er is een schrikbarend lang Wikipedia-artikel aan gewijd.

Elke paar jaar is er wel een website die roept dat ze voor eindelijk het definitieve antwoord hebben gevonden, dankzij tot dan toe nog onontdekt bewijs. Vorig jaar haalde de Huffington Post het oorspronkelijke patent voor wc-papier tevoorschijn om aan te tonen dat de uitvinder, een man die Seth Wheeler heette, had bedacht dat de wc-rol voorlangs moet hangen. En het lijkt er inderdaad op dat een meerderheid de voorkeur geeft aan de voorlangse positie. In een recente reclamecampagne van het wc-papiermerk Cottonelle werd een survey aangehaald waaruit bleek dat 74 procent van de Amerikanen er de voorkeur aan geeft om de wc-rol van de muur af op te hangen. En anders kunnen we het altijd nog aan Kid Rock vragen, die in de video voor You Never Met a Motherfucker Quite Like Me zijn kont afveegt met toiletpapier waarop het woord Radiohead staat, van een rol die – je raadt het al – voorlangs is opgehangen.

Maar is er een wetenschappelijke reden waarom de ene richting de voorkeur heeft over de andere? Om die vraag te beantwoorden, nam ik contact op met de theoretisch natuurkundige Brian Wecht. Wecht heeft onderzoek gedaan aan Harvard en MIT en verbonden was aan de Queen Mary University in Londen, voordat hij besloot zijn academische carrière aan de wilgen te hangen en fulltime aan de slag ging als de helft van het muzikale komedieduo Ninja Sex Party. Hij legde uit dat, ongeacht welke kant de rol op hangt, hetzelfde natuurkundige principe van toepassing is. Zijn officiële oordeel? "Het maakt niet uit."

"Als iets draait," legde hij uit, "creëert dat rotationele kinetische energie, of bewegingsenergie." De kracht die nodig is om het te laten draaien wordt torque (of moment) genoemd, wat in dit geval wordt opgewekt door je hand die aan de rol draait of aan het papier trekt. Of je de wc-rol nou naar de muur toe of voorlangs hangt, de rotationele kinetische energie die je uitoefent op de rol is hetzelfde, en vereist dezelfde hoeveelheid torque. Ze zijn elkaars spiegelbeeld, wat betekent dat de hoeveelheid energie die je verbruikt hetzelfde is."

Voor een second opinion sprak ik met Nicholas DiBella, een doctoraatstudent in filosofie aan Stanford die een natuurkundediploma heeft van MIT. Ik belde met hem vlak nadat hij met succes zijn thesis had verdedigd waarin hij de verzamelingenleer en kansrekening gebruikt om te beargumenteren dat in tegenstelling tot de traditionele metafysische conventie dat de wereld simpel is deze in feite extreem complex is. Hoewel hij zei dat het klopt dat er een fysieke symmetrie is ongeacht welke kant je de rol op hangt, voegde hij toe: "Er is wel sprake van een asymmetrie als je rekening houdt met het menselijk vermogen."

"Wanneer mensen op de wc zitten, willen ze zo min mogelijk moeite doen," zei hij. "Dat betekent dat mensen aan het papier trekken," in plaats van aan de rol te draaien. "En ze scheuren tangentieel aan de rol – van links naar rechts. Als het wc-papier voorlangs zit, geeft dat mensen meer ruimte om hun arm te draaien. In die zin is het dus makkelijker om de wc-rol voorlangs te hangen."

Discussies als deze zijn uiteindelijk nogal stompzinnig (en misschien wel onvermijdelijk als je met huisgenoten of een partner woont), maar ze onthullen wel een diepere waarheid over de manier waarop we praten over de dingen die we doen op het toilet, zei professor Harvey Molotch van de NYU. Molotch is een socioloog en expert op het gebied van industrieel ontwerp, en coauteur van een boek van academische essays over de wc met de doeltreffende titel Toilet. "Ik loop al aardig wat jaren op deze wereld rond, en heb heel veel interviews over toiletten gegeven," zei Moloch, die 76 jaar oud is. "Maar niemand heeft me ooit hiernaar gevraagd."

Volgens Molotch is er een reden dat mensen zeer persoonlijke en vaak eigenzinnige ideeën hebben over de dingen die er op de wc gebeuren. Mensen die toiletten ontwerpen, zei hij, noemen wc's en gerelateerde spullen vaak "taboeproducten". Hij legde uit: "Dit zijn dingen waar niet makkelijk over gepraat wordt – zelfs met klanten, dus laat staan met gemiddelde mensen." Dit taboe, zegt Molotch, is een van de redenen dat we nog steeds wc-papier gebruiken, terwijl er genoeg alternatieven zijn die wellicht beter werken. Producten als babydoekjes, vochtige doekjes, bidets, en duurzame stoffen lapjes "hebben moeite om hun plek in de markt te vinden omdat niemand wil beschrijven waar ze voor zijn," zei Molotch. "Toiletpapier wordt over het algemeen alleen in vage termen aangeprezen in reclames. Je krijgt nooit te zien waar het nou echt voor bedoeld is; er zitten meestal geen blote billen in wc-papierreclames."

Toch begrijpt Molotch wel waarom mensen graag praten over hoe je wc-rol hoort op te hangen. "Het is een leuke vraag," zei hij. "Het heeft iets ondeugends – het is een manier om ergens over te praten waar mensen liever niet over praten, om een taboe een beetje meer bespreekbaar te maken."