Ik probeerde te trippen door mijn adem in te houden

Holotropisch ademen of breathwork is een vorm van meditatie die de effecten van lsd kan nabootsen. Door langere tijd te hyperventileren kan je een afwijkende staat van bewustzijn bereiken: je tript, je wordt wedergeboren, je reist door je vorige levens, krijgt visioenen, hoort stemmen. Dat is tenminste wat beoefenaars van breathwork zeggen.

Sjamanen en swami's doen al eeuwenlang aan breathwork, maar de moderne variant kwam voort uit onderzoek naar de geestverruimende effecten van lsd in de jaren zestig. Counterculturehelden als Timothy Leary en Robert Anton Wilson waren allebei fanatieke breathworkbeoefenaars, maar de Tsjechische psychotherapeut Stanislav Grof wordt gezien als de geestelijk vader van modern breathwork. Grof is bekend om zijn vroege onderzoek naar "psychedelische therapie" – het idee dat hallucinogenen kunnen helpen bij psychotherapie. Toen drugs als lsd verboden werden, richtte hij zijn aandacht op iets waar de FBI hem niet voor kon oppakken: ademen.

Breathwork is eigenlijk gewoon heel snel ademen om de koolstofdioxide uit je lichaam te verwijderen, waardoor de pH-waarde van je bloed stijgt. Veelvoorkomende neveneffecten zijn duizeligheid, een tintelend gevoel en carpopedale spasmen, waarbij je armen en benen in het rond zwaaien. De meeste van deze symptomen kunnen worden verklaard als gevolgen van hyperventilatie, maar breathwork voegt er een element van geleide meditatie aan toe, met oefeningen, nazorg en therapeutische suggesties. En er is iemand om je op te vangen als je omvalt.

Tijdens een recente reis door India zag ik een flyer voor een breathworkcursus in een winkeltje in Gokarna, een klein tempeldorp een paar uur van Goa. De les werd gegeven door Franz Simon, die getraind was in de methodes van Grof. Franz was een oudere man, waarschijnlijk ergens in de zestig, met een zwaar Zwitsers accent. Hij heeft een paar new-ageboeken geschreven, die titels hebben als The End of Longing en Life Doesn't Care If You Pretend to be Dead. Hij houdt van jodelen en speelt traporgel.

Franz geeft zijn breathworklessen in een klein guesthouse. Toen ik twee dagen later samen met twee Duitse backpackers en drie Israëliërs voor zijn deur stond, leek hij helemaal vergeten te zijn dat we vandaag les zouden hebben. We klopten een paar keer hard op de voordeur.

"Sorry," zei hij achter de gesloten deur. "Geef me vijf minuten."

Een paar minuten later zaten we op kussens op de vloer. Het was zo warm in de kamer dat het voelde alsof we in een broodrooster zaten. Franz probeerde de plafondventilator aan de praat te krijgen, maar het motortje was kapot. We hadden allemaal al snel donkere en natte zweetplekken op onze borst, rug, en onder onze oksels.

"Oké, laten we beginnen," zei Franz.

We vormden paren, en gingen in kleermakerszit tegenover elkaar zitten. De les begon met een aantal vragen: Wie ben je? Wat ben je bereid om te doen om gelukkig te worden? Wat kan je veranderen om je vrijer te voelen? We moesten een zo eerlijk en natuurlijk mogelijk antwoord geven in de tijd die we voor elke vraag kregen.

Na elke vraag ruilden we van partners. De gesprekken waren bedoeld om de geest een beetje op te warmen, om de natuurlijke existentiële nieuwsgierigheid aan te zwengelen en ons klaar te maken voor het breathwork. Franz Simon liep van de een naar de ander, luisterde mee, rommelde aan de ventilator, en haalde flesjes water.

De vraag-en-antwoordsessie duurde ongeveer een uur, en was eigenlijk best onthullend en ontroerend. We waren totale vreemden die hun diepste verlangens, tekortkomingen, en obstakels met elkaar deelden. Sommige van de antwoorden die ik gaf verrasten me. De sfeer in de kamer – misschien door de anticipatie of misschien door de hitte – was erg open en we leken elkaar te vinden in onze gedeelde zweetplekken en het gevoel dat we niet helemaal wisten waar we mee bezig waren in het leven.

Toen vroeg Franz ons om op te staan. Hij legde uit dat we nu bij het gevaarlijke gedeelte van de cursus waren aangekomen – dat we misschien zouden verkrampen en konden omvallen, al was dat hem nog nooit gebeurd. We stonden op het punt om alle koolstofdioxide uit onze lichamen te persen, wat ervoor kan zorgen dat je lichaam samentrekt. Breathworkbeoefenaars noemen dat "de klauw": je vingers en tenen verkrampen tot een soort klauw, en dan val je om.

We begonnen te ademen door onze neus in hetzelfde ritme als Franz, en bogen door onze knieën bij elke uitademing. Elke uitademing was langer dan de inademing. We deden onze ogen dicht; we ademden sneller en sneller. Het was erg ongemakkelijk, en het enige dat ik wilde doen was stoppen en gewoon ademen. Mijn benen werden wiebelig en mijn vingers voelden verdoofd. Franz kwam naar me toe, alsof hij het aanvoelde, en zei dat ik op m'n knieën moest gaan zitten. Een paar minuten later legde hij me zachtjes op mijn rug. Alles werd heel stil en behalve Franz, was ik me niet bewust van de andere mensen in de kamer. Ik was me er überhaupt niet meer bewust van dat ik in de kamer was.

Franz begon een mantra – "you are made of love" – te zingen, maar hij zong het in jodelstijl.

Met mijn ogen dicht begon ik fractals en dierlijke vormen te zien. Er was een vos en iets dat eruitzag als een olifant en, omdat dit tenslotte India was, een koe.

Een tijdje later zei Franz dat we onze ogen mochten openen. Ik zag dat de rest ook op hun rug op de grond lag. Franz vroeg ons hoe lang we dachten dat de meditatie had geduurd. Het voelde als een half uur, maar Franz zei dat er negentig minuten waren verstreken.

We namen even pauze en gingen een ijsje halen. Toen we terugkwamen, herhaalden we dezelfde ademhalingstechniek. Ik ademde deze keer nog sneller en de trance leek nog sterker. Op een bepaald moment zag ik zelfs een lange, donkere tunnel. Toen ik dichterbij de tunnel kwam, viel ik erin. Het effect was vergelijkbaar met dat van een heel lage dosis lsd of een paar milde paddo's. Ik zat wel in een trance, maar het was niet zo sterk dat het niet zou stoppen als ik m'n ogen open zou doen. Ondanks de relatieve mildheid van de trip, voelde het toch erg krachtig, omdat ik het had bereikt door alleen maar heel snel te ademen, op de grond te liggen, en naar wat gejodel te luisteren.

Franz speelde een van zijn laatste liedjes op zijn traporgel, en maakte ons daarna wakker. Hij had een krakerige ouwemannenstem, maar in een trance klonk hij zo zacht en liefelijk als een eunuch.

"Dus," zei hij, "dat was het. Hoe voelde het?"

Een Israëlisch meisje zei dat ze trillingen door haar hele lichaam had gevoeld. Een Duitse gast had tijdens de meditatie geen gevoel meer in zijn armen en dacht dat hij vloog. Iemand anders had de muziek van Franz in een andere taal gehoord. Franz suggereerde dat mijn visioen van de tunnel een visioen van mijn geboorte was geweest.

Franz zei dat dit slechts een introductie van breathwork was: mensen die het langer doen gaan veel dieper, en zien hun vorige levens, en verwerken diep zittende trauma's. "Je kan soms een hele nacht in een trance zitten."

Ik heb sindsdien geprobeerd om zelf breathworkoefeningen te doen, maar zonder Franz – zonder het traporgel, het jodelen, de kamer vol vreemden en de extreme luchtvochtigheid – ademde en ademde ik tot ik uitgeput was. En daarna viel ik in slaap.