Wat is de schade als je na vijftien jaar stopt met roken?

Op mijn lijst met slechte beslissingen staat, naast een gat in mijn deur zagen voor de kat en de avondvierdaagse lopen op plateauzolen, helaas ook ‘beginnen met roken’. Wat begon als een paar onschuldige sigaretjes tijdens het uitgaan, toen dat nog cool was, ontwikkelde zich vrij snel tot een meedogenloze verslaving. Dat hield ik een jaar of vijftien vol, tot ik het zo zat was dat ik ermee stopte. Al snel was ik van mijn kuchje af en ik kon eindelijk de twee trappen naar mijn zolderkamer op lopen zonder buiten adem te raken. Toch kan ik het niet laten om me af en toe af te vragen: hoe erg heb ik het verpest voor mezelf door al die jaren te hebben gerookt?

Ik vroeg twee experts om hun advies.

De eerste die ik spreek is Wouter de Jong, longarts bij ziekenhuis de Gelderse Vallei. Hij is gespecialiseerd in longkanker en wordt dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van roken. Verder bel ik Menno Baars, cardioloog bij de Hartkliniek, die dagelijks ziet welke invloed onze ongezonde gewoontes hebben op ons hart.

Laten we met de deur in huis vallen. Ik heb vijftien jaar gerookt. Hoe erg is dat?

Wouter de Jong: “Dat is een heel moeilijk te beantwoorden vraag. Natuurlijk is elke sigaret die je rookt er één teveel. Hoe meer je rookt, hoe hoger de kans op longkanker is. Daarbij rekenen wij in ‘packyears’: als je een jaar lang één pakje per dag rookt is dat één packyear. Na zo’n dertig tot veertig packyears heb je een twintig keer grotere kans op longkanker dan iemand die nooit heeft gerookt. De kans neemt evenredig toe met elk jaar dat je rookt. Dat is een enorm effect op je gezondheid. Je kan bijvoorbeeld darmkanker krijgen door het eten van rood vlees, maar dat risico is maar 1,2 keer zoveel ten opzichte van iemand die het niet eet.”

Menno Baars: “Roken veroorzaakt een belangrijke verhoging van het risico op hart- en vaatziekten. Dat komt met name door slagaderverkalking, waardoor de bloedvaten vernauwen. Dat kan leiden tot hartaanvallen, beroertes, problemen met doorbloeding in de benen en dat soort zaken. Vooral hartaanvallen eigenlijk. Hoe eerder je begint met roken, hoe groter de kans is dat je er problemen door krijgt. Voor vrouwen is dat extra belangrijk, als die op jonge leeftijd beginnen met roken hebben ze een sterkere verhoogde kans op slagaderverkalking dan mannen, al snappen we nog niet precies waarom dat is.”

Hoeveel meer kans heb je dan als (ex-)roker op hart- en vaatziekten?

Baars: “Er zijn weinig studies die precieze getallen noemen. Over het algemeen is het zo dat een roker een twee keer zo grote kans heeft om binnen tien jaar te overlijden aan hart- en vaatziekten dan iemand die nooit heeft gerookt. Daarvoor maakt het niet eens uit hoeveel je rookt, vijf of twintig sigaretten per dag, vooral het continue binnenkrijgen van nicotine zorgt ervoor dat je aders dichtslibben."

"Maar er spelen meer factoren mee, waardoor het lastig is getallen te noemen", gaat Baars verder. Mensen die roken letten überhaupt misschien minder op hun levenswijze. Ze drinken misschien ook een borreltje extra of ze eten meer junkfood. Het is moeilijk om dat stellig te zeggen, maar we weten dat er een relatie is tussen het milieu waar je uitkomt, en welke ziektes je krijgt.“

Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde meldt dat rokers gemiddeld vier keer zo vaak vroegtijdig overlijden dan mensen die nooit hebben gerookt. Vroegtijdig betekent hier ‘voor je van je pensioen kan genieten’. Als je vóór je 35e stopt met roken, is je kans op jong overlijden hetzelfde als van iemand die nooit heeft gerookt. Als je wat langer doorrookt, maar voor je 50e alsnog stopt, halveer je de kans dat je vroeg overlijdt, ten opzichte van de verstokte doorroker.

In een wetenschappelijk artikel uit 2012 staat dat de kans op longkanker na vijftien jaar roken 4,6 keer groter is dan bij iemand die nooit heeft gerookt. Per willekeurig gekozen 100.000 mensen krijgt gemiddeld 0,8 (dus minder dan één persoon) longkanker op dertigjarige leeftijd. Uit een groep mensen met dezelfde leeftijd, die vijftien jaar lang een pakje per dag hebben gerookt, krijgen 3,7 personen longkanker. Na dertig packyears zie je inderdaad dat de kans op longkanker zo’n 20 keer groter is geworden.

De Jong: “We weten dat het risico op longkanker gewoon heel hard toeneemt bij lang roken. Maar vijftien jaar valt toch nog een beetje mee, vergeleken met mensen die vijftig packyears hebben. Het is gewoon moeilijk om concreet te zeggen wat voor jou de gevolgen zijn.

"Daarbij moet je ook optellen dat tien tot twaalf procent van de longkanker voorkomt bij mensen die nooit gerookt hebben", zegt De Jong. Dus als iemand bijvoorbeeld acht jaar heeft gerookt en nu tien jaar gestopt is, maar toch longkanker krijgt, tja, dan kan ik niet zeggen of dat van het roken komt of niet.”

Dus je kan ook doodgaan aan kanker of hartziektes als je nooit rookt. En er is natuurlijk de welbekende oma die flink rookte en toch 95 werd.

Baars: “Precies! Sommige verstokte rokers krijgen nooit hartproblemen. Ik zeg dat ook altijd tegen mijn patiënten. Er is ook een bepaalde aanleg die een rol speelt, je kan niet één op één de relatie leggen tussen hartinfarcten en roken.”

Ik ben ondertussen twee jaar gestopt met roken. Komt het nu weer goed met mijn gezondheid?

De Jong: “De schade die er is, wordt niet meer beter. Door te roken gaan er longblaasjes stuk, er vallen eigenlijk gaten in je longen. Dat geneest niet meer. Bij iedereen die ouder wordt gaat de longfunctie achteruit, maar bij rokers gaat het veel sneller dan bij niet-rokers. Als je stopt dan zie je dat de snelheid van achteruitgang weer hetzelfde wordt als bij de rest, maar het zal niet meer vooruit gaan. Wat je wel ziet bij een longonderzoek is dat het slijmvlies aan de binnenkant van de longen na verloop van tijd minder bruinig wordt. En als je stopt merk je natuurlijk wel al binnen een paar weken dat je minder gaat hoesten, dat je fitter wordt, dat je smaak vooruit gaat, dat soort dingen.”

Baars: “Je hebt het gif al in je lijf gestopt en het heeft zijn schade al verricht. Maar het is daardoor niet zinloos om te stoppen. Als je doorrookt zal het effect zich alleen maar versterken. Als je stopt neemt de kans op vroegtijdig overlijden binnen tien jaar vijftig procent af. Maar ja, ik rook zelf ook, het is niet makkelijk.”

U rookt ook?

“Ja, maar ik ben net een week geleden gestopt. Ik hoop dat ik het nu echt volhoud … Daarom kan ik dat als cardioloog ook goed begrijpen bij mijn patiënten. Ik weet hoe moeilijk het is om te stoppen en welke overwegingen daarbij een rol spelen. Ik veroordeel niemand.”

Heeft u al vaak geprobeerd te stoppen met roken?

“Al tig keer! Maar deze wordt het!”

Nog een laatste vraag: Is er eigenlijk een veilige grens? Kan je zeggen: als je korter dan vijf jaar rookt, is er eigenlijk niks aan de hand?

De Jong: “Nee, dat zijn hele gevaarlijke uitspraken, want dat is niet zo! Elke sigaret die je rookt maakt de kans op ziek worden groter. Het is wel zo dat als je in je jeugd zo nu en dan tijdens het uitgaan een sigaretje rookt, het weinig kwaad kan. Maar als je een paar jaar behoorlijk rookt, zijn je kansen op gezondheidsproblemen toch best wat toegenomen.”

Wil je stoppen met roken? Krijg gratis advies via de Stoplijn (0800-1995) of vraag om hulp bij bijvoorbeeld ikstopnu.nl. Ook kun je persoonlijke begeleiding krijgen bij je huisarts of via een stoppen-met-roken coach. De combinatie van therapie en farmaceutica heeft volgens verslavingsdeskundigen de hoogste kans van slagen. Het gebruik van nicotinevervangers of, in overleg met je arts, medicatie is echter het meest zinvol als je meer dan tien sigaretten per dag rookt. Met een beetje geluk vergoedt je zorgverzekeraar de medicijnen ook nog.

Volg ons op Facebook voor meer gezondheidsverhalen en advies voor onvolmaakte mensen.