De film Lady Bird laat zien dat vrouwen gewoon mogen genieten van eten

Elk jaar wanneer we in het somberste gedeelte van de winter zitten, bieden de Oscaruitreikingen nog enige vorm van troost. We ontsnappen even aan de vrieskou en baden ons in lens flares, belangrijke scores en dubieuze mannelijke personages van de meest geprezen films van het afgelopen jaar.

Lady Bird, het regiedebuut van Greta Gerwig, is dit jaar een van de negen genomineerden in de categorie beste film. De coming-of-age-film volgt Christine 'Lady Bird' McPherson (gespeeld door de Ierse actrice Saoirse Ronan) terwijl ze in haar laatste jaar zit van een katholieke middelbare school in Sacramento.

Ze haalt geen voldoening uit het leven in een kleine stad en voelt zich beperkt door het religieuze onderwijs. Lady Bird smacht naar een intellectueler bestaan aan een universiteit aan de Oostkust. “Ik wil zijn waar cultuur is. Bijvoorbeeld New York,” vertelt ze aan haar moeder Marion, gespeeld door Laurie Metcalf. De achttiende verjaardag van Lady Bird nadert en daarmee komt ook het vertrek naar de universiteit dichtbij. Voor die tijd staan haar nog een paar klassieke tienermijlpalen te wachten: je maagdelijkheid verliezen, doen alsof je weet wie Jim Morrison is om een man te imponeren en stoned voor een magnetron staan wachten op je eten. Voor een film over een middelbare school in een stad waar ik nog nooit van gehoord heb, is Lady Bird’s beeld van vrouwelijke adolescentie opmerkelijk universeel.

Lady Bird heeft zowel intellectueel als creatief gezien honger. Maar honger is er ook naar eten. Door de hele film heen eet ze op manieren waarmee statements over controle en verlangen worden gemaakt. Lady Bird eet niet, ze propt het naar binnen.

In een van de eerste scènes zien we Lady Bird, haar vader, broer Miguel en zijn inwonende vriendin Shelley aan de ontbijttafel. Het is een doordeweekse ochtend en Marion heeft haast om naar haar werk te gaan, terwijl ze ook moet zorgen dat Lady Bird op tijd op school is. Ze maakt roereieren en zegt dat iedereen moet opschieten met eten. Lady Bird wil alleen weten waarom ze zelf haar ontbijt niet kan maken.

LADY BIRD: Waarom kan ik niet zelf mijn eieren maken?
MARION: Omdat je er te lang over doet en er een puinhoop van maakt. Dat mag ik weer opruimen.
SHELLY: (Met een klein stemmetje) Eieren zijn sowieso slecht voor het milieu.
LADY BIRD: (Met een luide stem) WAT ZEG JE?
MIGUEL: Je hoorde haar wel.
MARION: (Legt de eieren op het bord) Hier, snel opeten.
MIGUEL: Shelly en ik proberen veganist te worden. Geef me de sojamelk eens.
LADY BIRD: Jullie dragen leren jassen.
SHELLY: Die zijn vintage. Dus daar helpen we de industrie niet mee.
LADY BIRD: De eieren zijn nog niet klaar. Er zit nog wit spul.
SHELLY: Zie je hoe erg je van Brambles houdt? (Ze doelt op de hond die op de schoot van Lady Bird zit). Varkens zijn zelfs slimmer dan hem.
LADY BIRD: Ik heb nooit gezegd dat Brambles geniaal is, oké?
LADY BIRD: (Schreeuwt) Mam! De eieren zijn nog niet klaar!
MARION: Prima, maak je eigen fucking eieren!
LADY BIRD: Dat wilde ik, maar dat mocht niet van jou!

Lady Bird gedraagt zich dan wel verwend en arrogant. Een jonge vrouw die gewoon eten eist is ook wel verfrissend. Dat gebeurt zelden. Ze is niet op dieet, ze vraagt niet om een ander ontbijt. Ze wil gewoon eieren. En wel op haar eigen fucking manier.

Kort daarop volgt nog een scène waarin het om eten draait. Lady Bird loopt naar school met haar beste vriendin Julie. Julie’s stiefvader heeft hen afgezet en heeft Julie een broodje voor de lunch meegegeven. Lady Bird pakt het broodje van haar vriendin en duwt het in haar mond. Het kan haar geen flikker schelen wat iemand anders van haar eetgewoonten vindt. Over deze kleine, maar rebelse act zeggen de meiden verder niets.

Lady Bird is niet de eerste feministische film die gaat over de relatie tussen eten en macht. In de film Raw uit 2016, van de Franse regisseur Julia Ducournau, ontwikkelt een vegetariër in het eerste jaar van haar opleiding tot veearts een eetlust voor menselijk vlees nadat ze tijdens de ontgroening een konijn heeft gegeten. Haar honger naar voedsel of vlees hangt samen met een seksueel verlangen en komt tot een climax in een scène waarin ze haar mannelijke huisgenoot probeert te eten terwijl ze seks hebben. Abdellatif Kechiche’s lesbische liefdesverhaal, Blue is the Warmest Colour, beschrijft ook de seksuele ontdekking rondom eten. De eerste kus tussen de twee vrouwelijke hoofdrolspelers vindt tijdens een picknick plaats.

Lady Bird is niet zo grafisch als Raw, of zo expliciet als Blue is the Warmest Colour, maar het verweeft seksuele lust met zin in eten. In een andere scène liggen Lady Bird en Julie in een opberghok op de grond met hun benen tegen de muur. Ze werken hosties naar binnen binnen alsof het chips is terwijl ze het over mastuberen hebben. Met hun vrolijke gekauw ondermijnen ze de puriteinse regels die gelden op de katholieke school. Hier heeft niemand wat te zeggen over wat ze moeten eten of hoe ze zich moeten gedragen. In plaats daarvan nemen ze hun honger en seksuele lust - letterlijk en figuurlijk - in eigen hand.

Ik sprak met Sarah E. Tracy van het Centre for the Study of Women van de Universiteit van Californië over de relatie tussen eten en feminisme in films. “De relatie tussen voedsel en geslacht (en voedsel en macht) is al voor een lange tijd het onderwerp van gesprek bij feministische wetenschappers,” vertelt Tracy via e-mail. “Veel van de laagst betaalde banen (zoals in de landbouw, voedselverwerking en commerciële keukens) wordt gedaan door vrouwen en gekleurde mensen. Daardoor is eten een belangrijke plek om te praten over hoe status en macht tot uitdrukking komt.

Voor Tracy is het eten in Lady Bird een middel tegen tienerrebellie.

“Met haar manier van eten laat Lady Bird zien dat ze maling heeft aan de autoritaire personen in haar leven,” zegt ze. De scène waarin zij en haar vriend hosties eten als popcorn, terwijl ze met hun benen in de lucht over masturberen praten, is een mooie verbeelding van jonge vrouwen die de baas zijn over hun eigen lichaam. Ze geeft eten een nieuwe betekenis door een symbool uit de kerk om te zetten in een daad van plezier en verzet.

Tracy vervolgt: “Het werkt bevrijdend om vrouwelijke personages te zien genieten van eten, in plaats van dat ze zich daar schuldig over voelen.”

In Lady Bird is de jonge vrouwelijke lust – of het nu gaat om ongeoorloofde hosties of droogneuken – niet iets om je voor te schamen. De film staat voor eisen, nemen, en gewoon eten wat je wil.

Want waarom zou je eieren eten die niet gemaakt zijn zoals jij dat ze wilt?