Afbeelding via Carolina Heza
Ken je dat moment dat je hoofdpijn zo hard toeslaat dat je er onzeker van wordt? Is dit gewoon doorsnee pijn aan mijn hoofd, of heb ik een hersentumor? Het is niet ongebruikelijk dat mensen denken dat hoofdpijn – vooral als hij plotseling op komt zetten of heftig is – betekent dat er iets in hun schedel woekert. Maar wees gerust: meestal heeft hoofdpijn niets te maken met een ernstige aandoening.“Hoofdpijn is eigenlijk niet een van de symptomen waarbij we aan een hersentumor denken,” zegt Martin Allen Samuels, directeur van de afdeling neurowetenschappen bij het Brigham and Women’s Hospital in Boston. “Dat is de meest voorkomende misvatting. Hersentumoren veroorzaken neurologische defecten, zoals veranderingen in het cognitieve functioneren en het denkvermogen, taalproblemen en gedragsveranderingen. Hoofdpijn is slechts een heel klein bijverschijnsel.”
Aanhoudende hoofdpijn – het soort waarvan je in paniek raakt omdat hij enkele dagen blijft hangen – wordt ook vaak verward met een hersentumor, maar heeft meer weg van migraine, clusterhoofdpijn of spanningshoofdpijn. Migraines zijn volgens Samuels de meest voorkomende oorzaak van hoofdpijn, variërend van mild tot verlammend. Je kunt er zelfs je hele leven lang last van hebben, legt hij uit. Je kunt er een erfelijke aanleg voor hebben, en met migraines die beginnen als je een kind of een tiener bent en je hele verdere leven komen en gaan.
Ook als je niet zo regelmatig hoofdpijn hebt als bij migraine, kan de hoofdpijn nog steeds episodisch zijn. Zo kan de pijn bijvoorbeeld gerelateerd zijn aan de menstruatiecyclus of ovulatie. “Hoofdpijn die geregeld komt opzetten en weer afneemt, is vrijwel nooit een symptoom van een hersentumor. Het gaat dan bijna altijd om migraine,” zegt Samuels. “Iedereen die een lange geschiedenis heeft van episodische hoofdpijn, zal in 98,999 procent van de gevallen migraine hebben.”
Hoofdpijn kan voorkomen in elk deel van het hoofd, soms links, soms rechts. Dat kloppende gevoel aan één kant van je hoofd – ook al is het raar en bijzonder onprettig – is waarschijnlijk evenmin een tumor. Samuels vertelt dat migraine typisch aan één kant van het hoofd voorkomt, vaak rond een oog. Het woord migraine is zelfs afgeleid van een Grieks woord dat ‘helft van het hoofd’ betekent.
En dan is er nog de hoofdpijn die niet zozeer zeurt op de achtergrond, maar die je dat oud-testamentaire gevoel geeft dat je schedel wordt ingeslagen met wat flinke stenen. Het is ook heel zeldzaam dat deze ernstige hoofdpijn wordt veroorzaakt door een hersentumor, vooral als je ook last hebt van migraine of al regelmatig hoofdpijn hebt.
“De ernst van een hoofdpijn betekent niet dat er een ziekte aan ten grondslag ligt,” zegt Samuels. “Migraine kan vreselijke, verlammende hoofdpijnen veroorzaken, [maar] ze zijn ongevaarlijk. Hoewel dus niet kwaadaardig, kunnen mensen er wel zoveel last van hebben dat het ze volledig uitschakelt.”
Als deze ergste-hoofdpijn-ooit plotseling komt opzetten, heel ongebruikelijk is voor jou en anders voelt dan wat je ooit hebt gevoeld, is het nog steeds heel onwaarschijnlijk dat je een hersentumor hebt, verzekert Samuels. Maar je doet er goed aan dan wel even een arts te bezoeken (het zou een thunderclap headache kunnen zijn, een acute hoofdpijn die op hersenbloedingen kan wijzen).
Mocht er echt een potentiële tumor in je hoofd zitten, moet je je zorgen maken om andere symptomen dan hoofdpijn, zegt Samuels. Zoals langzame aantasting van je spierfuncties en steeds zwakker worden aan één kant van je lichaam over een periode van een paar weken of maanden. Mensen ervaren mogelijk ook zichtverlies, wat elke dag of week erger wordt en gaan ongebruikelijk gedrag vertonen (denk maar aan iedereen met een hersentumor in Grey’s Anatomy). Naarmate de tumor meer ruimte inneemt, kan hij ook het normale functioneren van de hersenen verstoren, zegt Samuels.
“Het is waar dat hersentumoren uiteindelijk ook hoofdpijn kunnen veroorzaken,” zegt hij. Maar hoofdpijn zonder andere neurologische verschijnselen wijst, nogmaals, vrijwel nooit een tumor. Hij voegt daar wel aan toe dat je je misschien zorgen moet maken “als de hoofdpijn ineens van een heel ander karakter wordt, dat hij anders is dan de hoofdpijn die je gewend bent. Hoe zwaar de hoofdpijn is, is niet echt factor om je zorgen over te maken. Dat de hoofdpijn sterk van aard verandert, doet er wel toe.”
Als je ’s ochtends vroeg wakker wordt van de hoofdpijn, vooral als je daarbij ook misselijk bent of moet overgeven, moet je wel even naar de dokter, zegt Samuels. Het is heel misschien een teken dat er een hersentumor in je hoofd huist. Maar opnieuw: ontspan. Ook bij deze symptomen ziet Samuels na een CT-scan of MRI vaak dat het alsnog gaat om migraine.
Veel mensen krijgen hoofdpijn en migraine. Bewustzijn van wat daadwerkelijk symptomen zijn van een tumor, kan vele avondjes hysterisch googelen elke keer dat je intense hoofdpijn hebt voorkomen. Vergeet bovendien niet: hoewel 50% van de patiënten van een hersentumor last heeft van daaraan gerelateerde hoofdpijn, is die hoofdpijn bijna altijd gevolg van andere symptomen van de tumor, zoals koorts.
“Hoofdpijn komt heel veel voor en een hersentumor is relatief zeldzaam. Dus van alle miljoenen en miljoenen en miljoenen mensen die hoofdpijn hebben, heeft slechts een heel klein percentage een hersentumor,” zegt Samuels. “Dat betekent dat hoofdpijn eigenlijk niet echt een symptoom is van een hersentumor. Mensen met een hersentumor hebben hoofdpijn, omdat we allemaal hoofdpijn hebben.