Orale seks draagt bij aan de wereldwijde verspreiding van resistente gonorroe

De meesten van ons zijn opgegroeid in een wereld waarin bacteriële infecties geen grote bedreiging voor de mensheid vormden, dankzij het wonder van antibiotica. Maar zoals artsen ons al jarenlang paniekerig proberen duidelijk te maken, is die tijd nu voorbij, en worden bacteriën steeds meer resistent tegen de antibiotica die we gebruiken om infecties te behandelen.

Hoe lang het duurt voordat een bacterie bestand is tegen antibiotica verschilt per soort, maar sommige stammen bereiken nu het punt waarop geen enkele hoeveelheid of combinatie van bestaande antibiotica meer werkt. Een van die stammen is de bacterie die een van de meest voorkomende soa's veroorzaakt: gonorroe. Volgens een reeks nieuwe rapporten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), is het vooruitzicht nog slechter dan we al dachten. En experts zeggen dat orale seks het probleem erger maakt.

Wetenschappers onderzochten surveillancedata van 2009 tot 2014 uit 77 landen en vonden vrijwel overal gevallen van antibioticaresistente gonorroe. In 97 procent van de geanalyseerde landen werden er bijvoorbeeld stammen van gonorroe gevonden die resistent zijn tegen ciprofloxacine.

Dat is niet een totale verrassing, omdat artsen al weten dat de belangrijkste medicijnen, zoals penicilline, niet meer werken tegen de bacterie die de soa veroorzaakt: Neisseria gonorrhea. Het zorgde ervoor dat gezondheidsorganisaties, zoals Centers for Disease Control and Prevention, aanraadden om gonorroe te behandelen met een combinatie van een standaardantibioticum, zoals azithromycine, en een laatste redmiddel: een andere klasse van antibiotica die bekendstaat als breedspectrumcefalosporines.

Maar in 81 procent van de landen stuitten de onderzoekers van de WHO ook op toenemende azithromycineresistentie, en in 66 procent van de landen vonden ze stammen die weerstand tegen cefalosporines opbouwden. (Dat betekent dat in meer dan vijftig landen weerstand tegen cefalosporines is gerapporteerd.) Nog erger is dat er ook drie gevallen in Japan, Frankrijk en Spanje waren, waarbij de artsen rapporteerden dat er volledige resistentie was tegen elk medicijn dat ze probeerden. "Deze gevallen zijn misschien slechts het puntje van de ijsberg, aangezien de methodes om onbehandelbare infecties te diagnosticeren en te rapporteren ontbreken in ontwikkelingslanden, waar gonorroe ook nog vaker voorkomt," zegt Teodora Wi, een medisch medewerker bij de afdeling menselijke voortplanting van de WHO, in een verklaring.

Zoals Tonic al eerder schreef, is de mogelijke schade die een wijdverspreide vorm van supergonorroe kan aanrichten behoorlijk beangstigend. De ziekte is in principe niet dodelijk en veel mensen die het krijgen, vooral vrouwen, vertonen zelfs geen infectiesymptomen. Maar als het onbehandeld blijft, kan gonorroe leiden tot genitale littekens en ontstekingen, die uiteindelijk leiden tot onvruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen. Tegelijkertijd wordt het ook gemakkelijker om andere infecties, zoals hiv, te ontwikkelen. Het kan zich ook verspreiden van moeder naar kind in de baarmoeder, waardoor het risico op een miskraam of een blind geboren kind hoger wordt.

In 2015 waren er bijna 400 duizend nieuwe gevallen van gonorroe in de Verenigde Staten en wereldwijd zijn er ongeveer 78 miljoen nieuwe infecties per jaar. (In Nederland steeg het aantal nieuwe diagnoses in 2015 met 17 procent naar 5391). Artsen vermoeden dat het stijgende aantal diagnoses onder andere door resistente stammen wordt veroorzaakt. De resistentie tegen antibiotica is niet de enige reden dat gonorroe zo vaak voorkomt – de onderzoekers van de WHO merken op dat mensen minder vaak condooms gebruiken, meer reizen en zich niet laten testen – maar zonder meer behandelingsopties is het slechts een kwestie van wanneer, en niet of, we de supergonorroe als de nieuwe standaard gaan zien.

En dat komt niet alleen doordat de antibiotica die we gebruiken om gonorroe te behandelen steeds minder effectief worden. Teodora Wi zei in een interview met de BBC dat ons overmatig gebruik van antibiotica om relatief kleine kwaaltjes te behandelen ook kan leiden tot onbehandelbare gonorroe, omdat Neisseria gonorrhea en zijn onschadelijke neefjes ook in de keel kunnen leven. (De bacteriën belanden daar alleen door pijpen, niet door beffen.) "Als je antibiotica gebruikt om normale keelpijn te behandelen, mengt het zich met de Neisseria-soorten en leidt dit tot resistentie," legt ze uit. Deze resistente stammen worden vervolgens verspreid door mensen die onbeschermde orale seks hebben.

De onderzoekers van de WHO zeggen dat er momenteel drie nieuwe geneesmiddelen klinisch worden getest, hoewel slechts een daarvan de laatste fase van grootschalig onderzoek ingaat. Elders proberen wetenschappers combinaties van oudere medicijnen uit, die misschien als noodmiddel kunnen werken, en een ander team onderzoekt zelfs of mondspoeling kan helpen bij gonorroe-infecties in de keel. Maar al deze inspanningen worden geschaad door het gebrek aan financiering en interesse van farmaceutische bedrijven: er is met nieuwe antibiotica, in tegenstelling tot het nieuwste hartmedicijn, moeilijk winst te maken, omdat ze niet worden gebruikt voor chronische aandoeningen.

Dus als je nóg een goede reden nog hebt om condooms te gebruiken, hou dan deze woorden in je achterhoofd: onbehandelbare supergonorroe.