Door mijn winterdepressie is kerst een hel

Dit verhaal is zoals verteld door Martine* (28) aan de VICE redactie.

De feestdagen vormen voor mij op meerdere manieren donkere dagen. Dan heb ik het met name over kerst en oud en nieuw. Vroeger vierden we de decemberdagen heel uitbundig als familie: uitgebreide diners met kerst, met oud en nieuw hadden we televisie-avonden op de bank bij mijn ouders, met mijn vader keek ik van tevoren in zo’n vuurwerkkrantje welke pijlen we moesten kopen en rond middernacht telden we af naar het nieuwe jaar en staken we samen vuurwerk af. Maar hoe meer ik me realiseerde hoe erg deze taferelen geforceerd werden, hoe meer problemen ik ermee kreeg.

Ik heb al jarenlang last van mentale problemen, maar twee jaar geleden zag ik het leven niet meer zitten. Ik nam contact op met de crisisdienst. Zij verwezen mij door naar het NPI, een centrum gespecialiseerd in persoonlijkheidsproblematiek. Daar waren ze heel lief en na drie gesprekken met een psychotherapeut kwamen we uit op een persoonlijkheidsstoornis. Ik heb er geen officiële naam bij gekregen, maar bij mij uit dit zich in dat ik meer om anderen geef, dan om mijzelf. Mijzelf vind ik geen liefde waard. Dus doe ik alles om het anderen naar hun zin te maken — zelfs nog in leven zijn, doe ik voor anderen. Ik heb vaak last van heftig sombere gevoelens en suïcidale gedachten. Als het niet om mijn ouders en grootouders was, was ik er voor mijn part niet meer. Als het kouder wordt, komt daar een winterdepressie bij. Ik weet niet of het te maken heeft met mijn persoonlijkheidsstoornis, maar ik voel tijdens de feestdagen de drang om iemand te zijn die ik niet ben, en de ongelofelijke sociale druk om het superleuk te hebben. Gevolg? Ik raak in paniek en wil wegvluchten van alles en iedereen.

Als kind voelde ik die druk niet. Dan zit je gewoon in een bubbel en vind je het leuk om cadeautjes uit te pakken. Nu zijn we niet meer heel hecht met de rest van mijn familie, maar vroeger waren alle kleinkinderen van mijn opa en oma nog jong en gingen we met zo’n hele familie pakjesavond doen. En dat was gezellig, tot we er allemaal uitgroeiden. De kerstviering ging daarentegen nooit voorbij.

Tegen het eind van de middelbare school veranderde mijn stemming. Daarvoor vond ik het allemaal prima en was ik zelfs teleurgesteld als we alweer geen witte kerst hadden. Tegen de tijd dat ik bijna geslaagd was, was dat anders. Ikzelf was heel lang vrijgezel was en mijn zusje en vriendinnen hadden altijd een relatie en daardoor tijdens feestdagen plannen met schoonouders of andere groepen waar ze bij hoorden. Dan voel je je altijd alleen. Daarnaast speelde dat ik dat hele commerciële karakter van de feestdagen doorkreeg, volgens al die reclames op tv moet je zoveel mogelijk kopen en koken. Mijn gezin is helemaal niet gelovig, dus ook de religieuze gedachte achter kerst speelde voor ons niet. Er bleef voor mij weinig over van zo’n feestdag.

Toen ik een jaar of vijftien was had ik eindelijk een vriendje. Ik dacht: o, maar nu is alles wél goed. Maar nee, zo werkte het dus niet. Gedurende het jaar heb ik mentale ups en downs, maar in de winter gaat het elk jaar naar beneden. Dat gold ook voor dat jaar. Op eerste kerstdag zaten we bij mijn ouders op de bank, mijn zusje met haar vriend, mijn toenmalige vriend en ik en mijn ouders. We waren cadeautjes aan het uitpakken en ik voelde mij zo geforceerd, in een soort keurslijf gepropt en ik dacht alleen maar ‘nee, ik kan dit niet’. Ik weet niet wat er gebeurde, maar in mijn hoofd ontstond er kortsluiting. Het was ijskoud, maar uit het niets ben ik de vrieskou in gerend, het huis uit. Alleen maar omdat ik dacht ‘ik moet hier vandaan vluchten’. Het voelde zo verstikkend. Ik rende dwars door onze woonwijk heen tot ik niet meer kon en ik het te koud kreeg om verder te gaan. Mijn vriend was mij achterna gerend en daar midden op straat stortte ik in elkaar. Ik zakte door mijn benen, zoals in een film. Mijn ex tilde mij overeind, hij moest mij letterlijk van de straat plukken. Ik was zo verdrietig en zo in paniek. Het voelde als een dieptepunt.

Toen ik eenmaal mocht werken, werd dat mijn uitvlucht. Ik heb heel lang achter de bar gestaan in een discotheek in Nijmegen, daar werd oud en nieuw groots gevierd. Op 1 januari moest ik er om een uur of half een ‘s nachts zijn. Dan bleef ik wel even bij mijn ouders na middernacht, maar reed ik daarna door de straten heen, terwijl vuurwerk werd afgestoken en zag ik families en vrienden samen feestvieren. Dat voelde heel eenzaam. Natuurlijk had ik het liever anders gewild, maar daarom miste ik het heel erg om onderdeel te zijn van een groep.

Vijf jaar geleden besloot ik om een half jaar in Suriname te gaan wonen. Toen dacht ik: laat ik in de winter gaan. Tot dan toe was ik nog nooit in de winter lang in het buitenland geweest, dus het was mijn eerste Kerstmis en oud en nieuw terwijl het buiten dertig graden was. Daar heb ik eerste en tweede kerstdag doorgebracht in een hangmat in het binnenland bij inheemse stammen. Dat was zover ik mij kan herinneren ook de eerste keer dat ik tijdens deze feestdagen echt gelukkig was. De foto’s van die tijd heb ik nog steeds aan mijn koelkast hangen om mij eraan te herinneren dat een fijne kerstdag dus wél kan.

Het voelt nu alsof ik mij alleen maar goed kan voelen tijdens deze dagen als ik wegga naar warmere landen. Ik kom zelf oorspronkelijk uit Colombia, dus ik heb nu de regel dat als ik me slecht voel, ik naar Zuid-Amerika of de Cariben ga. Een goede, maar dure regel. Sindsdien ben ik één jaar niet op vakantie geweest in december, maar toen werd ik verliefd en zat ik met hem in een bubbel. Eén jaar vierden we samen kerst in Italië en luidden we samen met honderden anderen het nieuwe jaar in bij het Colosseum in Rome. Maar het jaar daarop waren we bij hem thuis, omdat hij kerst wel graag vierde met familie. Zijn moeder had natuurlijk erg haar best gedaan voor het eten en ik voelde de druk om vooral heel gezellig te zijn. Er stond ook de hele dag een kerstplaylist op, nou, je had mijn gezicht moeten zien. Het voelde alsof ik de beste versie van mezelf moest zijn en dat keer tien.

Als ik nu mensen vertel dat ik een hekel heb aan kerst, krijg ik van die veroordelende blikken, van ‘hè, hoe kun je dat nou niet leuk vinden?’. Ik merk daarom dat ik dit soort gesprekken vermijd, omdat het veel energie kost om het wéér uit te leggen en weer die afkeurende reacties te krijgen. Je mag best je mening geven, maar sommige mensen gaan er zo ver in dat ze een discussie willen voeren hierover.

Vorig jaar zat ik in december op Jamaica, maar dat was mentaal zo’n slecht jaar dat zelfs reizen mij niet kon redden. Ik heb daar veel suïcidale gedachten gehad, wat mij bang maakte. Want als zelfs de zon mij niet kan redden, houden die depressieve gevoelens dan nooit op? Dit jaar zit ik met de kerstdagen in Puerto Rico. Ik heb mentaal weer een slecht jaar achter de rug, dus ik weet niet hoe ik het ga ervaren. Maar ik heb wel betere hoop voor dit jaar.

*Achternaam bekend bij de redactie

Als jij of iemand uit je omgeving worstelt met een depressie, angst of andere psychische problemen, neem dan contact op met MIND voor informatie of om te chatten of te appen met een medewerker.

Denk jij aan zelfdoding? Of ken jij iemand die aan zelfdoding denkt? Neem contact op met 113 Online of bel 0900-0113.

Volg ons op Facebook voor meer gezondheidsverhalen en advies voor onvolmaakte mensen.