Van kunstenaar Lisa Kläver mag je zelf bepalen hoe haar lamp eruitziet

Lisa Kläver (26) heeft de oplossing voor alle snel verveelde lampenlovers: de Meltdown, een lamp die je zelf kunt 3D-printen en tig keer kunt vervormen tot een nieuwe, futuristische lamp. Afgelopen week studeerde Lisa af aan de Amsterdamse Gerrit Rietveld Academie, waar ze haar installatie presenteerde.

Eigenlijk heeft niemand een 3D-printer in huis. Maar stel dat we dat al wel zouden hebben – wat gaan we er dan allemaal mee doen? Lisa gelooft niet dat mensen aan de lopende band gave dingen gaan bedenken om die vervolgens uit te printen. “Het Nieuwe Instituut in Rotterdam vroeg aan de designstudenten van het Rietveld hoe wij het gebruik van zo’n 3D-printer in de toekomst voor ons zien. De consument met een 3D-printer in huis gaat waarschijnlijk niet zelf dingen ontwerpen en printen, maar vindt het fijn om te kunnen kiezen uit dingen die iemand anders heeft ontworpen. Bovendien is hetgeen dat op die manier geprint wordt, nog niet meteen een kant-en-klaar product, het is eerder een tussenstap. We zien het plastic dat uit een 3D-printer komt nog steeds als goedkoop en onaf."

Er moet dus een stap worden toegevoegd, en dat is waar Lisa zich over heeft gebogen. “Ik heb de kwaliteiten en de minder sterke punten van een 3D-printer gebruikt om tot mijn idee te komen. Bij iedere 3D-printer ontstaan rare lijnen in het plastic. Dat wordt vaak gezien als een lelijk bijproduct of als een mislukt resultaat. Echter, als je licht gebruikt, wordt die imperfectie juist leuk. Ze voegen juist iets toe. Vandaar het idee voor een lamp.”

En daar kwam uiteindelijk de Meltdown uit. Je kunt zelf drie tot vier onderdelen met een 3D-printer printen en die samen met een snoer en fitting van bestaande lampen combineren tot een hangende of staande lamp in de vorm van een bol. Ben je de bolvorm zat, of voel je een creatieve impuls, dan zet je de oven op 130 graden en hang je daar drie minuten lang je lampenkap aan een spons in. Daarna kun je met de hand allerlei nieuwe vormen in de lampenkap kneden.

Lisa en haar lampen

Voor de lamp gebruikt Lisa het materiaal PLA, polylactic acid, oftewel polymelkzuur, wat gewonnen wordt uit maïszetmeel. Bij verhitting wordt het materiaal zacht, maar niet heet, waardoor je het gemakkelijk met de hand kan vervormen. Een leuke bijkomstigheid is dat PLA een geheugen heeft: zodra je de lampenkap verhit, krijgt het weer zijn oorspronkelijke geprinte vorm. In het geval van Lisa’s Meltdown is dat een bolvorm: “Het feit dat PLA een materiaalgeheugen heeft heb ik pas later ontdekt. Ik was meer op zoek naar de beste vorm die én variatie biedt én makkelijk te printen is.”

Je kunt volgens Lisa talloze dingen met de Meltdown doen: je kunt een eigen naam of woord in je lampenkap printen en die projecten op je muur, of bijvoorbeeld een vorkje in je zachte lampenkap wikkelen en het gebruiken als keukenlamp. Bij het testen van haar lamp liep Lisa wel tegen een paar dingen aan. Vooral het printen van de bol zelf was een probleem: dat proces neemt namelijk wel elf uur in beslag. “In de onderzoeksfase had ik, alleen al om uit te testen wat je kan doen om de goede vorm te krijgen, naar schatting zo’n zestig, zeventig bollen nodig. Dat was een duur grapje, maar gelukkig werd ik al snel enthousiast van een resultaat dat mogelijkheden bood."

“Ik wilde echt een eindproduct afleveren, dus ik heb ook getest hoe vaak ik het materiaal kan verhitten voordat de lamp eenmaal mislukt. Dat gebeurde pas bij de zestiende keer. De bovenring van de kap is dikker geprint dan de rest en blijft normaal ringvormig, maar na zestien keer was hij niet meer stabiel genoeg. De bol liet los van de spons en viel op de vloer van de oven. Het hele huis stond blauw van de rook. Maar zo ver gaat de gewone gebruiker niet.”

Van de lampen die Lisa vorige week tijdens haar afstudeershow presenteerde, zijn er nog maar drie over: de rest is verkocht. Sindsdien krijgt ze opdrachten voor bepaalde kleurencombinaties en wordt de installatie van verschillende lampenkappen tentoongesteld in galeries in Londen en Milaan. “Maar verder dan dat gaat het niet: producten die met een 3-printer worden gemaakt, kunnen niet gemakkelijk op grote schaal worden geproduceerd. Aangezien nog niet iedereen een 3D-printer in huis heeft staan om de onderdelen mee te printen, lever ik de onderdelen nu nog zelf aan.”