Is het misschien juist gezond dat wij jongeren nooit met pensioen zullen gaan?

Vanaf 2020 wordt de pensioenleeftijd gebonden aan levensverwachting. Als de medische wetenschap zich blijft verbeteren, zal dit betekenen dat wij twintigers pas met tachtig achter de geraniums kunnen gaan zitten. Een onaangenaam vooruitzicht. Meer jaren werken betekent ten slotte minder jaren chille oude-mensendingen doen en meer jaren stress, irritatie en verveling op kantoor.

Of toch niet?

Misschien heeft langer doorwerken ook wel zo zijn voordelen, naast langer loon ontvangen. Misschien zorgt langer werken er wel voor dat je juist langer van je pensioen kan genieten. Er is namelijk wetenschappelijk bewijs dat langer door blijven werken gezond voor je is.

Er bestaan binnen de wetenschap vier verschillende hypotheses over de relatie tussen fysieke gezondheid en pensioenleeftijd. Allereerst bestaat er het idee dat lang doorwerken gezond is omdat het mensen mentaal bezighoudt en ze een gevoel van nut en identiteit geeft. Daartegenover staat de hypothese dat het juist gezond is om zo vroeg mogelijk met pensioen te gaan, omdat je dan minder last hebt van stress (en van stress is nog nooit iemand beter geworden).

Een andere, ietwat vreemde hypothese stelt dat het het beste is om op de wettelijk vastgestelde leeftijd met pensioen te gaan. De theorie hierachter is dat het mensen een goed gevoel geeft om een levensverloop te hebben dat overeenkomt met dat van hun vrienden en de algemene culturele verwachtingen. Tot slot heb je nog de hypothese dat het allemaal onzin is: of met pensioen gaan gezond is of niet verschilt per persoon, dus je kunt er geen algemene uitspraken over doen.

Het meest recente onderzoek naar de relatie tussen gezondheid en pensioenleeftijd ondersteunt de eerste hypothese, namelijk dat langer doorwerken gezond is. Uit dit onderzoek, dat is uitgevoerd door een groep epidemiologen van Oregon State University en vorige week gepubliceerd is in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Epidemiology and Community Health, blijkt namelijk dat Amerikanen die een jaar langer doorwerken dan de norm minder snel sterven.

Het onderzoek is uitgevoerd onder 1934 gezonde gepensioneerde proefpersonen – mensen die aangaven niet om gezondheidsredenen met pensioen te zijn gegaan – en 1022 proefpersonen die niet helemaal gezond waren. Het experiment liep van 1992 tot 2010, en in die tijd stierf 12 procent van de gezonde proefpersonen en 25,6 procent van de ongezonde proefpersonen. De kans om te sterven lag respectievelijk 11 en 9 procent lager bij mensen die met 66 met pensioen gingen, in plaats van het in de VS gebruikelijke 65.

"Het zal niet voor iedereen gelden, maar we denken dat langer doorwerken mensen veel economische en sociale voordelen oplevert die de lengte van hun leven kunnen beïnvloeden," zei Chenkai Wu, hoofdauteur van het onderzoek, in een persbericht.

De onderzoekers hebben rekening gehouden met mogelijk invloedrijke variabelen als opleidingsniveau, vermogen en levensstijl. Het patroon dat langer werken gezonder is, gold in alle gevallen. "Onze onderzoeksresultaten lijken aan te geven dat het goed is voor mensen om zo lang mogelijk actief te blijven," zei Wu.

Drie mensen die dit goed illustreren zijn de kandidaten voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Want wat hebben Hillary Clinton, Donald Trump en Bernie Sanders met elkaar gemeen? Ze zijn allemaal ruim de huidige Nederlandse pensioenleeftijd voorbij, en dat zou je niet zeggen als je ze ziet preken en paraderen op het podium. Ze hebben een hoge leeftijd maar zijn zowel geestelijk als lichamelijk nog in relatief goede conditie. Dit zou weleens kunnen komen omdat ze nog net zo hard werken als ze veertig jaar geleden deden.

Levi van den Bogaard, gedragswetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam, is echter sceptisch tegenover de hypothese dat langer doorwerken over het algemeen gezond is. "Uit mijn eigen onderzoek is juist gebleken dat mensen die stoppen met werken zich gezonder voelen dan mensen die langer doorgaan," zei hij via de telefoon.

Van den Bogaard heeft verschillende onderzoeken gedaan naar de gevolgen van pensionering op het welzijn van mensen. Volgens hem is het probleem met onderzoek naar gezondheid dat je het op duizenden verschillende manieren kan meten. Fysieke gezondheid is meer dan enkel een hoge levensverwachting en kan beter gemeten worden door mensen te vragen hoe gezond ze zich voelen, aldus Van den Bogaard.

"Natuurlijk is het inderdaad belangrijk dat mensen actief blijven en dat je het gevoel hebt dat je ertoe doet, maar dat kan ook zonder de verplichtingen en stress van een vaste baan," zei hij. Vrijwilligerswerk bijvoorbeeld kan het gat dat een baan achterlaat opvullen.

Bejaarden als Bernie Sanders zijn volgens Van den Bogaard dan ook eerder uitzondering dan regel. "Ik denk dat dat redelijk unieke mensen zijn die enorm veel voldoening halen uit hun werk. Ze hebben veel energie en zouden verwelken als ze zouden stoppen met werken. Maar dat geldt lang niet voor iedereen."

Dan is er natuurlijk ook nog de factor geluk. Je gezond voelen of langer leven hoeft niets te zeggen over hoe gelukkig mensen zijn. Misschien is met vijftig met pensioen gaan niet de beste manier om honderd te worden, maar geniet je wel een stuk meer van de resterende helft van je leven.

Van den Bogaard heeft in zijn onderzoek wat geluksniveau betreft echter geen verschil gevonden tussen gepensioneerden en niet-gepensioneerden van vergelijkbare leeftijd. "Dit is anders als mensen onvrijwillig met pensioen gaan. Als mensen hun pensioen in eigen hand hebben, zijn ze over het algemeen niet meer of minder gelukkig dan voorheen, maar als ze gedwongen ontslagen worden zijn er negatieve gevolgen."

Hetzelfde geldt voor gedwongen niet met pensioen gaan – mensen die erop rekenden met 65 van hun irritante baas verlost te zijn en toen te horen kregen toch nog twee jaar te moeten doorwerken, werden daar bepaald niet blij van. "Als mensen iets in het vooruitzicht gesteld wordt wat uiteindelijk niet gebeurt, ervaren ze dat als oneerlijk. Al helemaal als hun collega's wel met pensioen mogen gaan."

De conclusie? Het lijkt in de eerste plaats een goed idee om actief bezig te blijven als je oud bent, hoe je dit ook het liefst invult – met vrijwilligerswerk bij het buurthuis, je politieke carrière voortzetten of je

lang bestaande droom van een het schrijven van een bestseller te vervullen

. Daarnaast lijkt het belangrijk om het gevoel te hebben dat je je leven in eigen hand hebt: dat je met pensioen gaat op het moment dat jij er klaar voor bent. Achter de geraniums gaan zitten en niets doen is in ieder geval de snelste weg om zelf ook te verwelken en verschrompelen als een slecht bewaterd plantje in een zonnig raam.

via GIPHY