Syfilis: symptomen, behandelingen en feiten

De Franse schrijver Guy de Maupassant zou een keer hebben beweerd dat hij zijn meest verontrustende werk schreef toen hij syfilis had. De 'Franse ziekte' zou helemaal naar zijn brein omhoog zijn gestegen. Ook heeft hij een keer zelfmoord geprobeerd te plegen door een papieren mes in zijn keel te steken, waarna hij in een psychiatrische inrichting belandde, maar dat terzijde.

Hoewel behandelmethoden en medicatie sindsdien flink zijn verbeterd, is syfilis niet zomaar een ziekte die is voorbehouden aan negentiende-eeuwse kunstenaars. Je kunt de laatste jaren zelfs gerust van een renaissance spreken, want zowel binnen als buiten Nederland neemt syfilis weer toe. In 2016 is het aantal gestelde diagnoses zelfs met 30 procent gestegen ten opzichte van 2015, tot 1223 infecties. In 2015 was het ook al met 27 procent gestegen. In 95 procent van de gevallen ging het om mannen die seks hebben met mannen (MSM).

Het kan beginnen met een klein zweertje, dat verder geen pijn doet. Niet lang daarna begint de tweede fase, en kunnen er nog wat meer zweren ontstaan op je mond, geslachtsdelen of anus. Mocht je dan nog geen hulp hebben ingeschakeld, dan is nu zeker het moment. Je kunt ook huiduitslag krijgen, met ruwe, roodbruine vlekjes op je handpalmen en de onderkant van je voeten. Daar voel je verder weinig van, ze jeuken ook niet. Je kunt ook andere symptomen krijgen, die misschien wat minder direct op syfilis wijzen: gezwollen lymfeklieren, keelpijn, (gedeeltelijk) haarverlies, hoofdpijn, gewichtsverlies, spierpijn en vermoeidheid.

Het is goed te behandelen, zolang je in de eerste of tweede fase een injectie benzathine benzylpenicilline krijgt toegediend.

Tja. Maupassant had ook nooit toegang tot dat spul, maar schreef wel in een brief naar zijn moeder dat zijn haren waren gestopt met uitvallen. Zonder behandeling zullen je symptomen vanzelf verdwijnen. Na de tweede fase volgt de latente fase, waarvan je niets hoeft te merken, en wat je de rest van je leven kunt houden. Maar 15 tot 30 procent van de mensen die daarin zitten, en onbehandeld blijven, ontwikkelen vervolgens wel tertiaire syfilis, wat kan leiden tot beschadigingen in organen, hersenen, zenuwen en bloedvaten. En je kunt er trouwens ook dood aan gaan.

De ziekte kan zich ook uitbreiden naar het centrale zenuwstelsel (ook wel bekend als neurosyfilis, wat Maupassant had) of het oog (oculaire syfilis), waardoor verlamming, dementie en blindheid kan ontstaan. Een zwangere vrouw kan haar ongeboren kind ook infecteren, wat weer kan leiden tot aangeboren syfilis, of zelfs doodgeboorte. Vroege prenatale zorg en behandeling van de aanstaande moeder verlaagt het risico van de overdracht.

Syfilis wordt verspreid via direct contact met zweren, wat kan gebeuren tijdens vaginale, anale en orale seks, dus je kunt het risico verminderen door een latex condoom te gebruiken. Het is ook altijd goed om te weten of je partner recent nog onderzocht is. Syfilis kan ook de overdracht van hiv vergemakkelijken, dus als je seksueel actief bent met meerdere partners, is het aan te bevelen om je regelmatig te laten testen. Om te weten hoe je ervoor staat, kan een arts je bloed testen, of het vocht uit je zweer.