Ik walg van puistenfilmpjes, maar kan niet van die van mijn vriend afblijven

Witte pusbulten, gigantische cysten en lichaamssappen uit alle hoeken en gaten. Wie weleens het internet afstruint, ontkomt er niet aan: de trend van puistjes poppen. Voor sommigen een lust voor het oog, anderen scrollen er met een noodvaart voorbij. Ik behoor over het algemeen tot die laatste categorie. Ik knijp wel enthousiast de puisten van mijn vriend uit – of dit nou thuis is of in een overvolle bus, maakt me niet uit – maar zodra ik het in een filmpje zie, lopen de rillingen over mijn rug. Ik vind zo’n bult al vies, maar wat eruit komt nog veel viezer. Blijkbaar is niet iedereen het met mij eens, want Sandra Lee (@drpimplepopper op Instagram), een dermatologe die online puistjes uitknijpt, heeft bijna drie miljoen volgers. Wat vinden mensen toch zo aantrekkelijk aan knappende pusbulten? En waarom kan ik er zo slecht tegen, maar kan ik niet stoppen met het uitknijpen van de puistjes van mijn vriend?

Het begon al meteen lekker, want er is dus geen enkel onderzoek over dit onderwerp te vinden. Daarom belde ik Peter de Jong, hoogleraar Experimentele Psychopathologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij denkt wel een logische verklaring te hebben. Inderdaad, denken, want het is allemaal gebaseerd op onderzoek naar het succes van soortgelijke video’s (denk aan video's van mensen die zich volstouwen met eten of mensen die verslaafd zijn aan luchtverfrisser drinken). Het heeft alles te maken met de kick van de filmpjes. “Mensen zijn, onbewust, altijd op zoek naar spanning. Denk aan het kijken van een horrorfilm of aan een ritje in de achtbaan. De enige reden dat dit leuk gevonden wordt, is omdat je weet dat het gevaar onder controle is. Als het goed is, vlieg je niet uit je stoeltje en staat die psychopaat uit die film vanavond niet voor de deur. Dreiging die we onder controle hebben, is dus leuk en spannend”, zegt De Jong.

Oké, zit wat in. Maar wat heeft dat in hemelsnaam met dit soort filmpjes te maken? Die zijn in mijn ogen voornamelijk goor en niet echt eng. “Iets vies kan ook voor een dreiging zorgen. Denk maar aan de infecties en bacteriën in zo’n pusbult. Best wel vies om aan te raken, maar nu op een veilige afstand te aanschouwen.”

Maar dan vraag ik me nog steeds af waarom mensen dit nou léuk vinden om te zien. Zo vertelde vlogger/comedian/presentatrice Nienke Plas in een video dat ze tijdens een drukke werkdag wel eens een kwartiertje puistenfilmpjes aanzet. Om even lekker tot rust te komen. Pardon? Daar heeft experimenteel psycholoog Peter Bos wel een verklaring voor. “Het gaat in feite om het opruimen van iets wat er niet hoort. Een bult op je gezicht is vaak niet zo mooi en vooral heel vies, dus het moet weg. Als je iets onreins weer rein kan maken, zorgt dat bij sommige mensen voor een soort genot. Dat is wat puistjes uitknijpen zo leuk maakt. Het zorgt bij veel mensen voor een enorme opluchting”, zegt Bos.

Nou, bij mij niet hoor. “Dat kan dan weer met je karakter te maken hebben. Werk je altijd aan een opgeruimd bureau, omdat je hoofd anders een chaos is, of kan je prima werken in die rotzooi? Zo moet je het zien. Ben je opgeruimd en houd je van orde scheppen of heb je dat minder? Het zijn allemaal speculaties, want er is geen hard bewijs voor, maar het is zeer aanneembaar.”

Op deze manier komen we al een heel eind. Mijn bureau is inderdaad een gigantische bende en opruimen is nou niet echt een van mijn favoriete bezigheden. Volgens die theorie zouden puistenfilmpjes mij ook totaal niet moeten boeien. En dat klopt dus. Maar waarom is het gezicht van mijn vriend afzoeken naar witte, bijna knappende, vulkanen ‘s ochtends het eerste wat ik doe? (Ondertussen niet meer, want het werd niet echt gewaardeerd, maar in mijn ideale wereld…). Ook daar viel geen enkel onderzoek over te vinden, wat me niet echt verbaast, om eerlijk te zijn. Ik begon me bijna zorgen te maken. Ben ik de enige die dit heeft? Is dit een soort onontdekte fetisj? Dat ontkracht Bos gelukkig direct – tot mijn opluchting. “Wanneer je verliefd bent, is de drempel van walging een stuk lager. Dingen die je normaal dus heel vies vindt, kunnen bij je geliefde een stuk minder vervelend zijn. Vergelijk het maar met seks.” Nou, liever niet, maar goed, vertel me meer. “Seks is eigenlijk best een ranzige bezigheid – lichaamssappen, zweet, bacteriën – maar omdat je van iemand houdt, verliefd bent of iemand simpelweg aantrekkelijk vindt, verlaagt die drempel en is seks ineens niet zo vies meer. Dat is hetzelfde met zo’n puistje. Daarnaast is het natuurlijk de leuke bijkomstigheid van het reinigen van iets onreins. Dat zorgt bij veel mensen voor opluchting en genot.” Dus dat zou je dan een beetje kunnen vergelijken met de leuke bijkomstigheid van seks: het orgasme? “Nou, in feite wel ja.”

De Nederlandse schoonheidsspecialiste Lai-Fong Boer, ook wel bekend als de Puistencoach, stond ooit bekend als de Nederlandse Dr. Pimple Popper. In haar kliniek helpt ze mensen met puistjes en van sommige behandelingen maakte ze een video en plaatste die op haar blog. Best onschuldig, zou je denken. Toch is ze hier mee opgehouden toen ze merkte dat het vaak als leedvermaak werd gezien. “Mensen stuurden filmpjes van anderen op, om ze zo belachelijk te maken. Dan kon iedereen achter zijn computerscherm weer even lachen, terwijl veel van de mensen in die filmpjes vaak niet eens weten dat ze op internet staan. Dat is natuurlijk niet bij iedereen het geval, maar dat onderscheid is moeilijk te maken.”

Nu begint dit luchtige onderwerp toch opeens een duister randje te krijgen, merk ik. “Ik denk dat veel mensen zoiets hebben van: het kan dus nog erger. Ze vergelijken zichzelf met degene op het filmpje en besluiten dan dat het bij hen nog wel meevalt. Ik vind het vreselijk om te zien dat er zo mee om wordt gegaan, omdat er al zoveel schaamte zit bij degene met puistjes”, zegt Boer. Daarom heeft ze besloten om te stoppen met haar blog en alleen nog mensen in haar kliniek te helpen. “Je haalt de waarde van mensen naar beneden om jezelf zo beter te voelen, daar doe ik niet meer aan mee.”

Eigenlijk is die fascinatie voor de puistjes van mijn vriend dus nog best onschuldig, als je het zo bekijkt. Ik doe er niemand kwaad mee, behalve hem dan, maar hij kan wel wat hebben. Ik doe het ook niet om mezelf beter te voelen of omdat ik een opgeruimd persoon ben. Zou ik het dan echt doen om hem te helpen, omdat die grens van walging wat lager ligt? Ik denk dat dat het geval is. En omdat ik het stiekem toch wel heel erg leuk vindt, vanwege die eerder genoemde opluchting die het met zich meebrengt. En wat die filmpjes betreft, misschien moeten we die maar gewoon ver weg van het internet houden. Al is het maar om het groepje mensen dat onvrijwillig op die filmpjes staat, in bescherming te nemen. Of de kijker, want we zijn het er toch allemaal wel over eens dat het gewoon extreem gore filmpjes zijn? Zo niet, kun je hier nog even elf minuten je hart ophalen.

Oh, en hier is nog een ‘Pimple Pop Top 50’. Veel plezier.