Obada is een ster in de Arabische wereld, maar zielsalleen in het dorpje Angeren

De afgelopen jaren zijn er een hoop documentaires en films over vloggers, influencers en youtubers met kracht de wereld in geslingerd. Vaak als een poging om de mensen die nog verknocht zijn aan “traditionele media” te laten zien dat er een wereld bestaat naast de NPO, RTL en SBS, maar nog vaker om licht te schijnen op de schaduwkant van het bestaan als online ster. Gratis spullen en gastenlijstplekken staan iedereen goed, maar de tol die daarvoor betaald moet worden is hoog. In ieder geval hoog genoeg dat het voor programmamakers interessant is om dat vast te leggen. 

Ik wil de druk die influencers voelen niet bagatelliseren. De wereld kan meedogenloos zijn als het brood op je plank gekocht wordt met de opbrengsten van het merk dat je van jezelf hebt gemaakt. Maar feit blijft wel dat het hier over het algemeen nog steeds gaat over zeer bevoorrechte mensen, met meer kansen en toekomstperspectief dan een hele hoop andere jongeren. 

Die vlieger gaat voor de twintigjarige Obada Kheireddin niet op. Hij kan zich met zijn 2.28 miljoen abonnees meten met de grootste online sterren van Nederland, met als enige verschil dat de dingen die hij maakt – vooral korte sketches en toneelstukjes – alleen worden bekeken in de Arabische wereld. Duizenden kilometers verderop is hij een grootheid, maar in Nederland is hij slechts een jongen die als Syrische vluchteling met zijn familie in het piepkleine Gelderse dorpje Angeren woont. 

Sakir Khader maakte voor de VPRO een documentaire over het leven van Obada. De film is een persoonlijk portret van een jonge jongen die niet compleet gezien en begrepen wordt. Een deel van hem is in potentie een enorme ster, maar voor nu probeert hij zijn weg te vinden in een land waar hij de taal nauwelijks spreekt en waarin hij constant botst met een familie die zijn dromen, ambities en jeugdliefde niet accepteert. 

Ik belde met Sakir over het maakproces van de film. 

VICE: Hoi Sakir. Hoe was het voor jou om in het leven van Obada te kijken? Kon je goed met hem levelen?
Sakir Khader: We hebben wel een band op kunnen bouwen, ja. We verschillen tien jaar van elkaar, maar we komen wel uit dezelfde regio en begrijpen elkaars taal en emoties. Ik zag hem als een broertje en ik denk dat hij mij ziet als grotere broer. Hij belde me bijvoorbeeld als hij in de problemen zat, maar ik moest hem er ook op aanspreken als hij er met de pet naar aan het gooien was. Het is een getalenteerde jongen met veel potentie, maar hij moet ook leren om z’n eigen problemen op te lossen. 

Vond je het moeilijk om slechts een documentaire te maken en niet de helper uit te hangen? 
Ik denk wel dat die twee dingen tegelijkertijd kunnen. Ik push hem bijvoorbeeld om z’n inburgering te gaan doen, maar dat is er nog steeds niet van gekomen. Hij leert de taal ook niet echt. Er zijn ook vaak genoeg momenten geweest dat ik m’n camera uit liet omdat er zulke grote problemen waren tussen hem en z’n broer. Dan moest ik ingrijpen omdat er echt een vuistgevecht ontstond. In een van de scènes heeft hij ook een soort wondje onder z’n oog, omdat hij ruzie had met z’n broer. Ik heb veel opgenomen dat ik niet kan uitzenden, omdat het er zo hard aan toeging. De woorden die hij daar gebruikt kan ik niet gebruiken – mijn Palestijnse neefjes en nichtjes kijken ook naar zijn videos.  

Eenzaamheid is een van de hoofdonderwerpen van de documentaire. Dat komt eigenlijk in veel dingen naar voren: in z’n mislukte schoolcarrière, in het dorp waar de familie woont, in de liefde, maar vooral in de band met zijn familie.
Ja, en dat herken ik zelf ook. Ik was op die leeftijd ook eenzaam en ik had ook niemand die me kon helpen met het bereiken van m’n dromen. Obada heeft helemaal in z’n eentje die twee miljoen volgers gegenereerd. Zijn broertjes en zusje helpen hem bij het maken van z’n video's, maar hij heeft niemand die hem begeleid of met wie hij kan sparren. Hij heeft wel een management, maar dat zit in Dubai en het enige wat zij doen is 30 procent pakken op alles wat Obada verdient. 

Het is ook schrijnend dat Nederlandse youtubers met minder volgers in een Lamborghini kunnen rijden, terwijl hij zo moet struggelen. En dat ziet zijn vader ook, waardoor zij ook in conflict raken. Die man is weggerukt uit zijn eigen land om ergens anders een betere toekomst op te bouwen. Aan de ene kant worstelt hij met met het gemis van zijn geliefden en aan de andere kant voelt hij de druk om ervoor te zorgen dat zijn kinderen het maken in dit nieuwe land. En met een carrière op YouTube is dat onzeker. Om het hier echt te maken moet Obada zich nog wel verder ontwikkelen, en ik denk wel dat hij het kan, maar dan moet hij wel wat gedisciplineerder worden. 

Ik denk dat het heel bevreemdend is als miljoenen mensen het leuk vinden wat jij maakt, terwijl je niet eens genoeg geld verdient om op je eigen benen te kunnen staan. 
Ja. De markt in de Arabische wereld is ook compleet anders. Je kunt daar moeilijk campagnes doen voor dure merken, omdat de mensen die naar hem kijken die spullen toch niet kunnen kopen. Hij heeft veel fans in Syrië, waar het economisch heel slecht gaat. Die kunnen geen T-shirt van 50 euro kopen – dat is bijna een maand huur voor die mensen. Obada verlangt enorm naar zelfstandigheid, maar dat gaat gewoon niet op dit moment.

Allebei zijn ouders zijn megasceptisch als het gaat om YouTube en media. Hoe heb je ze zover gekregen om mee te willen werken aan jouw documentaire? 
Ik ben natuurlijk vaak langs gegaan en ik heb echt opgetrokken met Obada. Zo leerde ik zijn vader beter kennen. Maar er gebeurden natuurlijk heel veel dingen op het moment dat ik er niet bij was. Er waren tussen hen veel problemen achter de schermen en die vader dacht dan: oké, wie kan ik hier over vertellen? En dan belde hij mij: “Obada heeft zonder rijbewijs gereden en hij is gepakt door de politie, wat moet ik nu?” Dat was af en toe moeilijk voor mij als regisseur. Natuurlijk kunnen we over deze dingen praten en wil ik helpen, maar ik moet het ook kunnen laten zien in mijn film. 

Want het is echt een struggle. Het zijn beschadigde mensen. Deze familie had het heel goed in Syrië. Ze woonden in de hemel, zijn toen in een hel gevallen, en op hun weg om daar uit te kruipen zijn ze in Nederland terechtgekomen. Maar ze zullen nooit meer hebben wat ze vroeger hadden: familie om je heen, liefde, saamhorigheid. Ze zijn hartstikke dankbaar, maar familie is het enige wat ze nog hebben – en dan is het heel moeilijk als je te maken krijgt met een puber met een compleet ander wereldbeeld. 

Die ook nog moet concurreren met zijn broer. 
Ja. Zijn broer doet namelijk wel wat zijn vader voor ogen heeft. Hij gaat naar school, spreekt goed Nederlands. Obada is erg gepest op school, werd daar onzeker van en is op een gegeven moment gestopt. Daarom zegt hij ook: “Zonder beroemdheid ben ik een loser.” Zijn online bekendheid is zijn enige houvast en daardoor ook zijn toevlucht – het enige waar hij erkenning uit kan halen.