FYI.

This story is over 5 years old.

Alcohol

Zuipen om je angstige gevoelens te vergeten werkt niet

En alcohol kan zelfs een averechts effect hebben.
Vijf flessen alcholische drank naast elkaar

John McGeary werkt in het Medisch Centrum voor Veteranenzaken in Providence in Rhode Island, waar hij groepstherapiesessies leidt voor mensen die last hebben van angstige gevoelens. Tijdens deze sessies tekent hij vaak een stijgende lijn op het bord die angst en stress verbeeldt. Op een bepaald punt neemt de lijn een snoekduik naar beneden, aangeduid door één woord: drinken. Alcohol biedt troost waardoor je even al je zorgen en angsten kan vergeten.

Advertentie

McGeary, een psycholoog aan de Brown Universiteit met een specialisme in verslaving, maakt zijn tekening af: van de bovenkant van de diagonale lijn, scherp naar beneden, en van daar terug naar het begin — om zo een eindeloze, pijnlijke driehoek te vormen, die symbool staat voor de cyclus van afhankelijkheid die alcohol en angstige gevoelens met elkaar verbindt. Het is een metafoor die bij veel van zijn patiënten weerklank vindt, zegt hij. "Mensen schrikken ervan als ze hun eigen gedrag herkennen."

Veel mensen komen er vanzelf achter dat je met een paar drankjes angstgevoelens in het moment kan verminderen of kan uitstellen, maar je daar vaak de volgende dag voor moet boeten. De onvermijdelijke kater zorgt voor een soort echokamer-effect, waar angstige gevoelens juist versterkt worden. Het is wel de moeite van het vermelden waard dat dit niet voor iedereen geldt; angstgevoelens volgen niet standaard op een avondje zuipen. In een studie waar werd gekeken naar de katersymptomen van meer dan duizend Nederlandse studenten eindigden angstige gevoelens ergens onderaan de lijst; zeven procent van de ondervraagde drinkers noemde ze als gevolg van hun nachtelijke bezigheden. Wat door vrijwel iedereen als gevolg werd omschreven: vermoeidheid.

Voor mensen die vatbaar zijn voor angstige gevoelens zijn er verschillende redenen waarom er een negatieve feedbacklus kan ontstaan, en vermoeidheid is daar onderdeel van. Allereerst verstoort overmatig drinken je normale slaappatroon, waardoor je oververmoeid raakt, en vermoeide hersenen zijn minder goed in het uitsluiten van angsten en andere negatieve gedachten, stelt Koob. En hoewel je waarschijnlijk wel kan slapen na een avondje tanken is de kwaliteit van je nachtrust een stuk slechter. Daarbovenop verstoort alcohol verstoort ook een hormoon in je nieren, waardoor je lichaam eerder water afstoot dan dat het het vasthoudt, wat er voor zorgt dat je eerder wakker wordt om 's nachts te plassen.

Advertentie

Ook slaap je niet zo diep als wanneer je nuchter bent. Alcohol brengt je normale slaappatroon in de war, wat de tijd die je in verschillende slaapstadia doorbrengt veranderd. Dat zegt Nasir Naqvi, een psychiater en cognitieve neurowetenschapper aan de Universiteit van Colombia. In de eerste helft van de nacht onderdrukt alcohol je REM-slaap, wat belangrijk is voor het vormen van nieuwe herinneringen. Terwijl de effecten van de alcohol afnemen brengt je lichaam minder tijd door in de diepste slaapstadia, waardoor je je de volgende dag langzaam voelt.

“Je hersenen zijn sowieso een beetje in de war als je de vorige nacht zwaar gedronken hebt,” zegt Naqvi. Het deel van je hersenen dat verantwoordelijk is voor het uitschakelen van verontrustende gedachten, de prefrontale cortex, is bijzonder gevoelig voor onvoldoende rust, volgens McGeary. Dat betekent dat drinken angstige gevoelens kan versterken bij mensen die al meer geneigd zijn ze te voelen.

Bovendien kunnen veranderingen in slaappatronen weken doorwerken, aldus Naqvi, waardoor de herstellende functie van slapen afneemt — zelfs als je een tijdje stopt met drinken. Voor mensen die worstelen met een alcoholverslaving is het overwinnen van slapeloosheid zonder naar de fles te grijpen vaak een van de grootste uitdagingen van stoppen met drinken. En de ontwenningsverschijnselen van alcohol kunnen ook angstgevoelens opwekken, aangezien ze de manier waarop je hersenen je tot rust manen in de war schoppen.

“Als je genoeg middelen gebruikt die hersenactiviteit onderdrukken treden er systemen in werking die een normale balans moeten herstellen” zegt Koob. Een brein dat herhaaldelijk met een golf van alcohol wordt overspoelt, zo legt hij uit, zal minder receptoren van de neurotransmitter gamma-aminoboterzuur produceren, die neurale activiteit vertraagt.

Lang nadat je lichaam de alcohol heeft verwerkt zal je zenuwstelsel het nog altijd met minder van deze receptoren moeten doen. “Het systeem dat geactiveerd is om de balans te herstellen werkt nog steeds door — en het zal even duren voordat die balans is hersteld.” Een brein dat een tekort heeft aan deze receptoren opereert in essentie in overdrive, waardoor je eerder geneigd bent je zorgen te maken, zegt Koob.

En die worsteling zou weleens de reden kunnen zijn dat zoveel mensen het eens lijken met Johnny Cash, die ooit eens zong dat een nieuw drankje het enige is dat helpt tegen een kater. Die aanpak werkt misschien in het moment, maar met deze oplossing maar je het jezelf alleen maar moeilijker in de toekomst.