Waarom gedragen we ons zo achterlijk op festivals?

ILLUSTRATIE DOOR FLOOR VAN HET NEDEREND

Dr. Hans van de Sande is sociaal psycholoog aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Hij is gespecialiseerd in massapsychologie en behandelt in zijn colleges ook festivalgedrag.

Ik belde hem op.

VICE: Zit er een sociaal psychologische verklaring achter typisch festivalgedrag? Moshen bijvoorbeeld, waarom vinden mensen dat leuk? 

Dr. Hans van de Sande: We leven in een toeschouwersmaatschappij. Mensen laten zich graag vermaken en zijn zelf minder actief. Festivals zijn daar een goed voorbeeld van. Moshen is een poging om het roer weer in handen te nemen. Heel vroeger lag er veel minder taboe op agressie. Als iets je niet beviel, dan sloeg je erop. Nu wordt agressie ons van jongs af aan afgeleerd. “Nee Jantje, je mag niet slaan.”

Maar agressie zit nog steeds in onze aard. Moshen schept een mogelijkheid om die agressie te uiten.

Maar de mensen die moshen zijn niet per se boos op elkaar.

Op een festival wordt de agressie geconditioneerd. Je bent niet boos op elkaar; het is een combinatie tussen dans en agressie.

Ik zie ook vaak dingen als iemand die in een opblaasboot op een grasveld gaat zitten en dan schaterlachend doet alsof hij aan het roeien is en dat vrienden daar dan foto’s van maken. Heeft u enig idee waarom mensen dat doen?

Als iemand dat op straat doet, dan denk je natuurlijk: die is helemaal gek geworden. Maar bij een festival betreden mensen een afgesloten gebied. Ze krijgen dan het gevoel dat ze kunnen ontsnappen aan de gewone gedragsregels die buiten dat gebied gelden, en kunnen nieuwe regels uitvinden over wat normaal wordt gevonden.

Goed om te weten.

Wat mensen ook graag doen op festivals is met een tak of lang voorwerp boven de menigte zwaaien.

Als je met veel verschillende mensen op een klein oppervlak staat ga je op in de massa, maar veel mensen willen juist opvallen, want dan word je namelijk weer als individu gezien.

Waarom vinden die mensen met takken dat belangrijk, opvallen?

Een van de grootste angsten van de mens is dat hij er niet mag wezen. Door met een tak te zwaaien laat je zien dat je er bent, je zou kunnen zeggen dat je jouw 15 minutes of fame pakt met die tak.

En hoe zit het met douchen? Vaak zijn er genoeg mogelijkheden om te douchen, maar doen mensen het niet en blijven ze liever vies.

Douchen is gewoontegedrag. Dit soort gedrag doe je het liefst op een plek die gewoon is, dus zou het kunnen dat je het douchen op festivals vermijdt omdat je niet gewend bent om het op die plek te doen.

Oké, nog één: op Lowlands houden mensen maar niet op met “WAAR IS THEO?” roepen.

Oh ja, “Waar is Theo?” Je laat door dit te schreeuwen merken dat je weet waar het over gaat en dat je erbij hoort. Degenen die niet op het festival zijn weten niet waar die kreet vandaan komt en horen er niet bij. Hierdoor creëren de bezoekers een gevoel van saamhorigheid, en dat is precies waar een festival om draait: samen plezier maken.