Zo houd je je hoofd koel tijdens een hittegolf

Wij Nederlanders houden van klagen. En dan vooral over het weer. Het is vrijwel altijd te koud of te regenachtig, en in de uitzonderlijke gevallen dat het zonnetje wel lekker schijnt is het ook niet goed: "Ja, zo warm hoeft nou ook weer niet!" De kans is groot dat je deze kreet de afgelopen tijd veel hebt gehoord – in de eerste helft van 2016 braken we namelijk bijna iedere maand weer een nieuw warmterecord en het is waarschijnlijk dat deze trend zich zal blijven voortzetten. Maar wat te doen wanneer alleen al een wandeling naar de supermarkt je laat zweten als een otter? Hoe wapen je je tegen de hitte in het uitzonderlijke geval dat het kwik hier boven de 30 graden stijgt? Ik zocht vijf willekeurige (maar volgens mij redelijk bekende) zomerse dilemma's voor je uit en wat blijkt: in sommige gevallen is lange, zwarte kleding het antwoord op oververhitting.

1. Lange kleding of korte kleding?

Dit is nogal een ingewikkeld verhaal, maar we zullen het kort proberen te houden. (Een gedetailleerde uitleg vind je hier.)

Er zijn twee belangrijke factoren in het spel: geleiding en straling. Warmte geleidt altijd van een hoge temperatuur naar een lagere temperatuur, dus zolang de buitenlucht koeler is dan 36,5 graden Celsius (onze lichaamstemperatuur) verliezen we via onze huid warmte aan de buitenlucht. Gelukkig voor ons wordt het in Nederland bijna nooit warmer dan 36,5 graden, dus dat komt goed uit. Het afkoelingsproces wordt versneld wanneer er een fris briesje staat, en om die reden is lange kleding af te raden: dit blokkeert namelijk de wind en vertraagt de geleiding, waardoor je minder snel afkoelt.

Maar dat is nog niet het volledige antwoord. Want waarom dragen volkeren die in de woestijn leven dan lange gewaden? Zij doen dit voornamelijk ter bescherming tegen zandstormen, maar ook vanwege de tweede factor: straling. Er zijn in dit geval twee soorten straling: vanuit de zon op je huid, en vanuit je lichaam naar buiten. Wanneer je in direct zonlicht staat neemt je lichaam meer straling (warmte) op dan dat je lichaam af kan geven (om af te koelen). Dit geldt ook voor een heldere, zonnige dag in Nederland – dus in dat geval zou lange, luchtige kleding je juist beschermen tegen de hitte.

Conclusie: als je een hele dag in de zon moet doorbrengen is lange kleding aan te raden, maar als je enigszins beschut bent, is korte kleding slimmer.

2. Koud of warm drinken?

Wat is er heerlijker dan een koud glas cola of een koel biertje wanneer het voelt alsof je langzaam wegsmelt van de hitte? Nou, het kan in dat geval juist verkoelender zijn om hete thee te drinken. Volgens de (uitgebreide) theorie ga je door de warme drank extra veel zweten, en verlies je op die manier meer hitte dan dat je binnen kreeg via de drank – waardoor je uiteindelijk dus afkoelt. Dit geldt echter alleen in specifieke omstandigheden, omdat het zweet wel de kans moet krijgen om te verdampen.

Wanneer de lucht heel droog is en je een korte broek draagt, is dit een prima plan. Maar als het zweet al van je afdruipt, de luchtvochtigheidsgraad heel hoog is, of als je veel kleding aan hebt, is het juist een dom idee – omdat het zweet dus niet goed kan verdampen – en kun je beter voor een koele drank kiezen.

3. Zwarte kleding of witte kleding?

Alles wat zwart is wordt superheet in de zon. Dit leren we allemaal van jongs af aan, en als je het nog niet wist dan kom je er wel achter wanneer je in een zwarte auto stapt nadat deze de hele dag in de volle zon heeft gestaan. Witte dingen, daarentegen, blijven altijd lekker koel. Toch is het volgens de natuurkunde slimmer om zwarte kleding dan om witte kleding te dragen op een zonnige dag. Wederom volgt hier de verkorte versie van een ingewikkeld verhaal. (De volledige uitleg vind je hier en hier.)

Het is inderdaad zo dat zwart meer warmte opneemt dan wit, en dus heter wordt in de zon. Maar op een hete dag komt de warmte niet alleen van de zon af - ook je zwetende lichaam straalt warmte uit om af te koelen. En wanneer dit gebeurt, zal zwarte kleding meer van die lichaamswarmte opnemen dan witte kleding, waardoor je beter afkoelt. Witte kleding reflecteert de warmte terug naar je lichaam, waardoor de warmte als het ware gevangen blijft tussen jouw lichaam en het stuk stof. Deze logica gaat echter alleen op als het een beetje waait: zo lang er een windje staat zal zwarte kleding netto meer lichaamswarmte afgeven dan warmte opnemen van de zon.

Een zwarte skinny jeans zal je dus geen goed doen op een hete dag, maar als je nog een groot en luchtig zwart gewaad in de kast hebt hangen, is dat een absolute musthave voor deze zomer.

4. Heet of koud douchen?

Er is niets verschrikkelijker dan wanneer het zweet je alweer uitbreekt, amper nadat je je hebt afgedroogd na het douchen. Kun je dit voorkomen door koud te douchen (en zo je lichaam af te koelen) of juist heet te douchen (zodat je al gewend bent aan een hete temperatuur, en de buitenlucht koeler aanvoelt)? Dit dilemma lijkt veel op het koud-versus-warm-drinken-dilemma, maar werkt net op een andere manier.

Een gloeiendhete douche wordt over het algemeen afgeraden, omdat hierdoor de luchtvochtigheidsgraad in de badkamer heel hoog wordt (en je het zelf ook nog eens bloedheet krijgt). De stoom kan niet snel genoeg wegtrekken, waardoor je waarschijnlijk tijdens het afdrogen de zweetdruppels alweer op je voorhoofd hebt staan - dweilen met de kraan open, dus.

Een ijskoude douche wordt ook afgeraden, omdat je lichaam dan juist de interne warmte gaat opslaan (in plaats van het te willen afvoeren). Het antwoord ligt volgens de meesten dan ook in het midden: een lauwe douche die je om de paar minuten iets kouder zet, maar niet ijskoud.

Volgens Straight Dope-gebruiker Constanze is het bovendien slim om na een koele douche kort je voetzolen af te spoelen met heet water. Op deze manier beseft het lichaam dat het geen hitte hoeft te conserveren, en zou je alsnog afkoelen. Helaas heeft Constanze geen bron, "maar dit is wat alle sauna-meesters leren." Top!

5. Wel of geen alcohol?

Laten we eerlijk zijn, niets zal ons weerhouden een koel biertje op het terras te bestellen in de zomer. Niks mis mee, dus ik zal het kort houden. Alcohol heeft een dehydraterende werking (

daarom ga je er zoveel van plassen

) en de hoge temperatuur kan dit effect verdubbelen, omdat je ook nog eens veel zweet. Dit betekent dat we aan de ene kant

waarschijnlijk sneller dronken worden

(jeej!), maar ook meer kans maken om wakker te worden met de verschrikkelijkste kater ooit vanwege een enorm vochttekort. Bestel daarom behalve een biertje ook een glas water en voorkom dat je eindigt als een uitgedroogde garnaal. Bijkomend voordeel: zo ben je de volgende dag weer klaar voor een tweede ronde.

Weer of geen weer, wij werken ons in het zweet voor mooie verhalen. Volg ons: