Hoe goor is het om tien jaar lang op hetzelfde matras te slapen?

Het scenario

Je vriend vertelde laatst dat hij al sinds het begin van zijn studie op hetzelfde matras slaapt. Inmiddels is hij alweer zes jaar afgestudeerd en nu vraagt hij zich af of het niet eens tijd is om het te vervangen. Hij beseft namelijk dat hij een derde van zijn leven in bed doorbrengt en hij dus opgeteld al meer dan tien jaar op dezelfde matras heeft liggen ruften, zweten en janken. Het ligt nog prima, maar hij maakt zich toch wat zorgen over alle lichaamssappen die in zijn matras zitten en of hij nu op een soort archeologische grondlagen van zijn eigen goorheid slaapt. Maar dat valt wel mee, toch?

De realiteit

Volgens het RIVM heb je per nacht zo’n 7 á 9 uur slaap nodig en uit het Slaaponderzoek van de Hersenstichting blijkt dat 90% van de Nederlanders dit haalt. Dat is goed nieuws, want voldoende nachtrust verbetert je cognitieve vaardigheden en vermindert de kans op geestelijke en lichamelijke gezondheidsrisico’s, maar wat in geen van deze onderzoeken terugkomt is de impact van de plek waar we ons lijf ten ruste leggen: ons matras.

“Tijdens je slaap komt er van alles uit je lichaam wat zich ophoopt in je matras,” vertelt microbioloog en patholoog Philip Tierno, die lesgeeft aan de Universiteit in New York en een heel boek schreef over het geheime leven van ziektekiemen. “Ik vergelijk het graag met het Romeinse Rijk en andere eeuwenoude beschavingen die in de loop der tijd zijn begraven onder het puin.” Alleen bestaat het puin in je bed niet uit gave potten en wapens, maar uit een hoop ranzigheid. Volgens Philip Tierno verzamelen de volgende dingen zich onder het lijf van je vriend:

“Menselijke haren en huidcellen, huisstofmijten die zich weer voeden met die menselijke huidcellen (ongeveer 2 gram per nacht), uitwerpselen van huisstofmijten, delen van insecten, lichaamssappen zoals zweet (ongeveer een blikje frisdrank per nacht), uitwerpselen, urine, adem, sperma en vaginale afscheiding. Verder kan er nog dierenhaar en huidschilfers in zitten, schimmels, schimmelsporen, bacteriën, chemicaliën, stof, pluis, vezels, voedsel, deeltjes, stuifmeel, aarde, zand, cosmetica, lotions, oliën en nog veel meer. Je zou de binnenkant van je matras kunnen vergelijken met een dierentuin of botanisch park.”

Marcel Dicke, hoogleraar entomologie aan de Wageningen Universiteit, beaamt dit: “We slapen eigenlijk op een soort mini-ecosysteem, inclusief schimmels en algen. Alleen al qua mijten is er een enorme diversiteit te vinden. Per gram stof kan je er wel 20 tot 100 aantreffen. Net als bij de aarde zit het leven vooral in de schil: het omvat de eerste centimeter van het matras. Daar zitten niet alleen levende dieren, maar in de loop van de tijd neemt ook het aantal dode dieren toe, waar anderen - zoals roofmijten - weer van eten. Kortom: we gaan niet alleen naar bed, maar met een levendige diversiteit aan dieren. Daarbij is het eten of gegeten worden.”

“Er is zelfs een bedrijf geweest die een wedstrijd heeft gehouden om dit idee te testen,” vertelt Tierno. “Ze hielden een wedstrijd waarbij ze zochten naar het oudste matras. Zo konden ze allerlei verschillende matrassen onderzoeken door de gewichten te vergelijken met de nieuwe matrassen van hetzelfde type. Ze kwamen er achter dat het gewicht na verloop van tijd verdubbelde. Natuurlijk verschilt het gewicht per persoon en matras, maar het is echt zo dat een matras door de jaren heen zwaarder wordt door al het vuil wat erin verzamelt.”

Het ergste wat er gebeurt

Als alles in het matras van je vriend lekker door blijft ontwikkelen kunnen er op een gegeven moment wel 1 miljoen huisstofmijten in zitten.

“Als je allergisch bent voor de vervellingshuidjes of uitwerpselen van huisstofmijten kan je last krijgen van gezondheidsproblemen,” zegt Dicke. “De allergische reacties die bij huisstofmijt horen zijn jeuk, eczeem, dichte en rode ogen, niezen en benauwdheid. “

“Natuurlijk verschilt het per persoon hoe je hierop reageert, ” zegt Tierno. “Maar als je bijvoorbeeld al een allergie of astma hebt, kan het slapen op een oud matras je klachten verergeren of er zelfs voor zorgen dat je een nieuwe allergie of gezondheidsprobleem ontwikkelt. Als je op een vuil matras ligt, waarin bacillen goed gedijen en zich volop vermenigvuldigen, adem je namelijk wel 8 uur per nacht die vuile lucht in.

“Het ergste wat er zou kunnen gebeuren is dat de allergie steeds erger wordt,” aldus Tierno. “Als je vriend het matras dan weer deelt met iemand anders, is het mogelijk dat hij een infectieuze ziekte verspreidt via al die bacillen. Hij kan bijvoorbeeld het Norovirus (buikgriep), MRSA of andere virussen doorgeven. Maar wederom hangt het van de situatie af. Over het algemeen is de kans groter dat hij last krijgt van allergische reacties dan van een infectieziekte.”

Wat er waarschijnlijk gebeurt

Waarschijnlijk leest je vriend dit en gaat hij als een gek een nieuw matras uitzoeken. Mocht dat financieel niet echt haalbaar zijn, dan is er gelukkig nog een portemonnee-vriendelijkere optie:

“Hopelijk gaat je vriend een hypo anti-allergie-beschermhoes kopen voor zijn matras, kussens en lakens.” zegt Tierno. “Daardoor bescherm je jezelf tegen al het vuil en de bacillen in je matras. Daarnaast kan je voorkomen dat ze zich vermeerderen door je beddengoed regelmatig te wassen en je handen (en jezelf) te wassen.”

Wat je tegen je vriend kunt zeggen

Het idee dat je vriend op een soort archeologische grondlaag van zijn eigen goorheid slaapt klopt. Maar volgens Philip Tierno is er nog hoop: “Hij kan een een soort barrière tussen hem en de bacteriën in zijn matras opwerpen in de vorm van de eerder genoemde anti-allergie-beschermhoes.”

Mocht je vriend nou denken dat hij er vanaf komt door een setje steriele moltons te kopen, moet je hem teleurstellen. Hij moet er namelijk ook voor zorgen dat hij de boel - en zichzelf - goed schoonhoudt. Dit kan hij doen door zijn dekbed overdag terug te slaan, zijn matras regelmatig te stofzuigen en zijn beddengoed bij droog weer eens buiten te hangen. Nu de winter bijna begint heeft hij geluk: als hij zijn dekbed buiten hangt terwijl het vriest, overleven huisstofmijten en hun eitjes dat niet.

“Natuurlijk moet hij het beddengoed minstens eens in de twee weken – maar liever wekelijks – wassen op minimaal zestig graden. De anti-allergie-beschermhoes hoeft maar een keer in de zes maanden op zestig graden in de was. Als hij dit allemaal doet, kan hij net zo lang op dat matras slapen tot het uit elkaar valt!”

Volg ons op Facebook voor meer gezondheidsverhalen en advies voor onvolmaakte mensen.