Jonge mensen vertellen hoe ze over hun burn-out heen kwamen

Steeds meer jongeren lijken tegenwoordig met een burn-out te maken te krijgen, of hikken er naar hun gevoel toch tenminste tegenaan: tegenwoordig lijk je geen volwaardig lid van onze generatie meer te zijn als je niet tenminste een paar maanden compleet uitgeput en levenloos op de bank voor je uit hebt zitten staren. Volgens cijfers van het CBS heeft 16,6 procent van jonge werknemers tussen de 25 en 35 jaar last van klachten die met burn-outs geassocieerd worden.

We spraken 5 jonge mensen die allemaal aan een burn-out geleden hebben, en vroegen hen hoe zij er weer bovenop gekomen zijn. De antwoorden waren heel uiteenlopend: sommige mensen hadden baat bij een revalidatiecentrum en yoga, terwijl anderen het toch vooral van een antidepressivum moesten hebben.

Na tien jaar liep mijn relatie op de klippen, en ik vond het heel moeilijk om dat te verwerken. Als gevolg daarvan stortte ik me volledig op mijn werk. Ik werd grieperig, voelde me erg moe en snauwde de mensen om me heen continu af. Op een gegeven moment stortte ik in. Ik voelde me leeg, kon alleen maar huilen, mijn denkvermogen was totaal uitgeschakeld en ik had helemaal geen behoefte om ook maar iemand te zien. De huisarts schreef me diazepam voor, maar daardoor ging ik als een soort zombie door het leven. Het voelde alsof mijn problemen niet werden aangepakt, maar onderdrukt. Vervolgens werd ik naar een psycholoog gestuurd, maar zij was net afgestudeerd en naar mijn idee niet ervaren genoeg om mij te kunnen helpen. Ik voelde me zo onbegrepen, dat ik toen zelfs zelfmoord overwoog. Gelukkig begreep een van mijn vriendinnen hoe ik me voelde. Ik ben met mijn medicatie gestopt en veel gaan rusten. Toch pakte ik alles veel te snel weer op, en mijn tweede burn-out volgde. Mijn zus gaf me toen een cadeaubon voor een energetisch therapeut. Ik had helemaal niks met al dat zweverige gedoe, maar medicatie was geen optie meer. Ik weet niet hoe die therapeut het voor elkaar heeft gekregen, maar na drie sessies was ik er weer. Binnen een maand kon ik weer aan het werk.

Tijdens zo'n sessie word ik altijd van mijn tenen tot aan mijn kruin gemasseerd, en dan weer van mijn kruin naar mijn tenen. Soms kan dit wel vier uur duren. Mijn therapeut voelt precies aan waar ik op dat moment mee zit. Vaak zijn dit dingen waar ik niemand over verteld heb, dus dat is soms best griezelig. Na mijn relatie begon ik ook weer te daten, en dat was niet makkelijk. Ze geeft me dan bijvoorbeeld het advies om mijn grenzen bij mannen beter aan te geven. Op dat soort momenten weet ze mij precies de juiste handvatten te bieden. Ik zie haar nog steeds, elke drie maanden.

Als je jong bent, doe je vaak alsof je maar vier uur slaap nodig hebt. Slapen doe je wel als je dood bent. Totdat je lichaam compleet instort, en je beseft dat het al niets meer helpt om even rustig aan te doen. Ik besteedde makkelijk tachtig uur per week aan school en werk, had een onrealistische prestatiedrang, en bleek trauma's uit het verleden niet te hebben verwerkt. Daarnaast betaalde ik alles zelf: mijn huur, studie en overige vaste lasten. Soms was ik om 2 uur 's nachts thuis van werk en ging ik om 8 uur 's ochtends weer naar school. Ik kreeg mijn burn-out tijdens mijn afstudeerperiode. Vervolgens kwam ik bij een revalidatiecentrum voor mensen met chronische mentale klachten terecht. Daar ging ik een traject in van vier maanden. Mijn afstuderen moest ik hierdoor tijdelijk stopzetten. Helaas had de onderwijsinstelling waar ik toen studeerde geen begrip voor mijn situatie. Elke keer als ik weer aan het afstuderen begon, schoot ik weer vol die burn-out in en had ik last van paniekaanvallen. Ik moest al mijn energie in het revalidatietraject stoppen. Ik ging aan de slag met een psycholoog om dingen uit mijn verleden te bespreken en mijn mindset te analyseren. Ik kreeg een gigantische map met huiswerk mee, waarbij ik mijn eigen valkuilen ging analyseren. Ik moest bijvoorbeeld elke dag opschrijven wat ik per uur deed – en of die bezigheden me energie gaven of juist energie kostten. Je wordt je veel bewuster van je dagelijks leven en leert stress heel snel herkennen. Daarnaast kreeg ik meditatie- en concentratieoefeningen, en haalde ik veel rust uit zwemmen en naar de sauna gaan. Ook al bleef ontspannen moeilijk, want zo'n traject blijft mentaal zwaar – zeker als je nog middenin je burn-out zit. Ik was elke dag bezig met zelfreflectie. Zo ben ik langzaam uit mijn burn-out gekomen. Ik leerde hoe ik nee kon zeggen, en hoe ik afscheid moest nemen. Ook stopte ik met mijn studie, omdat mijn cijfers vervielen en de hele situatie een te grote impact had op mijn gezondheid. Als ik één ding heb geleerd, is dat sowieso dat gezondheid echt voor alles gaat.

Mijn hele jeugd was eigenlijk een zooitje. Mijn ouders zijn al vroeg gescheiden, waardoor de zorg voor mijn broertjes en zusjes mijn verantwoordelijkheid werd. Hierdoor is mijn eigen ontwikkeling verstoord en ben ik op latere leeftijd zeer perfectionistisch geworden. Als kind lag er veel druk op me; als ik op school niet goed presteerde, kwam daar ook geweld bij kijken. Mijn burn-out is onder andere ontstaan als gevolg van de ellende uit mijn verleden. Ook kwam een vriendin van mijn moeder te overlijden; ik zag haar altijd als tweede moeder, dus dat kwam heel hard aan. Op school kreeg ik opeens moeite met leren; ik pikte de dingen wel op, maar kon ze niet meer onthouden. Soms wist ik niet eens meer waar ik mijn fiets had neergezet.

Ik ben toen in therapie gegaan, maar ben daarnaast ook Hatha-yoga gaan doen. Ik voel me hierdoor een stuk rustiger. Ik heb in deze periode ook de bezem door mijn sociale kring gehaald, en eigenlijk zijn er alleen maar vrouwen overgebleven. Zij lijken beter te snappen wat ik doormaak. Daarnaast mediteer ik, en heb ik ook heel veel gehad aan voetreflextherapie, waarbij er drukpunten onder je voeten worden gemasseerd. Bij mij kwamen er daardoor veel gevoelens naar boven en ik werd er rustig van. Verder luister ik veel muziek, praat ik over mijn situatie met anderen, en plan ik veel tijd voor mezelf in. Ik vind het bijvoorbeeld prima om drie dagen te werken, maar ook twee dagen thuis zitten. Ik heb ontdekt dat een burn-out een bewustzijnsproces is.

Een paar jaar geleden dook ik altijd nieuwe projecten in, daar beleefde ik heel veel plezier aan. Toen ik mijn burn-out kreeg, zat ik dan ook in mijn tweede jaar van de studie Bouwkunde en was ik lid van een studentensport- en studentenvereniging. Omdat ik nooit iets wilde missen, ging het mis. Een maand lang kreeg ik de ene na de andere kwaal: eerst een oorontsteking, daarna buikgriep, en toen ook nog een blaasontsteking. Ik besefte dat het niet goed met me ging. Ik ging naar een studentenpsycholoog, die erkende dat er iets mis was. Ik realiseerde me destijds nog helemaal niet dat ik het moeilijk vond om nee te zeggen, en ik wist ook niet waardoor mijn stress veroorzaakt werd. Ik moest stoppen met alles waar ik mee bezig was. Ik ben een maand lang bij mijn ouders thuis geweest, en heb veel met hen gewandeld. Daardoor kreeg ik weer meer energie, en kon ik overzien waar ik nou eigenlijk mee bezig was. Ik stopte met mijn studie, en dat nam een groot deel van de stress weg.

Door een half jaar rust te nemen, had ik weer genoeg energie om een maand lang alleen op reis te gaan door Thailand. Tijdens die maand merkte ik pas hoe weinig ik mijn familie de afgelopen jaren gezien had, terwijl ik daar juist altijd veel energie uit had gehaald. Door die burn-out heb ik ingezien dat ik de mensen die ik vertrouw best om hulp kan vragen. Als ik nu merk dat ik weer heel veel stress ervaar, denk ik terug aan die tijd. Dan zeg ik dingen af en ga ik bijvoorbeeld langs mijn ouders, of een weekendje weg met mijn vriend.

Voor de zomer merkte ik dat ik veel dingen aan mijn hoofd had. Ik hield mezelf voor dat ik in de zomervakantie wel uit zou rusten. Ik studeerde toen nog, woonde op mezelf, zat in het bestuur van een politieke jongerenorganisatie en liep daarnaast vier dagen in de week stage. In het weekend had ik ook nog een bijbaantje. Toen ik een festival bezocht, merkte ik dat er iets mis was. Ik kon slecht tegen de drukte, raakte in paniek en wilde alleen maar naar huis. Na de zomer begon ik aan een nieuwe stage, maar al na een week stortte ik volledig in. Ik heb een half jaar op de bank van mijn ouders gebivakkeerd. Naar de supermarkt gaan was al te veel gevraagd. De huisarts adviseerde me om het rustig aan te doen. Mijn situatie verbeterde niet, maar ik durfde het ook niet aan om een afspraak te maken met een psycholoog. Ik schaamde me voor mijn situatie: het voelde alsof ik niet normaal was. Uiteindelijk belandde ik in een depressie, en kreeg ik last van angsten. Toen ben ik toch naar een psycholoog gegaan, die me diagnosticeerde met een burn-out. Ik kreeg cognitieve gedragstherapie, waarbij je je eigen gedrag en gedachten leert veranderen. Ik moest ook verplicht leuke dingen doen, en uitzoeken waar ik energie van kreeg en wat juist energie vrat. Mijn angsten gingen alleen niet weg. Ik heb daar toen antidepressiva voor gekregen, wat voor mij een enorme stap was: ik had het gevoel dat ik aan mijn zwaktes moest toegeven, en vanuit mijn omgeving werd er niet altijd even positief op gereageerd. Maar geloof me: niemand gebruikt dit spul voor de lol. Voor mij was het weer een stap naar stabiliteit. Uiteindelijk ben ik er met het langzaam opbouwen van werkzaamheden, studie en cognitieve gedragstherapie weer bovenop gekomen. Na een tijdje ben ik overgestapt op een ander type antidepressiva met minder bijwerkingen. Deze gebruik ik nu nog steeds, en ik heb nu ook minder last van paniekaanvallen. Ik twijfel of ik dit ook had kunnen doen zonder medicatie, ook al wil ik uiteindelijk wel van die antidepressiva af.

Ondanks het feit dat ik voor mijn gevoel weer uit mijn burn-out ben geklommen, ben ik nooit meer geworden wie ik daarvoor was. Ik ben vaak moe, heb veel minder energie en omdat ik een nogal loyaal en bevlogen typje ben, moet ik altijd alert zijn dat ik niet weer over mijn grenzen heenga. * De echte naam van Nina is bij de redactie bekend. Woensdag 15 november organiseert Tonic Nederland de eerste editie van Tonic Talks (waarover je hier meer kunt lezen), die helemaal om burn-outs draait. Heb jij een prangende vraag omtrent burn-outs die je graag aan psychiater Witte Hoogendijk of arbeidspsycholoog Tosca Gort zou willen stellen? Stuur je vraag dan hier in, en misschien wordt-ie aankomende woensdag wel beantwoord. Tonic is de nieuwe site over gezondheid van VICE. Volg ons op Facebook.