De seksuele voorlichting die je als queer vrouw zou moeten krijgen

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Ik ben niet de enige. Op scholen wordt nauwelijks aandacht besteed aan voorlichting over soa’s onder lesbische vrouwen, ook in Nederland. Veel jonge meisjes weten daardoor niet eens dat vrouwen onderling soa’s kunnen overdragen. Daarom hier: een eenvoudige gids met dingen die je als queer meisje eigenlijk op school in je seksuele voorlichting zou moeten leren.

Aangezien er geen piemels komen kijken bij seks tussen vrouwen, zou je zeggen dat je wat soa’s betreft eigenlijk best goed zit als je niet hetero bent. Toch? Nee: vrouwen kunnen ook soa’s van andere vrouwen (of mensen met vagina’s) krijgen – al zijn dat niet álle soa’s.

Dat vertelt Eleanor Draeger, een arts die zich heeft gespecialiseerd in seksuele gezondheid en soa’s, en jarenlang voor de National Health Service heeft gewerkt. Welke soa’s kun je wel krijgen? “Wratten, genitale herpes, chlamydia of HPV bijvoorbeeld – en die laatste kan leiden tot kanker in de baarmoederhals of vulva. Deze kunnen allemaal worden overgedragen,” zegt ze. “En gonorroe, al is dat een stuk zeldzamer.”

Ook kan je volgens Draeger bacteriële vaginose (een verstoring van de natuurlijke balans tussen de bacteriën in je vagina) overdragen, al valt dit niet onder soa’s. Volgens een Amerikaans onderzoek hebben lesbische vrouwen wel twee keer zo vaak last van een bacteriële vaginose als heteroseksuele vrouwen.

Hoe deze soa’s overgedragen worden? “Herpes, wratten en HPV worden via de huid overgedragen,” legt Draeger uit. “Als je dus eerst aan jezelf zit, en dan aan je partner, dan kun je het al overgeven. Er hoeft geen penetratie aan te pas te komen. En soa’s kunnen trouwens ook worden overgedragen via seksspeeltjes.”

Als je seksueel actief bent, zou je je sowieso af en toe moeten laten controleren – ongeacht je gender, seksuele geaardheid of sekse.

Ruby Rare, een seksueel voorlichter die gespecialiseerd is in queers, beveelt aan om dat ieder half jaar te doen. “En los daarvan zou je het ook altijd moeten doen als je onverwacht onbeschermde seks hebt gehad. Na dit moment is er wel een vensterperiode van twee weken – wat betekent dat het na die tijd pas zichtbaar is als je een soa hebt opgelopen. Dus je kunt beter eerst even twee weken wachten voordat je je laat testen.”

Draeger geeft hetzelfde advies geven. “Je kunt je het allerbeste laten testen voordat je voor het eerst onbeschermde seks hebt met een nieuw persoon,” zegt ze. “We bevelen vooral aan om je voor je 25ste elk jaar op chlamydia te laten testen – of als je een nieuwe partner of duidelijke symptomen hebt.”

Los van met wie je precies het bed in duikt, is de grootste factor die je seksuele gezondheid bepaalt je anatomie – ongeacht je seksuele oriëntatie. Als je een trans vrouw bent, zul je daarom op andere dingen moeten letten dan als je dat niet bent. “Als je geen geslachtsoperatie hebt ondergaan, loop je andere risico’s dan wanneer je dat wel hebt,” zegt Draeger.

Heb je wél een geslachtsoperatie ondergaan, dan kun je nog steeds dezelfde soa’s als een cisvrouw krijgen, maar niet allemaal. “Je kunt nog steeds herpes en wratten krijgen, omdat dat via de huid wordt overgedragen. Maar zonder baarmoeder kun je geen baarmoederhalskanker krijgen.” Met andere woorden: welke soa’s je precies kunt krijgen hangt niet zozeer af van je seksuele oriëntatie, maar van de manier waarop je lichaam in elkaar zit.

De National Health Service beveelt aan dat “als je gebruik maakt van seksspeeltjes, je die tussendoor moet wassen met water en zeep.” Ook schrijven ze dat “sommige infecties kunnen worden overgedragen via de handen, vingers en wrijven over de vulva. Was je handen dus voor en na de seks.”

Rare zegt dat je ook goed moet communiceren met je partner – wat eigenlijk voor zich zou moeten spreken, maar in de praktijk toch echt vaak misgaat. “Mensen voelen zich vaak nog niet op hun gemak om erover te praten – ze zijn bang dat als je een soa-test hebt gedaan, het lijkt alsof je met veel mensen seks hebt gehad, of ook zeker een soa hebt. Dit soort gesprekken zou je kunnen oefenen voordat het daadwerkelijk nodig is, zodat je het makkelijker kunt doen als het eenmaal zover is.”

De seksuele gezondheid van queer vrouwen is niet alleen de verantwoordelijkheid van die vrouwen zelf. Er is echter nog maar weinig onderzoek gedaan naar de risico’s en overdraagbaarheid van soa’s en overdraagbare virussen en bacteriën bij deze groep.

Als ik Draeger vraag of ze vindt dat huisartsen beter over dit onderwerp moeten worden opgeleid, zegt ze meteen ja. Ze wijst op een rapport van Stonewall uit 2008, waaruit bleek dat de helft van de ondervraagde lesbische en biseksuele vrouwen zich nooit op hun seksuele gezondheid heeft laten controleren. “Driekwart zei dat ze dachten dat ze geen risico zouden lopen, en een op de tien was te bang. 4 procent gaf aan dat ze verteld werden dat ze geen test nodig hadden – wat een laag percentage is, maar nog steeds veel te hoog natuurlijk,” zegt ze.

“In mijn medische lessen heb ik altijd gezegd dat je niet moet kijken naar de manier waarop een patiënt zich identificeert, maar naar de seks die hij of zij heeft gehad, met wat voor mensen en welke lichaamsdelen daarbij betrokken waren,” benadrukt ze.

Het lijkt een open deur, maar het is kennelijk nog steeds nodig om te zeggen dat ook seksuele voorlichting er voor het hele seksuele spectrum moet zijn – en niet beperkt moet blijven tot de belevingswereld van hetero’s. “We zien nog steeds nauwelijks adequaat advies over seksuele gezondheid voor queers, vooral wat vrouwen betreft,” zegt Rare. Hoog tijd dus om daar wat aan te doen.

@daisythejones / @m.parszeniew