Hoe het is om blind te zijn in het internettijdperk

Terwijl Petr Kucheryavyy zijn facebookfeed doorleest, braakt zijn iPhone rare geluiden uit, vergelijkbaar met de geluiden die C-3PO in The Empire Strikes Back maakt als Chewbacca zijn hoofd achterstevoren vastschroeft. De woorden volgen elkaar zo snel op dat het voor mij onbegrijpelijk is, maar Kucheryavyy scrollt moeiteloos door zijn op audio gebaseerde internet. De beelden op zijn scherm ziet hij niet, want Kucheryavyy is sinds zijn negende blind.

"Als je naar een conventie van de National Federation of the Blind gaat, hoor je duizenden telefoons dit soort geluiden maken," vertelt Kucheryavyy aan VICE. "Apple heeft ontdekt dat je deze apparaatjes aan de voorkant kunt bevestigen. Het kost wat, maar voor een enorme groep mensen is het de investering meer dan waard."

Terwijl Kycheryavyy vertelt, luistert een handvol studenten van het Colorado Center forthe Blind (CCB), zittend achter computers zonder monitors. Ze dragen dikke donkere slaapmaskers en koptelefoons.

Ze worden getraind in de Jaws Screen Reader, die stukken tekst omzet in gesproken woorden terwijl je met de cursor de pagina afgaat. Daarbij leest het programma alles voor, ook alle knoppen waar je op kunt klikken. Je moet dus eerst door een eindeloze woordenbrij heen, alleen al om je mail te checken.

Dit soort programma's zijn een zegen voor blinden. Het geeft ze toegang tot digitale informatie die ze niet kunnen verkrijgen via een beeldscherm. Maar veel apps, websites en socialmediapagina's houden geen rekening met blinden en werken niet goed met Screen Reader.

"Blinde mensen lopen altijd achter op de computertechnologie," zegt Dan Burke, hoofd van de afdeling academische en jongerendiensten voor CCB, in een interview met VICE. "Het internet is gemaakt voor de muisklik. Dat moet veranderen. Het computertijdperk van DOS was fantastisch omdat de screenreaders goed toepasbaar waren op de tekstuele interface. Toen de interface grafischer werd, werd het veel lastig."

Kucheryavyy steekt vaak de loftrompet over Steve Jobs, omdat zijn producten speciale readers voor blinden ingebouwd hebben. Jaws, daarentegen, is een aparte accessoire die als bijproduct van de computer gekocht moet worden. Dat kan zomaar negenhonderd euro kosten en het werkt niet eens op alle websites en besturingssystemen.

Hoewel Apple nu voorop loopt in het maken van spullen die geschikt zijn voor blinden, was het ook Steve Jobs die opeens met een veel grafischere interface aan kwam zetten, hetgeen computers een stuk ingewikkelder maakte voor blinden. Hij wilde ook de pijltjestoetsen – het belangrijkste hulpmiddel van een blinde – van alle Apple-computers verwijderen. Tegelijkertijd zag hij het idee van een pratende computer altijd al zitten. Dat liet hij in 1984 al blijken, toen de eerste Macintosh zichzelf introduceerde aan het publiek (dit filmpje is lachen).

In 2007, toen de iPhone op de markt kwam, konden de blinden niet meegaan in de heisa rond de nieuwe smartphone, omdat het touchscreen alleen bediend kan worden door mensen die kunnen zien. Vroeger hadden mobieltjes een brailleknop, maar door het gladde oppervlak van de iphone kunnen mensen met een beperkt zicht hem niet besturen.

Als antwoord op de klaagzang van een hoop blinden, maakte Apple het text-to-speechprogramma VoiceOver voor de iPhone 2. Dat is nu één van de meest gevierde tools voor blinde internetgebruikers. Apple krijgt sindsdien een hoop lof, in plaats van kritiek. Het bedrijf heeft programma's voor blinden ingebouwd op alle apparaten, zonder dat daar voor betaald hoeft te worden. Ondanks dat deze opties op lof konden rekenen van zowel Stevie Wonder als van de Amerikaanse Federatie van de Blinden, is er nog lang geen sprake van een universele standaard voor technologie voor blinden.

"Jaws voor Windows is ontwikkeld door Freedom Scientific, en is met afstand de populairste screenreader. Hun maktaandeel ligt tussen de 70 en 75 procent," zegt Chip Johnson, technologie-instructeur bij CBB. "Met een Mac kun je ook tegen problemen aanlopen, omdat veel apps zich niet aan de richtlijnen voor de gebruiksvriendelijkheid voor blinden houden. Als je spraaksoftware hebt, betekent dat niet direct dat het ook toegankelijk is. Soms koop je een app die perfect werkt, maar dan download je de update en kan hij niets meer voorlezen."

Voor een blind persoon op het internet zijn app-updates een bron van frustratie en angst. "Na elke facebookupdate kan ik niet meer op Facebook," zegt Kucheryavyy. "En het kan makkelijk dagen, weken of maanden duren voor het probleem verholpen is. Laatst had ik om 2 uur 's nachts een Uber nodig, maar de app dwong me om eerst een update te installeren. Toen ik dat had gedaan kon ik er niets meer mee. Dat soort dingen gebeuren vaak."

Om te Facebooken moeten blinde gebruikers vaak schakelen tussen een Mac met VoiceOver, een pc met Jaws, en een smartphone-app, hopend dat één daarvan op dat moment werkt, met de laatste updates. Kucheryavyy zegt dat hetzelfde vermoeiende proces geldt voor LinkedIn, waarbij een deel van de website werk op z'n pc, en andere delen op zijn iPhone. En dan zijn er altijd nog delen die op geen van beide werken.

"We zitten in een periode waarin steeds meer Disabilites Act-maatstaven zullen worden toegepast op het internet," zegt Kucheravyy.

In 1990 werd in de VS de Americans with Disabilities Act (ADA) als wet ingevoerd. De wet verbiedt een aantal (onbewuste) discriminerende zaken tegen blinden. Retailers worden bijvoorbeeld gedwongen om bij de bouw van een accommodatie rekening te houden met blinden (en anderen). Het internet was in die tijd natuurlijk nog klein en men zag toen niet aankomen dat de ADA-standaard uitgebreid op het web zou moeten worden toegepast.

Dat veranderde in 2006, toen de National Federation of the Blind de website Target aanklaagde, omdat hun site geen rekening hield met slechtzienden. Een van de aanklagers benoemde een belangrijk probleem dat optreedt bij websites waarbij een screenreader niet werkt. Hij vertelde dat toen hij een Dyson-stofzuiger wilde kopen, de reader het product letterlijk omschreef als "Link GP browse dot html reference zero six zero six one eight nine six three eight one eight zero seven two nine seven three five 12 million 957 thousand 121."

Twee jaar later ging Target akkoord met het voorstel om 6 miljoen dollar te betalen aan de aanklager, en 3,7 miljoen advocatenkosten, waarmee de zaak was afgedaan.

In 2010 vertegenwoordigde het NFB en het American Council for the Blind een student van Arizona State University, die de school verweet dat er tijdens een studieprogramma e-bookreaders van Kindle gebruikt werd. De Kindle heeft een audiofunctie die tekst omzet naar audio, maar daarvoor moet je eerst door een reeks menuopties die je alleen kunt besturen als je ze kunt zien. Uiteindelijk werd overeengekomen dat er geen schadevergoeding moest worden opgehoest, maar Amazon beloofde de Kindle toegankelijker te maken voor blinden.

"Lange tijd was het de vraag of websites die bedrijfsmatig gerund worden maar geen fysieke winkel hebben, zoals Amazon of Bol.com, op hun vingers getikt mogen worden door de Disabilities Act," vertelt Mark Richert, directeur van publieke zaken voor de American Foundation of the Blind. "Bij de Target-rechtszaak was de uitkomst dat elke online activiteit die een fysieke winkel ook kan aanbieden, voldoende toegespitst moet zijn op blinden."

Richert noemt ook een zaak tegen Netflix waarin een rechter besliste dat ook het op internet gebaseerde bedrijf verplicht was zich aan de ADA-maatstaven te houden, en aan de wetten van Californië, waarin geen onderscheid wordt gemaakt tussen fysieke bedrijven en internetbedrijven, als het op wetten voor invaliden aankomt.

"Dingen als Netflix of de iPhone, zijn nog grotendeels voor het plezier gemaakt. Maar de zaak wordt ernstig als slechtzienden hun websites over medische zaken en gezondheidszorg niet kunnen gebruiken. Dan kunnen ze bijvoorbeeld niet hun verzekering checken of met hun dokter communiceren.

Tijdens mijn tijd bij het Colorado Centrum voor Blinden (CCB), was onafhankelijkheid een belangrijk punt waar elke instructeur over begon. De mogelijkheid om te kunnen doen wat je wil is ook belangrijk voor het zelfvertrouwen van blinden. Hier bij CCB werken studenten met kettingzagen, koken ze grote maaltijden en laten we ze in hun eentje door onbekende wijken van Denver lopen, waarbij we verwachten dat ze de weg naar huis vinden zonder een smartphone.

"Sommige mensen hebben lage verwachtingen van blinde mensen, en zijn verrast dat we voor onszelf kunnen koken, of het openbaar vervoer kunnen gebruiken," zegt Burke. "Veel mensen denken dat blinden zich niet bewust zijn van hun omgeving – dat ze compleet verloren zijn omdat ze niks kunnen zien. Onzin natuurlijk. Je kunt misschien geen autorijden, maar dat betekent niet dat je niet de stad in kan, of geen normale baan kunt hebben."

"Mij is opgevallen dat veel blinden heel erg afhankelijk zijn van hun iPhone," zegt Chris Parons van CCB. Parsons waarschuwt haar studenten dat ze niet te veel op hun iPhones moeten vertrouwen, omdat je niet altijd op de apps kunt rekenen, en omdat studenten tekst-to-speech-berichten gebruiken en daarbij niet letten op de onvermijdelijke spellingsfouten die op het scherm verschijnen."

Technologie kan blinden enorm helpen, omdat ze daarmee met een computer kunnen werken, kunnen scannen en documenten kunnen lezen (met hulp van software zoals tekstreaders)," zegt Kucheryavyy. "Maar aan de andere kant hebben we er onder te lijden. Er is minder persoonlijk contact tussen blinden en niet-blinden. Technologie is vreselijk geweest voor ons sociale leven. In een drukke omgeving kan 'goedemorgen' zeggen al heel erg helpen. Dan kan een blind persoon zijn weg om jou heen navigeren. Maar niemand zegt nog hallo, want we zijn vooral druk met onze telefoons."