Waarom ruiken mannen aan hun vingers nadat ze aan hun ballen hebben gekrabt?

Zelfs de meest stijlvolle mannen hebben vandaag de dag nog moeite om hun afstamming van primaten te verbergen. Afgelopen zondag werd de Duitse bondscoach Joachim Löw niet alleen betrapt bij het uitgebreid graaien in zijn broek, maar ook bij het vervolgens vrolijk besnuffelen van zijn vingers. Hiermee blijft de bondscoach zijn traditie van snotjes eten en uitgebreid aan zijn gat krabben (en vervolgens stiekem aan zijn vingers ruiken) ook bij een internationaal toernooi trouw.

De Duitse spits Lukas Podolski nam het bij een persconferentie op voor zijn coach door eerlijk en direct zijn "Ik denk dat tachtig procent van jullie, waaronder ik ook, af en toe aan hun ballen krabben. En dat is helemaal prima!" Als hij zegt, zal het wel waar zijn.

Zijn gelijk werd vervolgens niet alleen bewezen door een uitvoerige discussie op Reddit met de wonderschone titel "Waarom houden mannen ervan om aan hun ballen te krabben en dan aan hun vingers te ruiken?", maar ook door de automatische aanvulling op Google:

Het lijken vooral mannen te zijn die genieten van de geur van hun geslachtsdelen. In discussie over het onderwerp die ik op internet vond, proberen mannen verklaringen te geven voor hun gedrag: sommigen krabben aan hun ballen en ruiken dan om te bepalen of het tijd is om te douchen, terwijl anderen toegeven dat ze gewoon van de geur houden. Een andere veelvoorkomende verklaring is dat men gewoon wil checken of alles nog op z'n plek zit.

Wetenschappelijk gezien is dit een zeer verwaarloosd onderwerp. Verassend genoeg is er nog geen enkele onderzoeker geweest die nieuwsgierig was naar de heuristische waarde van het ruiken aan de eigen genitaliën. Er bestaat dan ook geen wetenschappelijke literatuur over deze vraag. Het kostte me meerdere telefoontjes aan biologen, zoölogen en psychologen voordat ik een enigszins bevredigend antwoord kreeg.

"Mensen ruiken zeer vaak aan hun eigen handen, maar meestal hebben ze het zelf niet eens door. Vaak rommelen we dan wat rond met ons gezicht, meestal met de linkerhand," vertelt zoöloog Konrad Lehmann van de Universiteit van Jena. Toen ik zei "Ik niet hoor," antwoordde hij droog: "Weet je dat zeker?"

"Er is wel een onderzoek geweest wat uitwees dat mensen nadat ze handen schudden met iemand van het andere geslacht aan hun rechterhand ruiken, terwijl ze na het handenschudden met iemand van hetzelfde geslacht aan hun linkerhand ruiken," vertelt Lehmann. Er is nog geen biologische verklaring voor dit gedrag, maar de neurowetenschappers Idan Frumin en Noam Sobels interpreteren het als een vorm van zelfonderzoek. Dat we aan onze aangeraakte hand snuffelen als we een seksegenoot hebben begroet, interpreteren de onderzoekers als een manier om de ander olfactorisch te onderzoeken.

In de meeste gevallen is ruiken aan de eigen handen niets om je voor te schamen. Dat is ook wetenschappelijk ondertussen bewezen. Er is zelfs een goede biologische reden om het te doen. Handsnuffelen zorgt voor zelfkennis en zorgt ervoor dat je toekomstige situaties en ontmoetingen beter kan beoordelen. Het aanraken van je genitaliën zorgt ervoor dat je eigen geur sterker aanwezig is, aangezien rond je geslachtsdeel (en onder je oksels) de meeste geurklieren zitten, vertelt Lehmann aan me.

Vanuit het perspectief van evolutionaire biologie is er nog een hypothese: "Bij primaten worden geuren gebruikt om mogelijke relaties te beoordelen. Je eigen geur wordt dan gebruikt vergelijkingsmateriaal," zegt Peter Kappeler, bioloog en antropoloog bij het Duitse Primatencentrum in Gottingen. "Wie zijn eigen geur goed kent, kan beter beoordelen of andere primaten een goede match zijn." Kappeler weet echter niet of dit ook geldt voor mensen.

Mensen hebben in vergelijking met andere diersoorten een weinig ontwikkelde reukzin. Desondanks hebben geuren wel verbazingwekkend veel invloed op ons. De geur van vrouwentranen maakt mannen bijvoorbeeld minder geil, en dat is maar een klein voorbeeld van hoe geuren invloed hebben op onze soort.

Waarom Joachim Löw luttele minuten voor de Duitse openingswedstrijd zijn geslachtskrabbende hand naar zijn neus bracht, weet hij zelf waarschijnlijk ook niet. Waarschijnlijk komt het gewoon neerop een gewoonte die we hebben overgehouden aan onze voorouders.